مشکلات بر سر راه مرغداران از قبیل افزایش نرخ نهاده ها، مکمل های خوراکی، واکسیناسیون، تامین کارگر، حمل و نقل و کمبود نقدینگی در ماههای اخیر علاوه بر افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ ممکن است آنگونه که کارشناسان در این گزارش می گویند، تعطیلی واحدها و گرانی سرسام آور این اقلام را سبب شود.
اکنون در بازار مصرف هرکیلوگرم مرغ در مرز ۱۹۰ هزار ریال به دست مصرف کننده می رسد و نرخ هر شانه تخم مرغ ۳۰ عددی نیز به بیش از ۳۵ هزار ریال افزایش یافته است؛ این در حالیست که کشورمان در زمینه تولید این اقلام یکی از پیشروترین ها در جهان محسوب می شود.
تنها در شهرستان ساوه آنگونه که رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی عنوان کرد، از مجموع ۶۰ واحد مرغداری حدود ۳۰ درصد به دلیل مشکلات و گرانی تامین نهاده، نبود کارگر، قیمت واکسیناسیون و نرخ بالای حمل و نقل نهاده از بندر تا مقصد غیرفعال شده اند و در صورتی که برای رفع این مشکلات تدبیر نشود شاید در ماههای آینده با تعطیلی شمار بیشتری از مرغداری ها مواجه شویم.
میزان جوجه ریزی در واحدهای مرغداری شهرستان ساوه هم به حدود یک پنجم ماههای قبل (از ۲.۵ میلیون قطعه به ۵۰۰ هزار قطعه) کاهش یافته است و در نتیجه تولید فروکش و قیمت ها افزایش خواهد یافت که در نهایت سبب وارد شدن فشار به اقشار کم درآمد خواهد شد.
در پیدایش این مشکلات البته نباید تحریم های ظالمانه علیه کشورمان و مشکلات تامین ارز را نادیده انگاشت زیرا دولت با همه توان خود و استفاده از ظرفیت های موجود برای رفع موانع بر سر راه تولید تلاش می کند و این امیدواری وجود دارد که مساله افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ و همچنین تامین به موقع نهاده های مورد نیاز مرغداری ها با ارز ۴۲ هزار ریالی با تدبیر دولتمردان هرچه زودتر برطرف و کنترل شود.
گرانی نهاده ها، مشکل اصلی مرغداران
رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی شهرستان ساوه گفت: مرغداران در شرایط کنونی حدود ۵۴ درصد از نهاده های مورد نیاز را با نرخ ارز ۴۲ هزار ریالی و با احتساب ۴۰ روز کارمزد و کرایه حمل برای هر یک و نیم کیلوگرم میان دان و پس دان، ۳۷ هزار ریال و در صورت خرید ۴۶ درصد نیازهای دیگر خود با نرخ آزاد باید ۸۰ هزار ریال هزینه پرداخت کنند.
«جواد مقدم» افزود: اکنون قیمت هر کیلوگرم سویا ۳۷ و ذرت نیز ۳۸ هزار ریال و در بازار آزاد این نرخ ها چند برابر است که با این شرایط تولید هر کیلوگرم مرغ زنده در مرغداری ها ۱۷ هزار ریال هزینه در پی دارد که سود آن برای مرغدار تنها ۱۰ درصد است.
وی گفت: مرغداران هر کیلوگرم مرغ زنده را بین ۱۲۵ تا ۱۳۰ هزار ریال می فروشند که البته این نرخ ها متغیر است و در مغازه ها هم حدود ۱۹۰ هزار ریال از قرار هر کیلوگرم به فروش می رسد.
وی اظهار داشت: قیمت هر قطعه جوجه نیز طبق نرخ مصوب انجمن صنفی ۳۰ هزار ریال است که با احتساب هزینه های حمل و نقل و بیمه این رقم در نهایت حدود ۳۵ هزار و ۷۰۰ ریال تمام می شود.
رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی شهرستان ساوه از مسئولان درخواست کرد که برای رفع مشکل گرانی نهاده ها و دوگانگی قیمت نهاده ها با ارز دولتی و بازار آزاد تدبیر کنند.
