از ماه ها قبل موضوع حذف ارز ترجیحی نهاده های دامی مطرح است و همواره واکنش های متعددی را به دنبال داشته چرا که موافقان، حذف ارز ترجیحی را راهی برای برچیده شدن رانت و فساد می دانند و در مقابل مخالفان نگران افزایش قیمت محصولات پروتئینی در شرایط فعلی اقتصاد هستند. اما آنچه مسلم است سود تخصیص ارز ترجیحی به مصرف کننده نرسیده و همچنان کالاهای پروتئینی را با قیمت های بالا از بازار خریداری خریده است.
اگرچه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی با راه اندازی سامانه بازارگاه اذعان می کنند که طی ۱.۵ سال اخیر با فعالیت این سامانه و حذف دلالان از التهابات نامطلوب بازار جلوگیری شده است، اما در مقابل بسیاری از تشکل ها و دست اندرکاران بخش کشاورزی براین باورند که علی رغم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی، اثرات آن در سفره خانوار دیده نشده که علت آن را باید در نشتی سامانه بازارگاه و حلقه های درگیر پشت این سیستم جست و جو کرد چرا مرغدار و دامدار بخش اعظم نهاده خود را از بازار آزاد خریداری می کنند که این امر نشان می دهد سامانه بازارگاه کارایی لازم را ندارد.
حال با مطرح شدن حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت محصولات پروتئینی، دولتمردان برای حمایت از اقشار آسیب پذیر باید کالا برگ در اختیارشان قرار بدهند تا در تامین مایحتاج خانوار دچار مشکل نشوند، همچنین با چندبرابر شدن قیمت تمام شده تولید و نیاز به نقدینگی، تسهیلات ارزان قیمت در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند تا پروسه تولید دچار وقفه و چالش نشود.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا درباره تاثیر حذف ارز ترجیحی بر تولید و قیمت محصولات پروتیئنی و همچنین تاثیرات سامانه بازارگاه بر توزیع نهاده با خبر شویم:
تک نرخی شدن ارز راهی برای پایان دادن به رانت و فساد
برومند چهار آیین مدیرعامل سابق کانون سراسری مرغداران گوشتی سامانه بازارگاه را اقدامی مناسب و کارا دانست و گفت: سامانه بازارگاه یکی از اقدامات مناسب، کارا و به موقع بود که توسط وزارت جهاد کشاورزی در راستای مدیریت بازار نهاده انجام شد و با گذشت ۱.۵ سال از فعالیت این سامانه، طی ۶ ماه اخیر به خوبی توانست با حذف دلالان، سفته بازی و التهاب نامطلوب بازار را از بین برد.
وی افزود: علی رغم آنکه سامانه بازارگاه کم و کاستی های زیادی دارد، اما یک سامانه کارآمد در حوزه نهاده های دامی محسوب می شود به طوریکه با تک نرخی شدن ارز یا استمرار روند ۲ نرخی باید به فعالیت خود ادامه دهد.
چهارآیین با تاکید برتک‌نرخی شدن ارز نهاده های دامی بیان کرد: هرجاییکه دولت بنگاهداری کند، منجر به ایجاد رانت و فساد می شود. به عنوان مثال با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده های دامی، ظرف کمتر از یک ماه ۲۶۰ شرکت تشکیل شد و بدنبال دریافت ارز رفتند که با این وجود جای این سوال مطرح است که تا قبل از دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی این شرکت ها کجا بودند؟ درحالیکه با ایجاد سامانه بازارگاه میزان ثبت سفارش و میزان ارز تخصیص یافته مشخص است که در قبال آن باید چندهزار تن ذرت و سویا عرضه شود.
این کارشناس صنعت طیور ادامه داد: تک نرخی شدن ارز به نفع اقتصاد است چرا که دیگر از رانت و فساد خبری نیست و هم اکنون نظارت های دولت بر بازار ۲ نرخی بودن ارر نتوانسته تاثیر گذار باشد.
وی با اشاره به راهکار افزایش قیمت محصولات پروتئینی ناشی از تک نرخی شدن ارز بیان کرد: زمانیکه ارز تک نرخی می شود، قیمت کالاهای اساسی افزایش می یابد که این امر منجر به کاهش مصرف می شود، به همین خاطر نیاز است که دولت بخشی از مابه التفاوت ارز ۴۲۰۰ با آزاد را تحت عنوان کالابرگ به اقشار آسیب پذیر و بخش دیگر را در قالب تسهیلات ارزان قیمت در جهت تامین نقدینگی به تولیدکننده دهد چرا که با تک نرخی شدن ارز در هر دوره، نقدینگی مورد نیاز مرغداران ۲ تا ۳ برابر افزایش می یابد.
مدیر عامل اسبق اتحادیه مرغداران گوشتی تک نرخی شدن ارز را راهی برای جلوگیری از رانت خواری دانست و گفت: دولت با تک نرخی شدن ارز به ایجاد بازار رقابتی، افزایش کیفیت کالاهای تولیدی و صادرات مستمر کمک می کند، ضمن آنکه با تک نرخی شدت ارز دیگر تولیدکنندگان نگران نظارت در بازار نیستند.
