تصمیم‌های عجولانه دولتی‌ها عامل افزایش قیمت گوشت

قیمت گوشت قرمز هفته گذشته در حالی رکورد زد که با افزایش نرخ دفعات پیش تفاوت زیادی داشت، اولا این بیشترین قیمتی که بود که این کالای استراتژیک تاکنون به خود دیده بود و دوم اینکه در حالی اتفاق افتاده که تولید کنندگان و اتحادیه های مربوط مرتب می گویند که تولید دام در کشور فراوان است و مازاد تولید وجود دارد.

قیمت گوشت در هفته گذشته برای اولین بار هر کیلو گوشت ران گوسفندی به 165 هزار تومان رسید که رکورد بی سابقه در افزایش قیمت این محصول بود و برای اولین بار توانست قانون عرضه و تقاضا که یک فرمول سنتی اقتصاد برای تعیین قیمت است را نقض کند، چرا که افزایش قیمت در شرایط عرضه بالا شکل گرفته و به گفته مسئولان بخش تولید بیش از نیاز کشور دام زنده وجود دارد با این حساب احتمالا از این به بعد دانشمندان باید به دنبال فرمول های جدیدی برای تعیین نرخ در بازار بگردند.

مهمترین عاملی که در ماههای گذشته به افزایش انواع محصولات پروتئینی از گوشت و مرغ گرفته تا تخم مرغ در بازار دامن زد افزایش قیمت نهاده های دامی بود که 70 درصد در قیمت تمام شده تولید نقش دارد در  حقیقت بالا رفتن قیمت خوراک دام و طیور که تا 5 برابر قیمت مصوب دولتی در بازار به فروش می‌رسید، هزینه تمام شده تولید محصولات پروتئینی را بالا برد و متعاقب آن قیمت بالا رفت.

اما در دو هفته گذشته عامل جدیدی هم به بالا رفتن قیمت گوشت در بازار اضافه شده و آن ممنوعیت جابجایی دام در بین استانها است، اخیرا دامپزشکی استانها نامه‌ای ابلاغ کرده اند که هر گونه جابجایی دام بین استانها ممنوع شود.

منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام زنده  گفت: «چنین تصمیمی در شرایط فعلی که بازار هر لحظه به دلیل بالا رفتن قیمت نهاده‌ها در انتظار انفجار قیمت بود اصلا کار منطقی به نظر نمی‌رسد و موجب افزایش قیمت گوشت در بازار هم شد.»

خبرنگار فارس گفت‌وگویی را  با منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام زنده انجام داده که به سوالاتی درباره اینکه آیا دام مازاد در کشور وجود دارد؟ آیا افزایش قیمت گوشت به دلیل کمبود دام در کشور است؟ آیا افزایش قیمت گوشت به رغم وجود دام مازاد درست است؟ و مباحثی از این دست پاسخ داده شده است. با هم این گفت‌وگو را می‌خوانیم:

فارس: شما بارها مطرح کردید که مازاد دام در کشور وجود دارد، اما قیمت گوشت در بازار روز به روز بالاتر می‌رود این تضاد را چگونه می‌شود باور کرد و شما چطور می‌توانید آن را اثبات کنید؟

پوریان: افزایش فعلی قیمت گوشت در بازار ربطی به تولید ندارد و عوامل دیگری در این باره دخیل هستند، در حقیقت بازار امروز کشور، قانون سنتی تابع بودن قیمت از عرضه و تقاضا را نقض می‌کند و از این به بعد اقتصاد دانان باید  نظریه های جدیدی درباره قیمت عنوان کنند.

ممنوعیت جابجایی دام عامل جدید افزایش قیمت گوشت

در دو هفته گذشته عامل جدیدی هم به بالا رفتن قیمت گوشت در بازار اضافه شده و آن ممنوعیت جابجایی دام در بین استانها است. اخیرا دامپزشکی استانها نامه‌ای ابلاغ کرده‌اند که هر گونه جابجایی دام بین استانها ممنوع شود، چنین تصمیمی در شرایط فعلی که بازار هر لحظه به دلیل بالا رفتن قیمت نهاده ها در انتظار انفجار قیمت بود اصلا کار منطقی به نظر نمی‌رسد و موجب افزایش قیمت گوشت در بازار هم شد.

دامداری‌های سنتی از این تصمیم بیشتر آسیب دیدند، آنها هر گونه جابجایی که به دلایل مختلف از جمله رفتن به مراتع جدید انجام می‌دادند جریمه و به تعزیرات معرفی شدند، اما این ممنوعیت جابجایی مشکل عمده دیگری هم داشت که باعث افزایش قیمت گوشت در استانهایی که مصرف بیشتری نسبت به تولید دارند نیز شد.

