فعالان عضو اتحادیه تولید کنندگان ماهیان سردآبی مازندران می گویند که امسال کرونا با بستن رستوران ها ، تعطیلی مراسم عروسی و عزا و همچنین صادرات پا بر گلوی این بخش تولیدی گذاشت و افزایش سه برابری قیمت انواع خوراک آبزیان از جمله پودر ماهی و دیگر هزینه های تولیدنظیر تجهیزات و قطعات برقی و همچنین مشکلات پرداخت بیمه و دستمزد کارگری هم این فشار طاقت فرسا را سنگین تر کرد تا نفس تولید در این بخش شیلاتی به شماره بیفتد.
تعدادی از تولید کنندگان ماهیان سردآبی مازندران گفتند که اگر چه امسال منابع آبی مناسب مزارع کوهستانی شرایط را برای تولید ماهیان سردآبی بخوبی فراهم کرده بود ، اما شرایط همدستی تحریم و کرونا ، قیمت نهاده ها را آنچنان بالا برد که تولید برای برخی از فعالان غیرممکن شد و برخی دیگر هم مجبور شدند از میزان ماهی ریزی بکاهند.
یکی از مزرعه داران حاشیه رودخانه هراز در شهرستان آمل به خبرنگار ما گفت: به دلیل افزایش بی رویه قیمت خوراک ماهیان پرورشی بویژه پودر ماهی کیلکا ، نیاز به نقدینگی زیاد شد و به همین دلیل هم برخی از همکاران ما یا نتوانستند از پس هزینه ها بر بیایند و کار را رها کردند و یا این که با بخشی از ظرفیت مزرعه کار ماهی ریزی را ادامه دادند.
امیر سلطانی توضیح داد : هرکیلوگرم پودر ماهی از ۳۵ هزار ریال با افزایش بیش از سه برابری به حدود ۱۱۵ هزار ریال رسید و به همین دلیل هم تامین نقدینگی تهیه نهاده ها برای بسیاری از مزرعه داران مشکل شد.
این تولید کننده که مزرعه ای به ظرفیت تولید ۲۰ تن دارد ، افزود : سال گذشته با ۲۰۰ میلیون تومان توانستم مزرعه را با ظرفیت کامل ماهی ریزی کنم و تولید داشته باشیم ، اما امسال برای تولید با ظرفیت کامل نیاز به ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان سرمایه داشتم که نتوانستم تامین کنم و به همین دلیل هم بناچار تولید را به نصف کاهش دادم.
وی افزایش قیمت دارو ،دستمزد کارگر، خطرات احتمالی طبیعی و غیر طیبعی مانند بروز سیلاب، قطع برق، شیوع بیماری های ماهیان و مرگ و میر احتمالی آنها از عوامل تاثیر گذار بر افزایش هزینه های تولید برشمرد و گفت : تامین تجهیزات و قطعات برقی بویژه پمپ های آب و ژنراتور و تعمیرات آن ها همواره از دغدغه های جدی تولید کنندگان ماهیان سردآبی است که متاسفانه این مشکلات امسال دوچندان شده است.
سلطانی که ماهی قزل آلا پرورش می دهد ، افزود : هزینه های تولید به طور طبیعی قیمت تمام شده و فروش قزل آلا را افزایش داد در حالی که در طرف دیگر بازار ، قدرت خرید مصرف کنندگان یعنی مردم بشدت کاهش یافت ضمن این که با بسته شدن رستوران ها ، هتل ها ، تالارها و سخت شدن صادرات ، عملا امکان تولید بیشتر حتی برای کسانی که قدرت تامین نقدینگی را داشتند ، با ریسک همراه شد.
