بیمه کشاورزی یکی از عرصه‌های مهم در کاهش خسارت های کشاورزی و دامی برای صنعتگران این عرصه‌هاست اما گذری بر آمار و اطلاعات به ما نشان می‌دهد استقبال چندانی از سوی فعالان این مشاغل نشده و این مشکل همچنان یکی از دغدغه های اساسی این بخش اقتصادی مهم کشور است.
اگرچه در این زمینه مهم تاکنون اقداماتی از سوی نهادهای مربوط انجام شده است اما به اعتقاد صاحبنظران امر با توجه به تهدیدهای روزافزون حوادث طبیعی اعم از سرما، خشکسالی، طوفان، تگرگ و سیل باید کارهای اساسی تری انجام بشود تا جلوی خسارتهای میلیاردی سالانه این بخش گرفته شود و کشاورزان بیشتر متضرر نشوند.
سالانه دست کم ۱.۵ میلیون کشاورز زیر پوشش صندوق بیمه کشاورزی قرار دارند و نظام بیمه کشاورزی، طیف گسترده ای از ریسک های رایج بخش از جمله سیل، خشکسالی، سرما و یخبندان و بیماری های دام و طیور را زیر پوشش حمایتی خود دارد و این صندوق طور میانگین نزدیک به ۱۳ هزار میلیارد ریال در سال غرامت به بیمه‌گذاران خسارت دیده در بخش کشاورزی پرداخت می‌کند.
این در حالی است که مسوولان امر می گویند در سال جهش تولید علاوه بر پوشش بیمه ای، میزان غرامتی که هنگام وقوع خطر برای محصولات مختلف به ویژه محصولات راهبردی تعهد شده، افزایش چشمگیری یافته است ای در حالی است که برخی از کارشناسان مقدار سطوح بیمه اراضی کشاورزی را با توجه به تهدیدهای روز افزون حوادث طبیعی و غیر طبیعی کافی نمی دانند و می گویند تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم.
به عنوان مثال در استان اصفهان تاکنون زیر ۱۰ درصد زمین های کشاورزی بیمه شده است که تحقق این مهم به تاکید کارشناسان و کشاورزان نیازمند فرهنگسازی و برنامه ریزی است تا بتوان از این سرمایه گذاری بهره گرفت.
ناشناختگی و بی اعتمادی ۲ چالش پیش روی بیمه کشاورزی
مرتضی میرزایی، کشاورز ۶۰ ساله اصفهانی از انتظار و امید خود در برداشت محصولات کشاورزی در بهار و تابستان می‌گفت که بر اثر سرما و تگرگ تمام امیدش در برداشت محصولات ناامید شد و حسرت بر دلش مانده است.
این کشاورز اصفهانی با اشاره به هزینه‌هایی که برای باغ و زراعت خود کرد، افزود: علاوه بر هزینه‌ها، وقت زیادی را صرف نگهداری و مراحل داشت باغ انجام داده بودم و در زمانحاضر مزرعه‌ای خشک بدون محصول وجود دارد.
وی ادامه داد: بسیاری از کشاورزان از مزایای بیمه محصولات مطلع نیستند ضمن این که قوانین مربوط به این بخش هم باید در حمایت از کشاورزی باشد تا آنان بیشتر راغب شوند.
به گفته میرزایی مسوولان باید در بحث فرهنگ سازی و آموزش به کشاورزی در خصوص بیمه محصولات بیشتر توجه کنند.
مصطفی محمدی دیگر کشاورز اصفهانی تصریح کرد : نهادهای مربوط باید علت این که کشاورز میل به بیمه کردن محصولات خود را ندارد بیابند و برای آن راهکار ارایه دهند وگرنه هیج کشاورزی حاضر به ضرر خود نیست.
وی بیان کرد : به نظر می رسد نرخ تعیین شده بیمه هر محصولی در هر منطقه ای باید بررسی کارشناسی شود اما اکنون کارگزاران بیمه به فکر خودشان هستند و نهادهای مسوول هم باید بیشتر به فکر کشاورزان باشند چرا که سود حاصل از دسترنج شان بیشتر به جیب واسطه ها می رود.
