محصولات کشاورزی پر بار است و مرغوب؛ اما یک جای کار می‌لنگد و کشاورزان با تمام تلاش و هزینه‌های گزاف که برای تولید محصولات خود متحمل می‌شوند از روزهای آتی نگران هستند.
قامت خم می‌کنند و همواره چشم انتظار به بار نشستن محصولاتی هستند که روزی خانواده بدان گره خورده است اما آخر داستان، تنها به برداشت محصولات کشاورزی ختم نمی‌شود.
آنها درد و دل‌های بسیاری را بر زبان می‌آورند و از افزایش قیمت کود و سم، می‌نالند؛ حال که کمبود صنایع تبدیلی جای خود را دارد، کمبودی که مشکلات عدیده‌ای همچون خام فروشی برای کشاورزان را رقم می‌زند.
استان آذربایجان شرقی تنوع بالای تولید در محصولات کشاورزی را رقم زده است اما کمبود صنایع تبدیلی در این استان، کشاورزان را با چالش‌های بسیاری روبرو ساخته است.
چالش‌هایی که ثمره یک عمر زحمت کشاورزان را در یک چشم بر هم زدن از بین می‌برد و به ناچار تن به خام فروشی محصولات کشاورزی خود می‌دهند.
کل محصولات تولیدی در استان ۵ میلیون تن است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در گفت و گو با خبرنگار مهر، کل محصولات تولیدی استان را ۵ میلیون تن بیان کرده و افزود: کل محصولات زیر بخش‌های دام و طیور، زراعت و باغبانی، ۴۸۰۰ الی ۵ میلیون تن می‌باشد که در این میان، ظرفیت صنایع تبدیلی استان اعم از فرآوری، نگهداری و بسته‌بندی حدود ۴ میلیون تن است.
اکبر فتحی ادامه داد: ۸۵ درصد تولیدات کشاورزی استان، ظرفیت برای نگهداری، فرآوری و بسته بندی را دارند اما عمده‌ترین مشکلات موجود شاید ترکیب نامناسب ظرفیت صنایع تبدیلی است.
آذربایجان شرقی دومین استان در تولید سیب است
وی بیان کرد: استان آذربایجان شرقی دومین استان در تولید سیب به شمار می‌رود و همین لزوم بالا بودن ظرفیت را می‌طلبد که در این قسمت نیاز به سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی است اما در دیگر بخش‌ها بیشتر از نیاز استان به صنایع تبدیلی احساس می‌شود.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی، بخش کشاورزی با چالش‌های بسیاری روبروست اما در این میان چالشی که مختص استان ما بوده، فعالیت‌های بخش کشاورزی در فضای آزاد است و این فضای آزاد متأثر از حوادث قهری و طبیعی مانند زلزله، سیل، بارش برف و سرما است.
وی در ادامه توضیح داد: جدای از مدیریت و ریسک‌پذیری در بخش کشاورزی در فضای آزاد، با محدودیت منابع آبی و خاکی نیز روبرو هستیم چرا که به دلیل حوضه اصلی آبریز دریاچه ارومیه با محدودیت منابع آبی مواجه بوده و بر اساس مصوبه ستاد احیای دریاچه ارومیه، باید ۴۰ درصد میزان مصرف در این حوزه را کاهش داده و ۶۰ درصد مابقی در تولید را باید به گونه‌ای مدیریت کرد که کاهش در تولید اتفاق نیفتد که همین موضوع در زمره یکی از چالش‌های اساسی است.
کوچک بودن قطعات کشاورزی در سطح استان
فتحی، کوچک بودن قطعات کشاورزی را از دیگر چالش‌های عمده در بخش کشاورزی دانسته و افزود: قطعات کشاورزی کوچک شده از توجیه اقتصادی لازم خارج شده و تنها سیاست در دستور کار، در رابطه با این موضوع، یکپارچه سازی، تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی است.
وی گفت: ۳۰ محصول استان آذربایجان شرقی در زیر بخش‌های مختلف کشاورزی، دام و طیور و زراعت، رتبه اول تا پنجم کشوری را داراست که در این میان، تولید علوفه و عدس در رتبه اول، سیب و زردآلو در رتبه دوم جای گرفته‌اند.
وی افزود: محصولات گلخانه‌ای در سال ۹۱، ۵۹ هکتار بود که اکنون به ۲۶۰ هکتار افزایش یافته و به جایگاه خوبی رسیده است.
فتحی، کل سطح زیر کشت استان را یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار دانسته و افزود: ۸۰۰ هزار هکتار از سطح زیر کشت در استان، زراعت دیمی، ۳۰۰ هزار هکتار زراعت آبی و نیمه آبی و در نهایت ۱۰۵ هزار هکتار باغی است.