وی یکی از مشکلات دیگر را پیدا شدن سر و کله واسطه ها برای " بزخر " کردن ماهیان تولیدی به خاطر شرایط بازار معرفی کرد و توضیح داد : وقتی قدرت خرید مردم کاهش یافت ، بازار و تعیین قیمت محصول به دست واسطه ها افتاد. آنها هم از وضعیت بازار و هم نیاز تولید کنندگان به نقدینگی برای تامین نهاده ها به صورت دو سر سوء استفاده کردند و قیمت دلخواهشان را به تولید کنندگان تحمیل کردند.
کاهش ۵۰ درصدی تولید
مدیر عامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردآبی مازندران گفت : بسیاری از تولید کنندگان امسال با مشاهده فراوانی آب در مناطق کوهستانی فکر می کردند سال خوبی برای تولید داشته باشند ، اما علاوه بر کرونا ، کمبود نقدینگی و افزایش قیمت نهاده ها سبب شد تا امسال تولیدات بر اساس ظرفیت هر مزرعه به نصف کاهش بیابد.
علی محمد قربانی افزود : امسال مقدار تولید ماهیان سردآبی تا پایان ماه دی یعنی ۱۰ ماه سال کمتر از ۶ هزار تن بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۵۰ درصد کمتر است.
وی گفت : این وضعیت کاهش تولید در حالی رقم خورده است که فقط ظرفیت تولید ماهیان سردآبی در محور هراز تا هفت هزار تن در سال است.
قربانی توضیح داد : در حالی که تا قبل از سال گذشته هر مزرعه با ظرفیت ۲۰ تنی می توانست با ۲۰۰ میلیون تومان نقدینگی تولید کامل را در یک سال عملیاتی کند ، اما امسال به دلیل مشکلات افزایش سه برابری قیمت نهاده ها و هزینه های سربار ناشی از پرداخت حق ناظر فنی ، اجاره بهاء ، دستمزد کارگر ، بیمه تامین اجتماعی ، هزینه های تعمیرات و خرید قطعات ، نقدینگی برای تحقق این مقدار تولید به ۶۰۰ میلیون تومان افزایش یافت.
وی تعداد مزارع فعال پرورش ماهیان سردآبی در مناطق کوهستانی و جلگه ای مازندران را ۲۴۰ واحد اعلام کرد و گفت : متوسط ظرفیت تولید در هر دوره ۶ ماهه ۱۰ تا ۴۰ تن در هر مزرعه است که ظرفیت این میزان امسال در همه واحدها به نصف کاهش یافت.
مدیرعامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردآبی اظهار داشت : بررسی ها نشان می دهد به رغم وجود تقاضا برای خرید ماهی ، برخی از پرورش دهندگان با وجود خالی بودن استخرها ، بچه ریزی کمی را انجام دادند و در واقع عرضه ماهی قزل آلا در برخی از واحد های پرورشی تقریبا به انتهای تولید خود رسیده است.
وی به افزایش قیمت نهاده ها از جمله پودر ماهی و سویا اشاره کرد و بیان داشت : اکنون قیمت پودر ماهی کیفی به کیلویی ۳۰ هزار تومان رسید و سویا نیز که بسیار کم در بازار وجود دارد تا ۱۳هزار تومان در هر کیلو فروخته می شود.
قربانی به کمبود انواع دارو افزایش قیمت به ویژه ویتامین های " آ " ، " سی " در سال جاری اشاره کرد و اظهار داشت : این ویتامین در جعبه ای از ۲۵۰ هزار تومان به یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان افزایش یافته است.
وی از تخصیص ۲۰۰ هزار تن سویا برای خوراک تولید کنندگان ماهیان پرورشی سردآبی مازندران خبر داد و گفت : مسئولان تصمیم گرفتند که این مقدار سویا یارانه ای را به کارخانه های خوراک دام استان بدهند تا قیمت خوراک ماهیان کاهش بیابد، اما بررسی ها نشان می دهد ، هیچ تاثیری در کاهش قیمت نداشته است و حتی مشخص نیست این مقدار سویا در کارخانه ها مورد استفاده قرار گرفته است یا در بازار آزاد فروخته شد؟
قربانی افزایش قیمت پمپ های آب و ژنراتور ها را هم مشکل دیگر تولید کنندگان معرفی کرد و افزود : پمپ آب ۸۰۰ هزار تومانی به چهار میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید. همچنین قطعی و نوسانات برق در سال جاری نیز سبب خرابی و سوختن سیم پیچی های این پمپ ها شد که هزینه تعمیرات وسیم پیچی این پمپ ها نیز تا پنج برابر سال قبل افزایش یافت.
