کاهش ماهی خاویاری از ۲۰۵ تن به ۴۸۰ کیلو!
بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعالیت صیادان غیرمجاز در خزر به صورت سازمان‌یافته در حال گسترش است و یکی از دلایل کاهش صید صیادان مجاز، حضور شناورهای تجهیزشده و پیشرفته صیادان بی‌مجوز است.
کمبود نیروی یگان حفاظت و بهینه‌نبودن تجهیزات آنها هم به عنوان مهم‌ترین عامل جولان صیادان غیرمجاز محسوب می‌شود. مشکلاتی چون کمبود منابع اعتباری برای تأمین سوخت و نبود قایق‌های تندرو در مقایسه با شناورهای پیشرفته صیادان غیرمجاز، سبب شده تا گشت‌های یگان حفاظت شیلات کارایی لازم را نداشته باشد.
جالب اینکه میزان صید ذخایر انواع ماهی غضروفی (بخصوص کوسه‌ماهی) در دهه ۷۰ که سالانه میانگین هزار و ۳۰۰ تن بود، اکنون به میانگین ۹ تن کاهش یافته‌است. همچنین میزان صید ماهی خاویاری از ۲۰۵ تن در دهه ۷۰ به میانگین فعلی ۴۸۰ کیلوگرم رسیده‌است.
طی دو دهه گذشته صید ماهیان استخوانی به عنوان مهم‌ترین ذخایر قابل صید در دریای خزر هم از ۱۲ هزار تن در دهه ۸۰ به ۳ هزار و ۵۰۰ تن در سال‌های اخیر رسیده است.
مبارزه علیه صیادان غیرمجاز با بازنشسته‌ها
در همین زمینه روز گذشته مدیر کل شیلات استان مازندران با عنوان اینکه صیادان غیرمجاز سازمان‌یافته و شبه ارگان شده‌اند، گفت: «دردسرهای زیادی در یگان حفاظت برای مبارزه با صید غیرمجاز به همراه کمبود نیروی انسانی وجود دارد. زمانی هر شیفت در یگان حفاظت، چهار نیرو و یک شناور برای مبارزه با صید غیرمجاز در خزر حضور داشتند و اکنون به علت کمبود نیرو تنها یک نفر با یک قایق می‌توانیم برای مبارزه با صید غیرمجاز راهی دریا کنیم.»
حسن اسحاقی با بیان اینکه کارمندانی را که در سال گذشته بازنشسته شدند، امسال حفظ کردیم، افزود: «طی برگزاری جلسه کمیته سرمایه در اداره کل شیلات، کارکنان بازنشسته را لااقل تا پایان صید امسال جهت مبارزه با صید غیرمجاز حفظ کردیم.»
چندی قبل در نشست مبارزه با صید قاچاق در خزر هم معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات مازندران اعلام کرد که امسال حدود ۵۰ درصد (۳۰۰ تن ماهی) از ذخایر ماهیان موجود در آب‌های ساحلی را صیادان غیرمجاز صید کرده‌اند.
خطر پل‌های حریم رودخانه
عباسعلی شیخ‌تبار، یکی از دلایل کم شدن میزان صید ماهیان استخوانی دریای خزر را فعالیت صیادان غیرمجاز برشمرد و گفت: «این در حالی است که رهاسازی فاضلاب صنعتی و شیمیایی، سموم کشاورزی و غیراستاندارد بودن ابزارهای صیادی و نواقص سدهای لاستیکی نیز ذخایر ماهیان دریای خزر را کاهش داده‌است. فاضلاب شهری و رهاسازی به رودخانه‌ها باعث می‌شود تا رودخانه‌ها سرشار از آلودگی میکروبی شود.»
معاون شیلات مازندران با بیان اینکه نواقص سدهای لاستیکی رودخانه‌های شمال کشور مانع از مهاجرت ماهیان به بالادست رودخانه‌ها می‌شود، گفت که «این سدها بیشترین آسیب را به ماهیان خاویاری وارد می‌کند و پل‌هایی که در حریم رودخانه‌ها احداث می‌شود، از جمله عوامل اثرگذار بر کاهش زاد و ولد ماهیان در رودخانه‌ها بوده‌است.»
همه دستگاه‌های ذیربط به میدان بیایند
وی همچنین از ابزارهای صیادی غیراستاندارد به عنوان دیگر عامل اثرگذار بر کاهش ذخایر ماهیان دریای خزر نام برد و بر ضرورت برخورد با تخلفات در این زمینه‌ها تأکید و اضافه کرد: «شیلات به تنهایی قادر به مقابله با صیادان غیرمجاز، به کارگیرندگان ابزارهای غیراستاندارد، عوامل آلوده‌کردن محیط‌زیست دریایی و دیگر مشکلات دامنگیر در این زمینه نیست و لازم است همه دستگاه‌های ذیربط در این زمینه احساس مسئولیت کنند.»
زمانی صید قاچاق در دریای خزر تنها برای صید ماهیان خاویاری مصداق می‌یافت و برای قاچاقچیان نمی‌ارزید به صید ماهیان استخوانی یا دیگر گونه‌های آبزی در این پهنه آبی اقدام کنند. ولی اکنون حتی ماهیان کوچک و حتی گونه‌های نادر و کمیاب هم از دست آنها در امان نیست و به عبارتی آب دریا را غربال‌کشی می‌کنند تا چیزی برای آینده در آن باقی نماند.
خطر آلودگی آب رودخانه‌ها
مشکلاتی که صیادان غیرمجاز ایجاد می‌کنند تنها به همین جا ختم نمی‌شود و طمع‌ورزی آنان زمان و مکان را در می‌نوردد تا جایی که در خارج از فصل صید هم به صیادی ادامه می‌دهند تا نسل ماهیان بارور را از بین ببرند و مکان صیدشان هم علاوه بر دریا، جای جای رودخانه‌ها را که محل تخم‌ریزی ماهیان است، در بر می‌گیرد. صیادان غیر مجاز حتی به ماهیان استخوانی مولد که به سمت رودخانه‌ها کوچ می‌کنند هم رحم نمی‌کنند.
در حالی که بخشی از صیادان غیرمجاز با گذشت زمان مجهزتر شده‌اند و امکاناتی مدرن صیادی دارند تا به قسمت‌های عمیق‌تر دریا دسترسی داشته باشند، بر تعداد تازه‌واردها نیز هر ساله به خاطر شرایط اقتصادی و بیکاری اضافه می‌شود که خود خطر جدی دیگری برای ذخایر ماهیان خزر محسوب می‌شود. امروز علاوه بر اینکه تکثیر طبیعی ماهیان استخوانی تا ۹۵ درصد از بین رفته، حتی کمتر از ۱۰ درصد بچه‌ماهیان تکثیر مصنوعی که رهاسازی شده است نیز در اثر بالا بودن آلودگی آب رودخانه و دریای خزر به مرحله صید و برداشت نمی‌رسند.