وی در پایان بیان کرد: ۵ میلیون تن تولید محصولات کشاورزی است که عمده محصولات، مازاد بر مصرف نیاز استان تولید شده و برای تنظیم بازار به کشور و یا استان‌های دیگر صادر می‌گردد.
کشاورزی رو به فنا و نابودی است
باغداران اهری از نبود صنایع تبدیلی در این منطقه گله‌مند هستند به گونه‌ای که یکی از باغداران اهری گفت: ۹۹ درصد محصولات کشاورزی به صورت خام فروشی است و به دلیل نبود وسایل بسته‌بندی و فرآوری، خام فروشی صورت گرفته و صنایع تبدیلی وجود ندارد.
احمد زاده افزود: سالانه حدود ۱۲۰۰ تن سیب، ۱۰۰ تن گلابی و ۵ تن گردو از ۲۲ هکتار زمین کشاورزی تولید می‌شود اما گذشته از تلاش برای تولید محصولات کشاورزی، هزینه صرف شده بسیار بالاست و با چنین وضعیتی کشاورزی رو به فناست و دیگر انگیزه‌ای برای کشاورزی باقی نمی‌ماند.
هزینه‌های سرسام‌آور کود و سم برای باغداران
وی ادامه داد: هزینه‌های کود و سم گزاف است به طوری که برای تولید تنها یک کیلو سیب، هزینه‌های زیادی صرف می‌کنیم و بیش از ۲۰ درصد هزینه آب‌دهی به زمین کشاورزی را می‌پردازیم.
این باغداران اهری از عدم وجود یارانه کود و سم گله کرده و به خبرنگار مهر گفت: سمی که در سال گذشته ۳۵ هزار تومان بود امسال برای خرید همان سم، باید مبلغ ۱۵۰ هزارتومان را بپردازیم و هزینه کارگر نیز افزایش یافته است.
وی افزود: از روزی که چشم خود را باز کرده‌ام کشاورز هستم و به صورت حرفه‌ای کار می‌کنم و بیشتر درآمدی که دارم را صرف هزینه‌های زمین کشاورزی خود می‌کنم.
این باغ‌دار اهری زمانی که پای مشکلات به میان می‌آید، عمده‌ترین مشکلات موجود در بخش کشاورزی به خصوص باغداری در اهر را نبود سرمایه در گردش و تسهیلات کم بهره معرفی کرده و ادامه داد: با افزایش قیمت کود و سم، نبود صنایع تبدیلی و فرآوری، عدم ثبات در صادرات، تعرفه گمرکی گزاف، موجب می‌شود تا باغداران دیگر قادر به تولید نباشند.
۸۰۰ واحد فرآوری محصولات کشاورزی به طور مستقیم فعال است
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: استان آذربایجان شرقی به عنوان قطب صنایع تبدیلی شناخته شده است که بالای ۸۰۰ واحد فرآوری محصولات کشاورزی به طور مستقیم با ظرفیت بالای ۵ میلیون تن را داراست.
وی ادامه داد: در سطح استان ۲۰ سردخانه نگهداری میوه وجود دارد که ظرفیت آن، بیش از ۴۰۰ هزار تن می‌باشد که علاوه بر این، بالای ۲۰۰ سردخانه نیز دارای مجوز در دست احداث هستند.
وی با اشاره بر استاندارد ۳ درصدی ضایعات در تولیدات محصولات کشاورزی افزود: عمده‌ترین بازار صادرات به کشورهای عراق، روسیه و کشورهای اروپایی صورت می‌گیرد.
استان آذربایجان شرقی در تولید محصولات کشاورزی دستی توانا دارد و در همین راستا رتبه‌های برتر در تولید محصولات کشاورزی اعم از سیب، زردآلو، عدس و … را از آن خود کرده است. با این حساب کمبود صنایع تبدیلی در استان، قامت کشاورزان را بیشتر از افزایش قیمت سم و کود و سایر مشکلات خم می‌کند و کشاورزان را با مشکلی بزرگ‌تر همچون خام فروشی محصولات کشاورزی روبرو می‌سازد.
این مشکل نیازمند توجه مسئولان ذی ربط و هم‌چنین سرازیر شدن سرمایه گذاران برای ایجاد واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی است که در این صورت دست و دل کشاورزان نیز به کار گرم‌تر می‌شود و به دنبال آن فرصت برای اشتغال جوانان و رونق دو چندان در محصولات کشاورزی ایجاد می‌شود.