وی میانگین هزینه تولید هر یک کیلو ماهی قزل آلا در مزارع پرورش ماهیان سردآبی مازندران با قیمت جدید نهاده ها و دستمزد کارگری را تا ۴۸ هزار تومان برآورد کرد و افزود : با توجه به کاهش قدرت خرید مردم و رقابتی نبودن صادرات ماهی ، به نظر می رسد بیشتر پرورش دهندگان از ادامه فعالیت ناامید شوند.
قربانی با بیان این که متوسط قیمت امسال ماهی در بازار عمده فروشی استان هر کیلو گرم ۴۴ تا ۵۱ هزار تومان بوده است، نسبت به دلالی عرضه و فروش ماهیان سردآبی انتقاد کرد و گفت : این که انواع ماهی قزل آلا در هر کیلو تا ۶۵هزار تومان در فروشگاه های استان به مصرف کنندگان فروخته شود ، نشانه دلال بازی در این محصول مهم پروتئینی است.
وی با بیان این که بیشتر مزارع ماهیان سردآبی در مناطق کوهستانی و به دور از عرضه مستقیم برای عموم مردم است، افزود : به همین دلیل شاهد واسطه گری بیش از حد به بهانه هزینه حمل و نقل در این محصول آبزی پروری هستیم که باید نظارت شود.
بررسی میدانی از فروشگاه های مواد پروئینی و ماهی در شهرستان های ساری و آمل هم نشان می دهد که اکنون هر کیلو گرم ماهی قزل آلا سالمون تا ۷۵هزا تومان و معمولی ها نیز ۶۳تا ۶۵هزار تومان به تناسب وزن و قد عرضه می شود.
مدیر عامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردآبی مازندران به وجود تقاضا برای صادرات بویژه به کشور روسیه اشاره کرد و گفت : اگر شرایط به ویژه مقوله نقدینگی و تامین نهاده ها با قیمت مناسب فراهم شود می توانیم ظرفیت تولید تمامی مزرعه را تا ۲۵هزار تن در سال افزایش بدهیم.
امضاء فروشی ناظران فنی
مدیر عامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردآبی مازندران همچنین از عملکرد نظام دامپزشکی و نظام مهندسی کشاورزی در صدور و یا تمدید پروانه پرورش ماهیان سردآبی انتقاد کرد و گفت: اگرچه دولت برای کم کردن تصدی گری و با هدف ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان این قوانین را مصوب و تعیین کرده است، اما این که این افراد اصلا نسبت به انجام ماموریتشان آشنایی نداشته باشند و یا در قبال وظیفه خود حتی حاضر به حضور در محل مزرعه نشوند و فقط حق امضاء را مطالبه کنند، فاجعه است.
قربانی مدعی شد : بسیاری از ناظران فنی به عنوان دامپزشک نسبت به وظفه خود آشنایی ندارند و حتی از انجام درست مقررات صدور و یا تمدید پروانه چشم پوشی می کنند. اگر این موارد به درستی از سوی ناظران و بازررسان دستگاه حاکمیتی رصد نشود، در آینده با چالش های جدی پرورش ماهیان سردآبی مواجه خواهیم شد.
