این روزها خبر گرانی و انتظار در صف های طولانی دریافت تراکتور و به اصطلاح سهمیه بندی آن در استان ها با انتقاد شدید کشاورزان روبرو شده است چرا که با وجود گذشت ۲ سال چشم انتظاری کارخانه های تولیدی خواستار افزایش ۱۲۰ درصدی قیمت شدند که این امر برای کشاورزان مقدور نیست.
گرچه تشکل ها و تولیدکنندگان ماشین آلات کشاورزی سهمیه بندی را علت اصلی گرانی تراکتور می دانند، اما رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون سهمیه بندی تراکتور را راهی برای عدالت محور کردن و توسعه همگون مکانیزاسیون مطرح می کند.
با وجود آنکه در فضای مجازی کشاورزان از افزایش ۴۰۰ درصدی قیمت و بازار سیاه ماشین آلات طی ماه های اخیر گلایه مند هستند، اما رئیس مرکز مکانیزاسیون اذعان‌می کند که از ابتدای سال طی ۲ مرحله ۴۴ درصد قیمت افزایش یافته است و نرخ های فضای مجازی ملاک قیمت گذاری نیست.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین جزئیات بازار تراکتور، دلایل گرانی و تاثیر سهمیه بندی در قیمت با خبر شویم:
چندی پیش حمید رضا نامی رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان‌ماشین آلات کشاورزی، با اشاره به اینکه حوزه مکانیزاسیون شامل سه بخش تراکتورسازی، کمباین سازی و مابقی دنباله بندهاست، اظهار کرد: گرچه رئیس بنیاد ملی گندمکاران، انجمن تولیدکنندگان را متهم به گران‌فروشی کرده است، اما بین تورم تا گران فروشی اختلاف وجود دارد چرا که افزایش درصد سود به معنای گران فروشی است، اما اینکه مولفه‌های تولید بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد رشد داشته چه راهکاری جز ادامه تولید با سود حداقلی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه آستانه سود تولیدکنندگان ماشین‌های صنعتی به شدت کاهش پیدا کرده است، افزود: این موضوع زمانی خودش را نشان می‌دهد که تولیدکنندگان ماشین آلات به سمت تولید سایر بخش‌ها بروند.
این مقام‌مسئول با بیان اینکه تولیدکنندگان ماشین آلات کشاورزی به دنبال گران فروشی نیستند، گفت: دخالت دولت در توزیع، نقطه تعادل را بر هم زده است. به عنوان مثال قیمت تراکتور ۶ سیلندر تراکتورسازی تبریز ۲۳۰ میلیون تومان است، در حالی که اگر کشاورز بخواهد این تراکتور را از بازار آزاد خریداری کند، باید ۴۶۰ میلیون تومان بپردازد که این اختلاف ۱۰۰ درصدی مربوط به دلالی است که از زمانی که وزارت جهاد سهمیه مشخص کرده، این اتفاق رخ داده است. در حالی که باید دید چند درصد کشاورز واقعی و چند درصد دلال در حوزه سهمیه‌ای تراکتور دریافت کردند و گرنه تراکتور در بازار آزاد از کجا آمده است.
نامی با اشاره به اینکه دخالت دولت در توزیع، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بیان کرد: با وجود آنکه ساختار سهمیه‌ای فساد زا و هزینه‌بر است، از این رو دخالت نکردن دولت به معنای کاهش ۱۰ درصدی قیمت ماشین آلات است.
این مقام‌مسئول با اشاره به اینکه کشاورزان از ماه‌ها پیش نسبت به صف‌های طولانی تحویل و تسهیلات ماشین آلات کشاورزی اعتراضاتی داشتند، بیان کرد: طی ماه‌های اخیر برای کشاورزان این امکان وجود نداشت که با پرداخت نقدی بتوانند به طور مستقیم کمباین و تراکتور مورد نیاز را از کارخانه تحویل بگیرند و کشاورزانی هستند که در بازه زمانی یک تا ۲ سال همچنان در صف دریافت تراکتور و کمباین هستند و تاکنون موفق به دریافت ماشین آلات نشدند.
