انعقاد توافقنامه تجارت ترجیحی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که از ۵ آبان ۱۳۹۸ اجرایی شده است، زمینه را برای توسعه تعامل‌های بین‌المللی با هزینه اندک و سود بیشتر فراهم کرده است.
بدون شک تشکیل اتحادیه‌هایی از این دست، بسترهای لازم برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی را فراهم می‌آورد. در سال‌های اخیر تشکیل این نوع اتحادیه‌ها در دنیا نسبت به گذشته از رواج بیشتری برخوردار بوده است.
همکاری ایران با چنین اتحادیه‌هایی برای کشور ما یک امتیاز محسوب شده و به توسعه روابط اقتصادی کمک شایانی می‌کند.
اتحادیه اوراسیا که یک اتحادیه منطقه‌ای-اقتصادی است، متشکل از کشورهایی است که هر کدام قابلیت‌ها و ظرفیت‌های قابل توجهی برای شراکت اقتصادی با ایران دارند. روسیه، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و بلاروس اعضای این اتحادیه هستند. ایران و چند کشور دیگر مثل سنگاپور، مولداوی و ویتنام نیز در مسیر همکاری با این اتحادیه قرار دارند.
از زمان آغاز بکار این اتحادیه در ژانویه ۲۰۱۵، وزیر وقت صنعت معدن و تجارت کشورمان ملاقاتی با مقامات این اتحادیه داشت و تفاهمی مبنی بر آغاز مذاکرات صورت گرفت. این گفت و گوها دو سال به طول انجامید و در نهایت در هفتم اردیبهشت سال ۹۷ این توافق بین پنج کشور اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران منعقد شد.
از آن زمان تا کنون هر روز به میزان همکاری های همه جانبه میان دو طرف افزوده شده است تا حدی که بیماری مرگبار کرونا که تا کنون اقتصاد اکثر قدرت‌های بزرگ جهانی را فلج کرده، نتوانست از این مبادلات بکاهد که این مساله از پایداری تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و قابلیت توسعه روابط تجاری و اقتصادی با اتحادیه حکایت دارد.
سازمان توسعه تجارت در جدیدترین گزارش خود از افزایش حجم کل تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا از زمان آغاز همکاری با این اتحادیه (از ۵ آبان ۱۳۹۸) تا ۳۰ خرداد سال جاری به ۲ میلیارد و ۴۱۷ میلیون دلار خبر می‌دهد. این رقم در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل ۱۴ درصد رشد داشته است.
گفتنی است کل میزان صادرات ایران به اوراسیا پس از اجرایی شدن موافقتنامه تا ۳۰ خرداد ۹۹ بالغ بر ۶۸۱ میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۷ درصد رشد داشته و کل واردات نیز بالغ بر یک میلیارد و ۷۳۶ میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل با رشد ۱۳ درصدی مواجه شده است.
صادرات ایران به اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی اوراسیا به ایران، از زمان اجرای موافقتنامه به پنج میلیارد و ۳۸۳ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل ۶۳ درصد رشد داشته است. همچنین در خصوص کالاهای مشمول تثبیت تعرفه، افزایش یک درصدی در میزان صادرات ایران به اوراسیا و در کالاهای مشمول تخفیف تعرفه، ۷۹ درصد رشد مشاهده می‌شود.
از مجموع ۳۸۳.۵۱ میلیون دلار صادرات ایران به اوراسیا در اقلام ترجیحی در این مدت ۴۹.۷۳ میلیون دلار (معادل ۱۳ درصد صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا) در اقلام ترجیحی مشمول تثبیت تعرفه و ۳۳۳.۷۹ میلیون دلار یعنی معادل ۸۷ درصد صادرات در اقلامی بوده که مشمول کاهش تعرفه شدند.
واردات ایران از اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی ایران به اوراسیا، نسبت به مدت مشابه قبل ۱۵ درصد کاهش داشته است. همچنین در خصوص کالاهای مشمول تثبیت تعرفه، کاهش ۱۰ درصدی در میزان واردت ایران از اوراسیا و کالاهای مشمول تخفیف تعرفه، ۳۹ درصد کاهش را نشان می‌دهند.
از مجموع یک میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار کل واردات ایران از اوراسیا در اقلام ترجیحی در مدت اجرای توافقنامه، فقط میزان ۲۳۲ میلیون دلار معادل ۲۱ درصد واردات ایران از اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اقلام ترجیحی مشمول تخفیف تعرفه‌ای به آن اتحادیه شده‌اند و ۸۸۸ میلیون دلار یعنی معادل ۷۹ درصد واردات در اقلامی بوده که هیچ تخفیف تعرفه‌ای به اتحادیه اوراسیا تعلق نگرفته است.
جهش صادرات به بازارهای اوراسیا
به گزارش ایرنا، از دیگر سو آمارها نشان می‌دهد در سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال به سبب افزایش تجارت برون‌مرزی و نقش‌آفرینی تولیدکنندگان و بازرگانان داخلی در بازارهای اوراسیا، شاهد افزایش ۲۳ درصدی صادرات کالاهای غیرنفتی از مرزهای سه گانه آستارا در حاشیه دریاز خزر و همسایگی جمهوری آذربایجان بوده‌ایم.
به گفته «رسول امیدی» مدیر کل گمرک آستارا، بازار تقاضای اوراسیا فرصت بسیار ممتازی را برای صادرات کالاها و ارزآوری به کشور فراهم کرده است و تولیدکنندگان، تجار و بازرگانان از این ظرفیت و فرصت باید به خوبی استفاده کنند. وی اعلام کرد میزان مبادلات تجاری در سه ماه نخست امسال با ۱۰۲ درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال گذشته مواجه شده است.
در واقع، دلیل اصلی رونق صادرات و تجارت در مرز آستارا همکاری اقتصادی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و کشش بازارهای جهانی ایجاب می‌کند که فعالان اقتصادی بیش از پیش برای تولید بهتر و صادرات بیشتر تلاش کنند.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹ مه ۲۰۱۴ بین روسیه، بلاروس و قزاقستان ایجاد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و بعدها اعضای آن افزایش یافت و اکنون کشورهای عضو آن ۲۰ میلیون کیلومتر مربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند و ۵.۲ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند.
ایران در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶ میلادی) به اتحادیه اوراسیا پیشنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه را داد و مورد استقبال قرار گرفت و مطابق موافقت نامه اعضای اتحادیه اوراسیا، ۸۶۲ قلم کالا با پایین‌ترین میزان تعرفه، بین اعضا مبادله می‌شود و ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی از مزایا و هدف های اتحادیه است.