رئیس اداره امور دام شهرستان ساوه نیز گفت: قیمت سویا دولتی حدود ۲۷ هزار ریال برای هر کیلوگرم است و میزان سویای تخصیصی به هر واحد تولید تخم مرغ در نهایت حدود ۲۰ درصد از کل نیاز را تامین و مالکان واحدها ناگزیرند مابقی نیاز خود را از طریق بازار آزاد تهیه کنند.
«مجید شاپسند» گفت: مرغداران ناگزیرند سویا را از بازار آزاد تا حدود ۱۵۰ هزار ریال یعنی بیش از ۶ برابر نرخ دولتی این محصول، تهیه کنند.
به گفته او سویا به دلیل اینکه حاوی ۴۰ درصد پروتئین است، برای تامین نیازهای پروتئینی مرغ های تخمگذار یک خوراک ضروری است و چون کنجاله سویا وارداتی است، دست اندرکارانی که این محصول را وارد کشور می کنند به دلایلی وارد بازار نمی کنند و نتیجه این اقدام به مرز اشباع نرسیدن بازار است.
وی گفت: پارسال به دلیل اینکه بازار از کنجاله سویا اشباع بود، مرغداران مشکلی برای تامین این محصول و حتی ذرت و جو نداشتند اما امسال مشکل کمبود این اقلام در بازار وجود دارد و با توجه به افزایش تقاضا، شاهد بازار سیاه هستیم.
وی همچنین کمبود ذرت در بازار را از دیگر مشکلات جدی تولیدکنندگان به خصوص واحدهای ویژه تخم مرغ عنوان کرد و افزود: علاوه بر کمیاب شدن این ماده خوراکی برای مرغداری ها، قیمت فعلی آن در بازار آزاد نیز به هر کیلوگرم ۳۳ هزار ریال افزایش یافته در حالی که نرخ دولتی آن حدود ۱۶ هزار ریال است اما مسأله اینجاست که ذرت در بازار پیدا نمی شود.
وی اظهار کرد: به دلیل اینکه هنوز زنجیره تولید نهاده های خوراکی حوزه طیور در کشور تکمیل نشده، کشورمان ناگزیر برای تامین نیازهای داخلی ذرت و سویا را از طریق واردات تامین می کند.
شاپسند با بیان اینکه نسبت به افزایش قیمت نهاده ها در بازار، نرخ تخم مرغ چندان گران نیست، افزود: یکی از راهکارهای پایین آوردن نرخ این محصول ارائه نهاده هایی چون ذرت و سویا از سوی دولت با نرخ مصوب در اختیار مرغداری ها است ولی واقعیت آن است که با وضع موجود تداوم تولید تخم مرغ مقرون به صرفه نیست.
افزایش قیمت واکسیناسیون و مکمل های خوراکی
مشکلات مرغداران تنها به گرانی نهاده ها ختم نمی شود و در ماههای اخیر نرخ واکسیناسیون هرقطعه از طیور و همچنین مکمل های خوراکی مورد نیاز به شدت افزایش یافته به گونه ای که رئیس اتحادیه مرغداران ساوه از افزایش چهاربرابری نرخ واکسیناسیون خبر داد.
به گفته مقدم، قیمت واکسیناسیون برای هر قطعه جوجه در حالی به ۱۶ هزار ریال رسیده که تا چندی پیش این رقم حدود چهار هزار ریال بود.
رئیس اداره امور دام شهرستان ساوه نیز در این رابطه اظهار داشت: گرانی به گفته او «بی نهایت» واکسن از مشکلات جدی واحدهای تولیدی مرغ و تخم مرغ است.
شاپسند افزود: هزینه واکسیناسیون مرغ ها بسیار بالا رفته و لازم است در این رابطه تدبیری اندیشیده شود.
این مسئول همچنین افزایش قیمت مکمل های خوراکی مورد استفاده در مرغداری ها را از دیگر موانع بازدارنده بر سر راه تولید تخم مرغ عنوان کرد.
وی گفت: در جیره غذایی مرغ باید سویا برای تامین پروتئین و ذرت نیز برای تامین انرژی گنجانده شود و در کنار این اقلام باید مکمل های معدنی و ویتامینی هم داده شود.