افزایش ۴۰۰ درصدی قیمت تراکتور کذب است
کامبیز عباسی رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی با اشاره با اینکه توسعه مکانیزاسیون در سطح استان‌ها متناسب با اهداف برنامه در حال اجراست، اظهار کرد: سطح اعتباری مکانیزاسیون برای حمایت از برنامه‌های توسعه مکانیزاسیون کشور راه اندازی شده تا با حمایت از کشاورزان در امر خرید به اهداف تولیدی در سطح استان‌ها برسیم که این موضوع هیچ ارتباطی به کارخانجات ماشین آلات کشاورزی ندارد.
وی با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی تنها در حوزه تامین تراکتور و کمباین سهمیه بندی را انجام داده است، افزود: با وجود آنکه تقاضا برای خرید تراکتور و کمباین در سطح استان‌ها بیش از عرضه است، در راستای عدالت محور کردن و توسعه همگون و متوازن مکانیزاسیون این ۲ کالا در استان‌ها برمبنای سطح زیرکشت، نوع محصول، وضعیت موجودی ماشین آلات و تامین تراکتور در ۲۴ سال اخیر سهمیه بندی شده است.
عباسی ادامه داد: اگر سهمیه بندی برای تراکتور و کمباین در استان‌ها صورت نمی‌گرفت، این احتمال وجود داشت که تمامی تراکتور‌ها در اختیار یک تعداد کشاورز دارای درآمد بالا قرار می‌گرفت که متاسفانه برخی تشکل‌ها و تولیدکنندگان در خصوص سهمیه بندی تراکتور و ماشین آلات کشاورزی به طور منصفانه برخورد نکردند.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی افزایش ۴۰۰ درصدی قیمت ماشین آلات را تکذیب کرد و گفت: قیمت تراکتور و کمباین به عنوان ۲ کالای مهم توسط سازمان حمایت قیمت گذاری می‌شود که امسال طی ۲ مرحله جمعا ۴۴ درصد رصد داشته است.
وی با تاکید بر این مسئله که ۹۹ درصد تراکتورهای تولیدی در اختیار کشاورزان واقعی قرار گرفته است، بیان کرد: با وجود آنکه کشاورز غیر واقعی نداریم، از این رو ممکن است یک درصد تراکتور در اختیار کشاورزانی قرار بگیرد که با فروش این محصول ممکت است سر از بازار آزاد در بیاورد، اما این امر بدان معنا نیست که کل تراکتورهای تولیدی در اختیار دلالان و واسطه‌ها قرار گیرد.
رئیس مرکز مکانیزاسیون وزارت جهاد با اشاره به اینکه قیمت گذاری تراکتور در فضای مجازی ملاک قیمت ماشین آلات نیست، تصریح کرد: اگر تعدادی تراکتور در فضای مجازی با قیمت‌های بالایی عرضه می‌شود، نباید اذعان کنیم که تمامی تراکتور‌ها خارج از فرآیند سهمیه بندی با نرخ بالاتر فروخته می‌شود چرا که وظیفه اصلی سازمان‌جهاد استان ها، اهلیت سنجی کشاورزان است و اگر کشاورزی به علت مشکلات مالی اقدام به فروش تراکتور خود می‌کند، نباید این موضوع را تعمیم داد که تراکتورهای سهمیه بندی سر از بازار آزاد در آورد.
تکنولوژی برخی تراکتورهای موجود مسنوخ است
مسعود اسدی رئیس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی از پایین بودن ضریب مکانیزاسیون رنج می‌برد، اظهار کرد: در بحث ضریب مکانیزاسیون، فرسودگی لحاظ نمی‌شود که با این وجود ممکن است برخی کشاورزان تراکتور در اختیار داشته باشند، اما تکنولوژی این تراکتور‌ها بسیار قدیمی، مستهلک و با هزینه فراوان در حال استفاده هستند.
وی افزود: از دیدگاه بنده ضریب مکانیزاسیون هر چقدر وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌شود، ۴۰ درصد آن کاذب است چرا که از ادوات با تکنولوژی منسوخ استفاده می‌شود.
اسدی ادامه داد: در حال حاضر از تراکتور و کمباین‌هایی استفاده می‌شود که میزان ریزش وحشتناک و غیرقابل استفاده است و بعضا برخی تکنولوژی‌ها منسوخ شده است.
رئیس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی با تاکید بر افزایش ضریب مکانیزاسیون بیان کرد: با وجود اهمیت بالای مکانیزاسیون در بخش کشاورزی، دولت باید هزینه و سرمایه گذاری کند چرا که با آزادسازی قیمت کود شیمیایی، تمامی حمایت‌ها از کشاورزان برداشت شده است.
