تولید آبزیان در مازندران از گذشته های دور مختص خاویار استحصالی از دریای خزر بود که با کاهش ذخایر صادرات آن در دور جدید ، صادرات آبزیان پرورشی و محصولات فرآوری شده توسعه یافت به گونه ای که اکنون خاویار پرورشی به مقاصد متنوعی از جمله کشورهای اوراسیا ، حوزه خلیج فارس ، اروپا ، آمریکا و شرق آسیا صادر می شود.
اکنون سبد صادرات محصولات شیلاتی مازندران شامل خاویار پرورشی ، گوشت ماهیان خاویار پرورشی ، انواع ماهیان گرم آبی زنده ، صید تازه و منجمد از قبیل کپور ، فیتوفاک ، بیگ هد و آمور ، ماهی قزل آلای زنده و منجمد ، پودر ماهی ، انواع خوراک آبزیان ، ماهی کیلکا منجمد و انواع کنسرو ماهیان است که صادراتی گوشت خاویاری ، قزل آلای رنگین کمان ، کنسرو ماهی و خوراک آبزیان عمدتا در دولت یازدهم به لیست کالاهای صادراتی شیلاتی افزوده شد ، به طوری که میزان صادرات محصولات شیلاتی از نظر وزنی رشد ۵۲ درصدی داشت و از نظر ارزش نیز ۱۰ درصد رشد نشان می دهد.
علاوه بر افزایش ارزش و وزن محصولات شیلاتی صادراتی مازندران ، کشورهای مقصد هدف صادراتی محصولات این استان هم متنوع شده است و در حال حاضر کشورهای روسیه ، عراق ، ارمنستان ، آذربایجان و افغانستان مهم ترین مقاصد صادرات محصولات شیلاتی مازندران هستند.
رشد چند برابری صادرات محصولات شیلاتی و خوراک آبزیان
مدیرکل شیلات مازندران گفت : تا پایان سال ۱۳۹۲ میزان صادرات محصولات شیلاتی هفت هزار و ۴۰۰ تن به ارزش ۳۲ میلیون دلار بود که این رقم در سال ۱۳۹۸ به ۱۱ هزار و ۲۴۰ تن با ارزش ۳۶ میلیون دلار رسید که از نظر وزن ۵۲ درصد و از نظر ارزش ۱۰ درصد رشد داشته است .
حسن اسحاقی افزود : در گذشته عمده صادرات ماهیان تازه گرمابی به عراق بود و افغانستان و آذربایجان هم در حد صادرات یک محموله دخیل بودند ولی با اجرای تفاهم نامه اقتصادی با اتحادیه اوراسیا برای صادرات ماهی خاویاری و قزل آلای رنگین کمان ، میزان صادرات استان افزایش یافته است.
خوراک آبزیان یکی دیگر از محصولات صادراتی شیلات مازندران است که طی سال های فعالیت دولت تدبیر و امید در این زمینه رشد فزاینده ای را تجربه کرد. بنا به گفته مدیر کل شیلات مازندران این مساله ناشی از افزایش تعداد واحدهای تولید این محصول و همچنین مکانیزاسیون بوده است.
اسحاقی گفت : در پایان سال ۱۳۹۲ تنها ۲۴ تن خوراک آبزیان به ارزش ۱۷ هزار دلار از مازندران صادر شد که این رقم براساس آخرین آمار که مربوط به سال گذشته است به یک هزار و ۲۵۰ تن و ارزش ۳۷۲ هزار دلاری رسید .
وی کشورهای مقصد این صادرات را عراق ، آذربایجان ، ارمنستان، تاجیکستان و افغانستان عنوان کرد .
باز شدن گره احداث پایانه صادراتی شیلات
مازندران با تولید سالانه بیش از یکصد هزار تن محصولات شیلاتی اعم از صید و آبزی پروری ، استان مهمی در این زمینه به شمار می رود ، اما نبود پایانه صادراتی شیلاتی یکی از نقاط ضعف در این بخش به شمار می رفت . در دولت تدبیر و امید این مشکل با صدور مجوز پایانه صادراتی در منطقه چپکرود جویبار برطرف شد تا محصولات شیلاتی مازندران سکویی برای پرتاب به کشورهای دیگر داشته باشند .