وی گفت : هنوز کشاورز به این اصل که بیمه محصولات در واقع پشتوانه ای برای اوست نرسیده است و این چالش باید برطرف شود تا بتواند از این پشتوانه در مواقع وقوع حوادث طبیعی بهره مند شود.
بیمه کشاورزی بر دغدغه ها می کاهد
بخش کشاورزی با مخاطرات زیادی همچون ناپایداری اقلیم و بازار، آفات و بیماری‌ها و رویدادهای جوی در منطقه اکو روبه‌روست، بحران‌های طبیعی میلیاردها دلار به تولید کشاورزی خسارت زده‌اند، بحران‌ها مردمان بیشتری را به شرایط فقر و ناامنی غذایی و بی‌خانمانی رانده‌اند، آثار تغییر اقلیم نیز این تهدیدها و چالش‌ها را تشدید می‌کند. به این ترتیب مدیریت مخاطرات باید به بخشی درونی شده در کشاورزی نوین بدل شود.
افزایش رخدادهای طبیعی روز افزون در ۲ دهه اخیر و تحمیل انواع خسارتها پیامدهای آثار منفی آن در همه بخشها به ویژه کشاورزی به عنوان دارد که تا همین جا هم از آستانه‌های بحران گذشته است، بیمه کشاورزی یکی خدمات و پوشش های بیمه‌ای است که دغدغه‌های کشاورزان را در موقع بحران و خسارتها کاهش می‌دهد اما این موضوع کمتر مورد توجه این قشر است.
برغم اهمیت بالای تولیدات کشاورزی در سبد غذایی مردم، فعالیت در بخش کشاورزی سرشار از مخاطرات بوده و به دلیل اتکای بالای این بخش به طبیعت و وابستگی به شرایط جوی همواره با ریسک پذیری بالایی همراه است.
فعالیت در بخش کشاورزی به علت اتکای زیاد به طبیعت و وابستگی آن به عوامل و شرایط جوی و محیطی، همراه با نوعی ریسک همراه بوده و تولید کنندگان این بخش همواره با خسارات ناشی از بروز حوادث و بلایای طبیعی روبرو هستند.
خطرپذیری فعالیت در بخش کشاورزی به علت وابستگی زیاد به شرایط جوی، همواره مقوله پوشش بیمه محصولات کشاورزی را با اهمیت کرده چرا که برای جلوگیری از خسارات همچنین اطمینان خاطر کشاورزان، بیمه کشاورزی راهکاری مناسب بوده که با هزینه اندک اما تعهدات مناسب می توانند به آینده امیدوار باشند.
کشاورزی در معرض تهدید طوفان، تگرگ، سیل، خشکسالی و سرما
استان اصفهان با دارا بودن ۵۶۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی معادل پنج درصد از مساحت کل استان و ۳.۹ درصد از اراضی کشور را به خود اختصاص داده که از این میا مجموع اراضی باغی استان ۷۹ هزار هکتار که بیشتر انواع سیب درختی، به، انگور، گلابی، زردآلو، بادام و پسته است.
۷۰درصد مجموع اراضی کشاورزی استان به کشت محصولات زراعی اختصاص دارد و سالانه ۴.۶ میلیون تُن محصولات زراعی در استان اصفهان تولید می‌شود.
با وجود چنین آماری خسارت های طبیعی تهدیدی جدی برای قشر کشاورز است که بیمه صندوق کشاورزی تنها حامی برای جبران خسارت های طبیعی است که به رقم محسوس بودن خسارت ها و مشاهده پی در پی آن در سال های اخیر اما بخش زیادی از کشاورزان اعتماد نکرده اند و نسبت بهره گیری از این خدمات بی رقبت بوده اند.