به گفته این مسئول، قیمت مکمل هایی چون «توکسین»ها که برای از بین بردن «آفلاتوکسین» (قارچ ها) کاربرد دارند یا «لایزین» و «متیونین» بعنوان ویتامین های کمکی که از اقلام ضروری مورد استفاده در جیره غذایی مرغداری ها محسوب می شوند، به شکل سرسام آوری افزایش یافته است و وقتی این اقلام با تعرفه دولتی موجود نباشد، مرغدار ناچار است از بازار آزاد تامین کند که فشار مضاعفی بر او وارد می کند.
شاپسند گفت: برای تولید هر کیلوگرم تخم مرغ نیاز است حدود ۲.۵ کیلوگرم خوراک به مرغ داده شود که با قیمت های موجود سویا، ذرت، مکمل ها و کارگر قطعا هزینه تولید بالا می رود به گونه ای که تولید هر کیلوگرم تخم مرغ حدود ۱۴۰ هزار ریال خرج دارد.
شاه پسند تاکید کرد: علت اصلی افزایش قیمت تخم مرغ و مرغ در کمبود نهاده و گرانی این اقلام است و نباید به مرغدار در این زمینه ایراد گرفت زیرا در صورتی که دولت نسبت به تامین آسان و منطبق با تعرفه های مصوب این اقلام اقدام کند، ما نیز مرغداران را مکلف به پایین آوردن قیمت و بازگشت تعادل به بازار مصرف این اقلام خواهیم کرد.
وام کرونا را از تسهیلات مصوب مرغداری ها کسر می کنند!
رئیس اتحادیه مرغداران شهرستان ساوه همچنین کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی را از مشکلات دیگر مرغداران عنوان کرد و گفت: با این وضع تهیه نهاده مورد نیاز با سختی انجام می شود.
وی از همکاری نامناسب بانکها در تامین تسهیلات و سرمایه در گردش مورد نیاز مرغداری ها انتقاد کرد و افزود: در حالی که دولت منابعی را برای جبران خسارت های دوران شیوع ویروس کرونا به مرغداران اختصاص داد اما بانکها در اقدامی خلاف دستور و مصوبه های موجود، عین مبالغ اختصاصی کرونا را از اصل سایر تسهیلاتی که برای تهیه مواد اولیه مرغداری ها تعیین و تصویب شده است، کسر می کنند.
مقدم افزود: در حالی که ما برای وام های دیگر سند و وثیقه در بانکها سپرده ایم اما آنها معادل تسهیلات ویژه خسارت های کرونا را از این وام ها کسر می کنند که انتظار داریم مسئولان به این موضوع رسیدگی کنند.
رئیس اداره امور دام شهرستان ساوه نیز معتقد است که مشکلات سیستم بانکی و ندادن تسهیلات به مرغداران از پارسال تاکنون سبب روز مشکلاتی جدی برای مرغداران شده است.
شاپسند گفت: نقدینگی و سرمایه در گردش تولیدکننده ها باید تامین شود زیرا اکنون به عنوان مثال برای خرید ۱۰ تن سویا از بازار آزاد رقمی حدود یک هزار و ۳۰۰ میلیون ریال پول لازم است که تامین آن بدون کمک و تسهیلات بسیار سخت و غیر اقتصادی است.
وی تاکید کرد: در صورت حمایت نکردن بانکها از مرغداری ها ممکن است تعطیلی این واحدها را شاهد باشیم.
کارگران حاضر به فعالیت در مرغداری ها نیستند
رئیس اتحادیه مرغداران شهرستان ساوه گفت: نبود کارگر و بی رغبتی آنها برای کار در واحدهای مرغداری از مشکلات تولیدکنندگان شهرستان ساوه است.
به گفته این مسئول، مالکان واحدهای مرغداری ناگزیرند یا از کارگران اتباع خارجی و اغلب اهل کشور افغانستان و یا کارگران هموطن بلوچ استفاده کنند و متاسفانه کارگران بومی منطقه با این استدلال که محیط مرغداری ها بوی نامطبوع دارند حاضر به فعالیت نیستند.
وی اظهار داشت: کارگران مجاز و دارای کارت فعالیت اهل کشور افغانستان که سالهاست در ساوه حضور دارند، اکنون دارای شغل هستند و استفاده از کارگران بدون مجوز هم مشکلاتی از نظر قانونی دارد و در صورت بکارگیری آنها علاوه بر دیپورت آنها به کشورشان، مشکلات حقوقی نیز برای مرغداری ها ایجاد می کند.