آزادسازی نرخ ارز نهاده های دامی محاسن و معایبی دارد
عباس حاجی زاده دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران درباره آثار حذف ارز ترجیحی بر واردات نهاده های دامی اظهار کرد: آزادسازی نرخ ارز برای واردات نهاده های دامی منجر به ایجاد شرایط رقابتی در بازار می شود به همین دلیل اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران این پیشنهاد را مطرح کرده است.
وی افزود: آزادسازی نرخ ارز واردکنندگان را از اتهام رانت خواری و انحصار طلبی مبرا می کند.
دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران ادامه داد: مسأله اساسی این است که آزادسازی نرخ ارز برای واردات کالاهای اساسی تصمیم و اقدام بسیار پیچیده و دشواری است که به آسانی قابل انجام نیست و محاسن و معایبی دارد.
وی با بیان اینکه تامین منابع مورد نیاز برای واردات نهاده های دامی در شرایط آزادسازی نرخ ارز بسیار سنگین است، گفت: باتوجه به مشکلات تامین ارز برای واردات بدون تردیدبرخی از تجار از بازار حذف می شوند.
حاجی زاده افزود: یکی دیگر از معایب آزادسازی نرخ ارز برای واردات نهاده های دامی این است که اگر یارانه در حلقه پایانی به مصرف کنندگان پرداخت نشود موجب افزایش هزینه های زندگی مردم خواهد شد.
دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران با تاکید بر حمایت از اقشار آسیب پذیر با آزادسازی واردات نهاده های دامی گفت: برای حمایت از معیشت اقشار آسیب پذیر در دوران آزاد سازی نرخ ارز باید منابع درآمدی پایدار و متناسب با هزینه ها بعد از آزاد سازی برای تامین حداقل معیشت اقشار آسیب پذیر تمهید شود.
دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ایجاد سامانه بازارگاه به حل مشکلات توزیع نهاده های دامی کمک کرده است یا خیر؟ گفت: هرچند دولت برای اطمینان از رسیدن نهاده های دامی به واحدهای تولیدی چاره را در عرضه این کالاها در سامانه بازارگاه دید ولی نرم افزار موجود جامع الاطراف نیست و در روند اجرا مشکلات بسیاری داشته که برخی از آنها اصلاح و مرتفع شده است اما همچنان این سامانه دارای اشکال است به همین دلیل پیوسته باید این نرم افزار همراه با فرایند اجرا اصلاح شود.
به گفته وی، رفع اشکالات سامانه بازارگاه می تواند فرایند توزیع نهاده های دامی را تسهیل کند.
سامانه بازارگاه ساختار مناسبی برای توزیع نهاده نیست
امین شالچیان مدیر عامل شرکت بازرگانی تعاونی‌های کشاورزی با تاکید بر مدیریت بازار نهاده های دامی اظهار کرد: مدیریت بازار نهاده و کالاهای اساسی توسط بخش تولید باید اجرا شود چرا که طی سال‌های اخیر بار‌ها اثبات شده که دولت مجری خوبی نیست و تنها باید نظارت کند.
وی با انتقاد از این مسئله که دولت مجری خوبی برای بازار نهاده‌های دامی نیست، افزود: دولت در حوزه تنظیم بازار نهاده‌های دامی تنها باید نظارت کند و علی رغم آنکه در حوزه کلان کشور قرار بود تشکل و اتحادیه‌ها با قدمت ۵۰ تا ۶۰ سال به میدان بیایند، اما در عمل یک بازه وزارت صمت و یک بازه وزارت جهاد است، در حالی که حوزه اقتصاد را نمی‌توان به کارمندان دولت واگذار کرد که در ساختار چارچوب دولتی فعالیت می‌کنند.
شالچیان با بیان اینکه سامانه بازارگاه ساختار مناسبی برای توزیع نهاده دامی نیست، گفت: بار‌ها اعلام کرده‌ایم که سامانه بازارگاه با ساختار فعلی جوابگو نیست چرا که مسئولان دولتی در فصل برداشت به علت کمبود ارز خرید نکردند که این امر به قیمت نابودی تولید تمام شد.
به گفته وی، در شرایط فعلی قیمت مصوب هر کیلو ذرت با بازار آزاد ۴ هزار تومان اختلاف دارد که با این وجود در یک کشتی ۵۰ هزار تنی ۲۰۰ میلیارد تومان اختلاف است.
این مقام مسئول اختلاف قیمت مصوب ذرت با بازار آزاد را ناشی از حلقه های درگیر پشت سیستم بزرگ اعلام کرد و گفت: هم اکنون ذرت و جو با نرخ ۶ هزار تومان در بازار آزاد عرضه می شود که این امر بیانگر آن است که به رغن تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی، نهاده نهاده با نرخ بازار آزاد به دست تولیدکننده می رسد.
مدیر عامل شرکت بازرگانی تعاونی‌های کشاورزی در پایان تصریح کرد: علی رغم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی طی سال‌های اخیر، اثرات آن در سفره خانوار دیده نشده است که با این وجود جای این سوال مطرح است که چرا منابع حاصل از ارز ۴۲۰۰ تومانی بر سر سفره خانوار نمی‌آید؟