طبیعی است که برخی از استانها به دلیل داشتن مراتع غنی از جمله استانهای آذربایجان  غربی و شرقی قطب تولید دام محسوب می‌شوند و در زمان نیاز از این استانها دام به استانهای دیگر سرازیر می‌شود و هر گونه ممنوعیت جابجایی می تواند موجب افزایش قیمت شود. چنین شرایطی اتفاقا جولان بیشتر دلالان و واسطه ها را فراهم می کند و آنها به راحتی  قیمت را بالا می برند.

فارس: تصمیم به ممنوعیت جابجایی دام با چه هدفی انجام شد؟ 

پوریان: این تصمیم با دو هدف ابتدا برای جلوگیری از به اصطلاح قاچاق دام زنده و بعد برای پلاک بندی دامها انجام شد، دامپزشکی استانها با انجام عملیات پلاک بندی دامها می‌خواهد آمار دقیقی از دام کشور داشته باشد، اگرچه این کار درست است، اما باید در نظر داشت که این اقدام در شرایط فعلی که بازار در آستانه انفجار قرار داشت می‌توانست هر آن بازار را ملتهب کند که این طور هم شد.

فارس: آیا قاچاق دام زنده به کشورهای دیگر وجود دارد و آمار آن چه میزان است؟

پوریان: قاچاق دام آنطور که آنها فکر می‌کنند نیست، یعنی به اندازه ای نیست که در قیمت بازار تاثیر گذار باشد.مثلا کشور ما مراتع مشترکی با عراق دارد که قاچاق دام به این کشور می‌تواند در فصل بهار که بیشتر چراگاه گاومیش است، انجام شود و قاچاق به این کشور در فصل پاییز معنی ندارد و یا بعضا قاچاق دام به برخی کشورهای حوزه خلیج فارس انجام می‌شود، ولی واقعا در حدی نیست که بازار را تحت تاثیر قرار دهد و به این دلیل می‌گویم که تصمیم برای ممنوعیت جابجایی دامها باید با دقت بیشتری انجام می‌شد.

متاسفانه در روزهای گذشته مسئله قاچاق دام را بسیار برجسته کرده‌اند، در حالی که این درست نیست و در حقیقت سرپوش گذاشتن روی دلایل اصلی افزایش قیمت گوشت است.

تصمیم‌گیری‌های عجولانه و پرنوسان دولت عاملی برای افزایش قیمت گوشت

فارس:چه عوامل دیگری در افزایش قیمت گوشت تاثیر داشته است؟

پوریان: تصمیم گیریهای پرنوسان و پر از فراز و نشیب از سوی دولت به افزایش قیمت گوشت در بازار دامن زده است، مثلا عدم تخصیص ارز به نهاده های دامی به افزایش خوراک دام و طیور باعث شدهقیمت تمام شده تولید افزایش یابد، به طوری که قیمت برخی از نهاده‌ها در بازار به 5 برابر رسیده است.بازار سیاه خوراک دام و طیور شکل گرفته و به رغم قولهایی که برای تنظیم قیمت این گونه محصولات داده شده چنین نشده و همچنان دامداران در تامین این نهاده اساسی و ضروری بسیار مشکل دارند.

ورود خصولتی ها به بازار گوشت

مسئله دیگر ورود خصولتی ها به تامین دام کشور است، به تازگی شرکت پشتیبانی امور دام کشور نامه‌ای نوشته و قرار است که این شرکت از سه ارگان نیمه دولتی دام خریداری کند و جای این سوال است که مگر این ارگان ها دام دارند که به آنها بفروشند، بدیهی است که اینها دام مورد نیاز را از دامداران کشور خریداری و به آنها خواهند فروخت در حقیقت یک واسطه به فرایند تامین دام اضافه شده است و سوال است که چرا این دام را مستقیم از دامداران خریداری نمی‌کنند؟ این حوزه که پر از واسطه و دلال است، چرا ما با دستان خودمان واسطه جدید ایجاد می‌کنیم؟

خرید تضمینی گوشت متوقف شد

مسئله دیگر این که اخیر شرکت پشتیبانی امور دام کشور گوشت را به نرخ 72 هزار و 500 تومان از دامداران خرید تضمینی می‌کرد، اما آن را متوقف کرده است، در حالی که خرید به این قیمت می‌توانست به کنترل قیمت بازار کمک کند.