وی گفت: چندین مرغداری در ساوه بیش از ۶ ماه است که در مراکز کاریابی دنبال کارگر هستند اما هیچ کسی متاسفانه حاضر به فعالیت در این واحدها نیست.
رئیس اداره امور دام شهرستان ساوه نیز، نبود کارگران ماهر و متخصص در زمینه فعالیت مرغداری ها را از دیگر مشکلات مرغداری ها برشمرد.
به گفته شاپسند، در واحدهای مرغداری به خصوص تولیدی های تخم مرغ کارگران باید دارای تخصص کافی باشند که اینگونه نیست و از آنجا که کارگران ایرانی تمایل چندانی به فعالیت در این زمینه ندارند، صاحبان واحدهای تولیدی ناگزیرند از کارگران تبعه کشور افغانستان استفاده کنند که این اقدام هم مشکلات زیادی دارد و مراجع ناظر با مشاهده فعالیت آنها در مرغداری ها، برخورد می کنند.
وی گفت: یکی از واحدهای تولید مرغ در ساوه پس از آنکه کارگر افغانستانی اش را دیپورت کردند، با مشکلات زیاد و استفاده از اعضای خانواده حدود یک ماه است که به فعالیت ادامه می دهد اما ادامه این شرایط بدون استفاده از کارگر متخصص عرصه تولید را بسیار سخت می کند.
هزینه های حمل و نقل و بی اخلاقی برخی رانندگان کامیون ها
به ادعای رئیس اتحادیه مرغداران شهرستان ساوه، در حالی که طبق مصوبه دولت هزینه حمل هر کیلوگرم نهاده از بندر تا مقصد معادل ۲۲۱ هزار ریال است اما مرغداران ناگزیرند تا ۳۰۰ هزار ریال کرایه به کامیون ها پرداخت کنند.
مقدم که خود مالک یک واحد مرغداری است، افزود: رانندگان کامیون ها قبل از هر اقدامی با مرغداران تماس می گیرند و حتما باید برای رقمی که بیشتر از تعرفه های دولتی است ابتدا موافقت مرغدار را جلب کنند تا کار حمل نهاده ها انجام شود و متاسفانه در بنادر هم کسی پاسخگوی این اقدام غیرقانونی رانندگان نیست.
وی افزود: مرغداران باید برای پرداخت مبلغ اضافه بر تعرفه های مصوب موافقت خود را به راننده اعلام کنند تا نهاده های مورد نیاز را منتقل کنند در غیر این صورت حتی ممکن است ۲ ماه بار در بندر بماند.
مقدم در ادامه از اقدام غیراخلاقی برخی رانندگان و دست بردن در محموله های آنان در میانه راه و جایگزینی اقلامی چون خاک اره، خاک آجر و در عوض برداشت مقادیری از محموله سویا، خبر داد و گفت: این اقدام برخی رانندگان کامیون ها که به ادعای او تاکنون چندین مورد در ساوه مشاهده شده بدین صورت است که بخشی از بار را در طول مسیر تخلیه و به جای آن موادی چون خاک اره یا خاک آجر اضافه می کنند که در نهایت سبب خسارت به مرغدار و از بین رفتن کیفیت نهاده خریداری شده است.
وی گفت: در این زمینه تاکنون در حدود ۶ مورد با رانندگان کامیون هایی که بار سویا را از بندر به ساوه منتقل کردند به مشکل برخوردیم و حتی از آنها در پلیس آگاهی نیز شکایت کردیم.
وی گفت: چون نهاده ای مانند سویا که ما با نرخ ۲۶ هزار ریال از بندر تهیه می کنیم، اکنون در بازار آزاد با چند برابر قیمت، فروش دارد متاسفانه برخی رانندگان در اقدامی غیراخلاقی و سودجویانه در بارها دست می برند و با برداشت مقادیری از محموله و جایگزین کردن خاک یا خاک اره و آجر عملا دست به سرقت زده و از طرفی نهاده مورد نیاز مرغداری ها را از کیفیت تهی می کنند.
رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان ساوه نیز افزایش خودسرانه نرخ حمل بار از بندر تا ساوه از سوی رانندگان کامیون ها را تایید کرد و این مورد را از مشکلات جدی مرغداران که متحمل هزینه های گزافی می شوند، برشمرد.