مدیر کل شیلات مازندران در این باره گفت : توسعه صادرات محصولات شیلاتی با پیگیری برای احداث پایانه صادراتی محصولات شیلاتی در چپکرود جویبار رقم خورد که مجوز آن در دولت تدبیر و امید و در سال ۱۳۹۵ اعطا شد .
وی انجام عملیات اجرایی این پروژه را سال ۱۳۹۸ اعلام کرد و افزود : با تامین اعتبار و تجهیزات مورد نیاز این پایانه آماده بهره برداری می باشد .
اسحاقی عنوان کرد : ظرفیت صادراتی این پایانه ۱۰۰ تن خاویار ، پنج هزار تن گوشت ماهیان خاویاری ، ۱۵ هزار تن گوشت ماهیان سرد آبی به همراه مشتقات آن شامل پوست ، روغن ، ژلاتین ، چسب از کیسه شنای ماهیان خاویاری و کنسرو است .
وی میزان ارزآوری این پایانه در مرحله نخست را ۱۰ میلیون دلار عنوان کرد .
پرورش ماهیان در قفس گامی به سوی صید پایدار
پروژه های پرورش ماهی در قفس یکی از بخش‌های اشتغالزای در استان است که از چند سال پیش در محدوده آب‌های ساحلی دریای خزر به اجرا گذاشته شد. با توجه به ساحل ۳۸۸ کیلومتری دریای خزر در حوزه استحفاظی مازندران یکی از ظرفیت ها مهم در تولید انواع گونه های ماهی مانند قزل آلا ، سفید ، آزاد ،فیل ماهی ، کفال و خاویاری در عمق پنج کیلومتری ساحل دریا به شمار می رود.
سابقه آغاز اجرای این طرح در مازندران به سال ۱۳۸۹ بر می گردد و بنا به اظهار نظر کارشناسان و مسئولان حوزه شیلات به ازای هر ۱۰ تن تولید ماهی در قفس برای یک نفر اشتغال ایجاد می شود .
در حالی که در آغاز فعالیت دولت یازدهم در سال ۱۳۹۲ فقط ۱۰ قفس فعال با تولید ۴۰ تن در مازندران وجود داشت که تنها چهار نفر در این بخش مشغول بودند ، اما با گذشت حدود هفت سال از فعالیت دولت تدبیر و امید تعداد قفس های فعال رشد چند برابری داشته و به همان میزان اشتغال در این بخش به حدود ۵۰۰ نفر افزایش یافته است .
مدیر کل شیلات استان مازندران گفت : در سال ۱۳۹۲ تعداد قفس های دریایی فعال پرورش ماهیان در استان ۱۰ قفس بود و ۱۰ قفس دیگر نیز مستقر شده بود که به مرحله ماهی ریزی نرسیده بود . در آن زمان ۴۰ تن از میزان تولیدات شیلات مازندران را تولیدات پرورش ماهیان در قفس دریایی تشکیل می داد و برای چهار نفر نیز اشتغال ایجاد شده بود .
وی افزود : به همین میزان طی سال های اخیر تعداد قفس های فعال پرورش ماهی در مازندران افزایش یافت به طوری که در سال های ۹۳ ، ۹۴ ، ۹۵ ، ۹۶ ، ۹۷ و ۹۸ به ترتبب ۱۰ ، ۲۳ ، ۴۹ ، ۱۴ ، ۱۵ و ۲۵ قفس پرورش ماهی در استان فعال شد که در نهایت با راه اندازی این پروژه ها برای ۴۶۴ نفر در این بخش اشتغال ایجاد شده است .
اسحاقی گفت : میزان تولید ۴۰ تن در سال ۹۲ در سال های اخیر به ۱۲۰ ، ۹۸۰ تا یک هزار و ۵۰۰ تن در سال رسید که جمعا در این هفت سال ۴ هزار و ۶۴۰ تن ماهی در قفس های پرورش ماهی تولید و روانه بازار شد .
وی با اشاره به اینکه امسال نیز ۱۲ قفس جدید پرورش ماهی در مازندران فعال شد ، پیش بینی کرد که امسال ۷۰۰ تن ماهی از طریق شیوه تولید ماهی در قفس ها تامین شود .