بیمه بخش کشاورزی می‌تواند مشکلات کشاورزان در مراحل کشت، تولید و برداشت محصولات ناشی از خشکسالی، سرما، یخبندان و گرمازدگی و وقوع بلایای طبیعی نظیر سیل، طوفان و تگرگ را به حداقل برساند.
بر اساس گزارش های دریافتی فقط در ماه مهر ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت به ۱۱ هزار هکتار بخش کشاورزی و ۴٠٠ هکتار به باغ های ۱۳ شهرستان استان وارد شده که این اتفاق مصداقی از تهدیدهای پیش روی کشاورزان است و اهمیت بیمه کشاورزی را روشن تر می کند.
بر اساس پیش بینی ها باید ۸۱ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان اصفهان بیمه شده باشد ولی فقط زیر ۱۰ درصد بیمه انجام شده که این آمار عاقبت کشاورزان را با وجود سرما شدید مشخص می کند.
بخش کشاورزی اصفهان هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت دید
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی سرمازدگی در فروردین و مهر سال جاری به بخش های زراعت و باغی استان وارد شده است
مهرداد مرادمند افزود: حجم بالایی از اراضی کشاورزی استان اصفهان بر اثر حوادث طبیعی مثل سرما، تگرگ و سل دچار خسارت می شوند.
وی با بیان اینکه این در حالی است که بخش کشاورزی استان اصفهان سال گذشته نیز دچار خسارت شده است، خاطرنشان‌کرد: سال زراعی گذشته ۵۶ میلیارد تومان غرامت خسارت به کشاورزان و باغداران استان اصفهان پرداخت شد.
۱۰درصد کشاورزی اصفهان زیر پوشش بیمه
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: با توجه به برودت هوا و مخاطرات جوی درفصل های مختلف سال لازم است که کشاورزان، باغداران، دامداران و مرغداران نسبت به بیمه کردن محصولات خود اقدام کنند.
منصور شیشه‌فروش با اعلام اینکه بیشتر محصولات کشاورزی و باغی در معرض سرمازدگی قرار دارد به کشاورزان و باغداران توصیه می‌شود که هرچه زودتر نسبت به عقد قرارداد برای بیمه کردن محصولات خود اقدام کنند.
به گفته وی بیشترین درصد بیمه محصولات در استان اصفهان مربوط به طیور با ۹۸ درصد است، تصریح کرد: با وجود اینکه باید تاکنون ۸۱ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان اصفهان بیمه شود ولی فقط زیر ۱۰ درصد بیمه انجام شده است.
وی یادآورشد: کشاورزان تا پایان آذرماه برای انجام بیمه فرصت دارند.
بیمه کشاورزی برای باغ ها و مزارع اصفهان لازم است
مدیر واحد بحران سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: با توجه به بحران خشکسالی، سرمازدگی، سیل و تگرگ بیمه کشاورزی لازم است.
عباسعلی جمشیدی افزود: بر اساس پیش بینی‌های جوی، امکان بروز سیل و سرمازدگی وجود داشت که بر اساس بخشنامه و خبری به اطلاع کشاورزان رسانده شد که اصول ایمنی را رعایت کنند تا اینکه دچار خسارت نشوند و یا خسارتها کاهش پیدا کند.
وی ادامه‌داد: رعایت اصول ایمنی برای کاهش خسارت ها لازم است اما گاهی این روش‌ها پاسخگو نیست و خسارت به کشاورزان وارد می‌شود که اهمیت بیمه کشاورزی را بر ما آشکار می‌کند.
مسئولان بیمه کشاورزی باید اعتمادسازی کنند
استاد کشاورزی دانشگاه پیام نور استان اصفهان گفت: مسئولان بیمه کشاورزی با ارائه خدمات به موقع و به میزان واقعی باید عملکرد خود را شفاف و در بین کشاورزان اعتمادسازی کنند.