«حسن شریفی» گفت: اکنون یک تریلی بار نهاده از بندرعباس تا ساوه را به شرط پرداخت حداقل ۸۰ میلیون ریال طبق اظهار در پشت بارنامه حمل می کنند و چون فاکتوری در کار نیست، مرغداران ناچارند به این خواسته تن دهند و در صورت پرداخت نکردن این مبلغ هم نمی تواند به مراجع ذیربط شکایت کند چون پای برگه را امضا کرده اند.
راهکار متعادل شدن قیمت مرغ و تخم مرغ چیست؟
رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان ساوه گفت: یکی از مشکلات جدی که به گفته او مانعی بر سر راه تولید مرغ و تخم مرغ در سراسر کشور محسوب می شود، این است که علاوه بر کمیت، کیفیت جیره غذایی مرغداری ها نیز کاهش یافته و این مشکل ممکن است دست کم حدود ۷۰ درصد از میزان تولید تخم مرغ را برای یک هفته کاری کاهش دهد.
شریفی افزود: در شرایط کنونی مرغداران به دلیل اینکه قادر به تامین دان مورد نیاز نیستند، نمی توانند به پیک تولید برسند.
وی گفت:یکی از راهکارها این است که نسبت به ارتقای کیفیت دان و نهاده ها که عامل اساسی در نوسان تولید مرغداری ها به شمار می آیند کنترل شود.
وی پیشنهاد کرد که برای رفع مشکلات موجود مرغداری ها و در نهایت بازگشت تعادل به قیمت مرغ و تخم مرغ، دولت در زمینه تامین به هنگام نهاده های وارداتی با نرخ مصوب اقدام کند.
وی همچنین اعطای تسهیلات ارزان قیمت به مرغداری ها را عامل انگیزشی دیگری برای کاستن از بار مشکلات حوزه تولید مرغ و تخم مرغ عنوان کرد.
رئیس اتحادیه مرغداران شهرستان ساوه نیز بر این باور است که با توجه به قیمت بالای گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ همچنان در سفره های مردم مورد مصرف است ولی اگر برای روند گرانی نهاده ها، بازار سیاه و مشکلات نقدینگی مرغداری ها چاره اندیشی نشود به احتمال زیاد قیمت این اقلام نیز نسبت به شرایط فعلی افزایش خواهد یافت و ممکن است بخش زیادی از مصرف کنندگان دیگر نتوانند مرغ و تخم مرغ را تهیه کنند ضمن اینکه خطر تعطیلی مرغداری ها نیز بسیار جدی است.
رئیس اداره امور دام شهرستان ساوه نیز گفت: چنانچه دولت نهاده ها را با قیمتی متعادل در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهد، آنها هم مکلف خواهند شد که تخم مرغ را با قیمت پایین تری وارد چرخه مصرف کنند.
شاپسند افزود: ما تنها در تامین حدود ۲۰ درصد از نهاده های مورد نیاز مرغداری ها موفق عمل کردیم و مابقی نیاز را تولیدکنندگان از بازار آزاد با قیمت های هنگفت خریداری می کنند و باید قدردان تلاش و زحمات آنها باشیم که در چنین شرایطی همچنان سنگر تولید را حفظ کرده اند.
به گفته او، اگر برای رفع مشکلات مرغداری ها و ملزم کردن بانک ها به همکاری تصمیمات قطعی و لازم الاجرا اتخاذ نشود شاید شاهد تعطیلی شمار زیادی از مرغداری ها باشیم که نتیجه این رخداد کاهش عرضه محصول در بازار نسبت به میزان تقاضا خواهد شد و این مسأله منجر به گرانی هرچه بیشتر مرغ و تخم مرغ دامن خواهد زد.
به گفته او در ساوه پنج واحد پرورش مرغ تخمگذار با ظرفیت ۴۰۶ هزار قطعه فعالیت می کنند که در حال حاضر یکی از این واحدها به دلیل نداشتن مرغ فعالیتی ندارد ولی چهار واحد دیگر به طور متوسط ماهانه ۴۵۰ تن تخم مرغ تولید می کنند و در ماه مهر نیز انتظار تولید تا ۴۸۰ تن دور از دسترس نیست.
وی تاکید کرد: قطعا میزان تولید تخم مرغ در ساوه بسیار فراتر از نیازهای شهرستان است و مازاد این تولید به شهرهای مجاور صادر می شود.