شرکت پشتیبانی امور دام کشور برای تامین 40 هزار تن ذخیره استراتژیک کشور باید گوشت خریداری کند و خرید تضمینی هم به تامین ذخایر آنها کمک می‌کرد و هم اینکه این نرخ مناسب می توانست قیمت بازار را هم متعادل کند و کمتر از قیمت‌های  165 هزار تومان امروز باشد.

فارس:آیا دلالان و واسطه ها هم در بالا بردن قیمت گوشت موثر هستند؟

پوریان:مسئله اصلی اینجاست که در بین همه این افزایش قیمت‌ها هیچ نفعی به تولید کننده نمی‌رسد و همه این سودها به جیب دلالان و واسطه ها می‌رود مثلا قیمت دام زنده کیلویی 45 هزار تومان  و گوساله 36 هزار تومان توسط دامدار به فروش می رود و این نشان می‌دهد که آنها هیچ سودی از این افزایش قیمت ها ندارند و باید نظارت شود که این تفاوت عجیب و غریب باقیمتهای بازار به جیب چه کسانی می رود. یک عرف سنتی میگوید که قیمت گوشت در بازار دوبرابر قیمت فروش دام زنده باشد باشد و همه میدانیم که اکنون این قیمت نیست و بسیار بالاتر است.

فارس: افزایش قیمت نهاده هایی مانند خوراک دام و طیور چه میزان در افزایش قیمت گوشت در بازار موثر بوده است؟

پوریان: همه می‌دانیم که 70 درصد قیمت محصولات پروتئینی وابسته به خوراک دام و طیور است و افزایش های تا 5 برابری قیمت خوراک نسبت به نرخ مصوب دولتی عرصه تولید را برای تولید کنندگان تنگ کرده است، بدیهی است هر چه قیمت خوراک بیشتر باشد قیمت تولید هم بیشتر می شود، به طوری که اخیرا عباس قبادی معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در یک برنامه خبری در رابطه با تنظیم بازار گوشت قرمز اظهار کرد: قیمت تمام شده تولید گوشت قرمز گوساله حدود 99 هزار تومان است و در نقاط مختلف کشور قیمت عرضه گوشت قرمز برای مصرف کننده نیز متفاوت است. این قیمت بسیار بالاتر است که سهم خوراک دام در آن بسیار بالاست.

اما در هر شرایطی تولید کنندگان دام به تولید خود ادامه می‌دهند و تولید در کشور نه تنها کاهش نداشته بلکه افزایش هم دارد.

فارس: بار دیگر به سوال اول بر می‌گردم که شما همواره می‌گویید مازاد عرضه دام در کشور وجود دارد این را چگونه اثبات می‌کنید؟

پوریان: بر اساس اعلام مرکز آمار به عنوان مرجع اطلاعات و آمار کشور، 70 میلیون راس دام سبک در کشور وجود دارد که 20 میلیون راس آن بز و بقیه گوسفند هستند و سازمان دامپزشکی کشور هم این آمار را با اندکی تفاوت 68 میلیون راس اعلام کرده که تعداد بسیار بالایی است. 

همچنین تعداد گوساله های کشور هم بر اساسا این آمارها 335 هزار راس است که این میزان دام نه تنها نیاز کشور را تامین می‌کند، بلکه مازاد هم وجوددارد.

فارس: چطور می‌گویید که مازاد وجود دارد، منظور من این است  که اثبات کنید.

پوریان: با سرانه مصرف 11 کیلوگرم، میزان مصرف گوشت در کشور یک میلیون تن است که سالانه حدود 150 هزار تن وارد کشور می‌شود، اما این میزان دام که مرکز آمار اعلام کرده نه تنها نیاز کشور تامین می‌شود، بلکه مازاد هم وجود دارد و شاید حرف از صادرات هم باید بزنیم.

کشور تا پایان امسال 2 میلیون راس بره نر مازاد دارد که همه اینها از پارسال مانده است و در بخش دام سنگین هم 100 هزار گوساله داشتی مازاد خواهیم داشت.

البته کاهش مصرف مردم هم تا حدود زیادی باعث شده که مازاد گوشت وجود داشته باشد، کاهش مصرف از دو بعد یعنی  پایین آمدن توان خرید مردم و نیز شیوع ویروس کرونا ناشی شده است.

در ماههای گذشته شیوع ویروس کرونا باعث شده که بخش های پرمصرف مانند رستوران ها تعطیل شوند و تقاضا برای گوشت کمتر شود.

فارس: یعنی الان از نظر شما امسال نیاز به واردات گوشت نخواهیم داشت؟

پوریان: بله همین طور است به اندازه ای تولید دام در کشور وجود دارد که تولید کنندگان به دنبال خریدار هستند.