به گفته وی، دولت تنها در صورتی اقدام به افزایش ضریب مکانیزاسیون کشاورزی می‌کند که تشکل‌ها و کشاورزان یا نمایندگان مجلس به دولت فشار سنگینی وارد کنند که متاسفانه در هر ۲ مورد اتفاق خاصی نمی‌افتد.
اسدی درباره علل افزایش ۱۲۵ درصدی قیمت تراکتور در زمان تحویل بیان کرد: بار‌ها اعلام کرده ایم که جامعه کشاورزان به حدی مظلوم است که هر کسی به خود اجازه می‌دهد که هر رفتاری با کشاورزان داشته باشد، درحالیکه افزایش مجدد قیمت در زمان تحویل غیرمنطقی است.
این مقام مسئول درباره اینکه آیا سهمیه بندی تراکتور در قیمت تراکتور تاثیری دارد، تصریح کرد: بحث سهمیه بندی در جایی معقول است که محدودیت وجود داشته باشد، در غیر این صورت هر نوع سهمیه بندی خیانت به تولید ملی است.
رشد ۲۵۰ درصدی قیمت کمباین طی ماه های اخیر
عطااله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران در واکنش به افزایش شدید قیمت ماشین آلات کشاورزی اظهار کرد: از سال گذشته کارخانجات کمباین سازی برای سومین بار اقدام به افزایش قیمت کمباین کردند، درحالیکه کشاورزان ۷۰ درصد پول کمباين را یکسال پیش پرداخت کردند و ۳۰ درصد مابقی مربوط به سودخالص تولیدکنندگان بوده که از ابتدای سال ۲۰۰ تا ۲۵۰ درصد قیمت را افزایش دادند.
وی افزایش قیمت ماشین آلات در زمان تحویل تراکتور را غیرمنطقی دانست و افزود: قیمت ماشین آلات و ادوات به عنوان ضریب مکانیزاسیون و نیروی محرک در بخش کشاورزی افزایش افسار گسیخته‌ای داشته است که از سازمان حمایت و نهاد ریاست جمهوری تقاضا داریم که جلوی این افزایش قیمت بایستد.
هاشمی سهمیه بندی ماشین آلات و تراکتور را امری اجتناب ناپذیر برشمرد و گفت: با توجه به انکه کشاورزان به اهمیت مکانیزاسیون کشاورزی پی بردند، از این رو وزارت جهاد کشاورزی شاخص‌ها و معیار‌هایی برای تحویل تراکتور در نظر گرفته است و این گونه نیست که هر کس درخواست دهد، بدون اینکه ماشین کارایی داشته باشد، تراکتور به آن تحویل داده شود.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران با اشاره به اینکه افزایش مکانیزاسیون در مزرعه تاثیر بالایی دارد، بیان کرد: با سهمیه بندی، تراکتور در اختیار فردی قرار نمی‌گیرد که تنها ۱۰ تا ۲۰ روز در طول سال در مزرعه کار کند چرا که این امر اجحاف در حق کشاورزانی است که احتیاج مبرم دارند.
به گفته وی، اگر تراکتور در اختیار کشاورزان غیرواقعی قرار گیرد، در نتیجه سر از بازار آزاد در می‌آورد یا چه بسا قاچاق صورت می‌گیرد.
این‌مقام‌مسئول ادامه داد: وزیر جهاد به بنیاد ملی گندمکاران دستور داده که مکانیزم تحویل و فروش را به کشاورزان تعریف کنیم تا معیار‌های تحویل به متقاضیان مشخص شود.
هاشمی با بیان اینکه در شرایط فعلی سهمیه بندی بهترین روش برای عرضه تراکتور است، افزود: گرچه تراکتورهای تحویلی به طور ۱۰۰ درصد بدست کشاورزان واقعی نمی‌رسد، اما با سهمیه بندی که از مراکز خدمات وزارت جهاد و مکانیزاسیون صورت می‌گیرد، کشاورزان واقعی شناسایی و معرفی می‌شوند.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران در پایان با بیان اینکه تولید تراکتور کشور جوابگوی تمامی نیاز کشاورزان نیست، تصریح کرد: اگر تولید تراکتور کشور در حدی باشد که کشاورزان بتوانند تراکتور مورد نیاز را خریداری کنند، دیگر‌خبری از قاچاق، تفاوت قیمت و بازار سیاه نیست.