وی گفت : پرورش دهندگان با تجربه به مراتب از ناظران فنی نسبت به همه مسایل پرورش ماهیان سردآبی آشنا تر هستند، به همین دلیل اتحادیه اعتراض خود را به مدیر عامل شیلات ایران اعلام کرد و ایشان نیز با ارسال فرمی نظرات تک تک پرورش دهندگان را نسبت به فعالیت ناظران فنی خواستار شد که نتیجه این نظرات نارضایتی ۹۰ درصدی پرورش دهندگان نسبت به عملکرد ناظران فنی اعلام شد.
سال سخت تولید
معاون آبزی پروری شیلات مازندران هم با بیان این که تحریم ها و کرونا شرایط سختی را بر تولید کنندگان تحمیل کرده است، گفت: از آن جایی که بخش زیادی از تخم چشم زده ماهی و نهاده های اصلی برای کارخانجات خوراک آبزیان وارداتی است، با تغییرات قمیتی ارز ، هزینه تولید بشدت افزایش یافته است.
محمد مهدی عباس زاده با بیان این که قیمت پودر و روغن ماهی نیز به عنوان دیگر خوراک تولید کنندگان ماهیان سردآبی افزایش چشم گیری یافته است، افزود: اگرچه هزینه تولید بالا رفته است ، اما تسهیلات در قالب سرمایه در گردش ارزان قیمت به متقاضیان پرداخت می شود.
وی ضمن تایید کاهش تولید ماهیان سردآبی در مازندران ، توضیح داد: البته آمار اتحادیه مبنی بر کاهش ۵۰ درصدی بزرگ نمایی است و از طرفی این آمار فقط مربوط به واحدهای تحت پوشش اتحادیه است.
عباس زاده با بیان این که سهم کارخانه های خوراک آبزیان از نهاده های ذرت و سویا که با ارز دولتی وارد می شود بسیار کم است، بیان داشت: به همین دلیل هنوز این نهاده نتوانسته تاثیر محسوسی در کاهش قیمت خوراک آبزیان در استان بگذارد.
ساماندهی ناظران فنی
معاون آبزی پروری شیلات مازندران همچنین با بیان این که اعتراض اتحادیه ماهیان سردآبی نسبت به ناکارآمدی کارشناسان بهداشتی نظام دامپزشکی در واحد های آبزی پروری درست است، گفت: این کارشناسان رابطان دامپزشکی هستند و نسبت ماموریت بهداشتی واحدهای آبزی پروری تخصصی ندارند ، ولی حق دستمزد دریافت می کنند که این کار درست نیست.
وی با بیان این که شیلات مازندران در حال ساماندهی و به کار گیری ناظرین فنی شیلاتی با هماهنگی نظام مهندسی کشاورزی استان است ، افزود : شیلات نیز در حال شناسایی و ساماندهی کارشناسان خبره طبق ضوابط و مقررات شیلات است.
عباس زاده با بیان این که این افراد باید به لحاظ فنی و کارآمدی تعیین صلاحیت شوند ، گفت: دوره های آموزشی نیز برای این کارشناسان به عنوان ناظرین نظام مهندسی شیلاتی برگزار خواهد شد.
وی از پیگیری شیلات ایران برای کاهش تعرفه آب بهاء و تخصیص نهاده های دامی وارداتی برای کارخانه های معین تولید خوراک آبزیان در استان مازندران خبر داد .
معاون آبزی پروری شیلات مازندران در مورد قیمت ماهیان پرورشی در استان نیز توضیح داد: همواره عرضه و تقاضا ماهی عامل تعیین قیمت ها است به همین دلیل پیشنهاد شده است تا اتحادیه زنجیره تولید و فروش را در هر منطقه ایجاد کند تا تعیین کننده قیمت واقعی ماهیان پرورشی در استان باشند.
شیلات مازندران با دارا بودن بیش از سه هزار و ۵۰۰ مرکزآبزی پروری و اشتغال بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ نفر در این واحدها ، جایگاه ویژه ای درفعالیت های شیلاتی کشور دارد.
طبق آمار شیلات مازندران پارسال حدود ۱۰۵ هزار تن انواع آبزیان پرورشی در استان تولید شد.