مصطفی ابراهیمی با اشاره به اینکه بیمه کشاورزی با بی اعتمادی مردم روبرو شده است، افزود: اختلاف در برآورد بیمه با میزان واقعی خسارت و همچنین پرداخت دیرهنگام غرامت موجب بی‌اعتمادی بین کشاورزان را به همراه داشت.
وی ادامه داد: بخش زیادی از کشاورزان با این خدمات بیمه ای آشنا هستند اما موضوع بی‌اعتمادی موجب بی‌رقبتی برای بهره‌گیری از این فرصت سرمایه‌گذاری شده‌است.
استاد کشاورزی دانشگاه یادآورشد: کشاورزان در پرداخت حق بیمه باید به موقع هزینه را پرداخت کنند اما دریافت خسارت آن‌ها دیرهنگام و یا کمتر از میزان خسارت واقعی است.
وی با بیان اینکه برآورد صحیح کارشناسی در میزان خسارت لازم است، خاطرنشان‌کرد: پرداخت به موقع و پیش‌بینی دقیق و متناسب با خسارت در توسعه گرایش کشاورزان به بیمه نقش موثری دارد.
وی با بیان اینکه بیمه کشاورزی با وجود تهدیدهایی این عرصه، ضروری است، اضافه‌کرد: دولت باید در این حوزه با پرداخت یارانه، نظارت بر عملکرد شرکت بیمه و پرداخت به موقع هزینه‌ها زمینه را برای اعتمادسازی و گرایش کشاورزان برای بیمه‌کردن مزارع خود را فراهم کند.
پرداخت غرامت خسارت به کشاورزان به موقع شد
معاون خدمات بیمه‌ای بانک کشاورزی استان اصفهان گفت: در سال سال زراعی۲۴ هزار هکتار از باغات و ۵۶ هزار هکتار از مزارع اصفهان زیر پوشش خدمات بیمه کشاورزی بودند که این میزان کمترین حد از مزارع و باغ های این استان است.
مجید وارسته‌پور افزود: بیمه تنها پشتوانه و حامی کشاورزان در مواقع بحرانی است و با وجود تهدیدهایی که برای این حوزه وجود دارد، اهتمام برای انجام بیمه ضرورت دارد.
وی با بیان اینکه حق بیمه پرداختی برای املاک کشاورزی خیلی کمتر از پرداخت غرامت است، تصریح کرد: پرداخت این وجه توسط مالک پشتوانه خوبی در مواقع بحرانی است.
وی با بیان اینکه ستاد مدیریت بحران همیشه به کشاورزان خسارت پرداخت نمی‌کند، خاطرنشان‌کرد: در برخی مواقع مدیریت بحران اعتباری را برای جبران خسارت کشاورزان پرداخت می کند اما این موضوع همیشگی و به صورت کامل نیست اما بیمه کشاورزی در پرداخت خسارت مقطعی عمل نمی کند و با انجام برآورد خسارت، وظیفه خود را انجام می‌دهد.
به گفته وارسته پور فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی برای فرهنگسازی بیمه کشاورزی در استان اصفهان انجام شده و سالانه سطح تحت پوشش بیمه افزایش می یابد اما تا نقطه مطلوب فاصله زیاد است.
وی یادآورشد: در چندسال گذشته پرداخت خسارت توسط بیمه با تاخیر انجام شد و این موضوع موجب بدبینی کشاورزان به خدمات بیمه‌ای شد اما سال‌های گذشته این معضل اصلاح و پس از انجام فرآیند اداری بدهی‌ها انجام شده است و نباید نگرانی وجود داشته باشد.
به گفته مسئولان صندوق بیمه کشاورزی در زمان حاضر فقط ۲۰ درصد از بخش زراعت کشور زیر پوشش بیمه کشاورزی هستند.
سطح زیر کشت محصولات زراعی حدود ۱۱ میلیون هکتار است که در سال‌های گذشته حدود ۴۰۰ هزار هکتار از سطح زیرکشت محصولات آبی کاهش یافته اما افزایش تولید نشان می‌دهد بهره وری در سال‌های اخیر قابل قبول بوده است.