در حالی که کشت سال زراعی جدید سیب زمینی در اردبیل آغاز شده است هنوز دهها تن سیب زمینی کشاورزان که به امید افزایش قیمت در انبارها نگهداری می‌شد در حال فاسد شدن و نابودی بوده می‌باشد، محصول کشاورزان در هشت ماه گذشته به قیمت مناسب فروش نرفته و روی دست آنها مانده است.
تعدادی از کشاورزان میزان سیب زمینی در انبار مانده استان اردبیل را بیش از ۱۰۰ هزار تن اعلام می‌کنند ولی متولیان بخش کشاورزی استان در آخرین اظهار نظر خود، این عدد را اغراق آمیز و غیرواقعی عنوان کردند.
خلیل نیکشاد با بیان این که همچنان بخشی از محصول تولیدی سیب زمینی روی دست کشاورزان مانده است، با رد ادعای به فروش نرفتن بیش از ۱۰۰ هزار تن محصول سیب زمینی استان اردبیل افزود: محصول مانده کشاورزان استان حدود ۵۰ هزار تن است.
وی سیب زمینی را محصولی آسیب پذیر در برابر عوامل محیطی عنوان کرد و ادامه داد: این محصول باید به شکل تازه خوری تولید و روانه بازار شود ولی کشاورزان محصول تولیدی را در انبارها و سردخانه‌ها نگهداری می‌کنند تا به قیمت بالاتری بفروشند.
در عین حال به گفته سیب زمینی کاران اردبیلی، حتی آنهایی هم که محصول خود را در ماه‌های گذشته به فروش رسانده‌اند به دلیل نابسامانی وضع بازار، سیب زمینی خود را به قیمت نازل به دلالان عرضه کرده و متحمل ضررو زیان قابل توجهی شده‌اند.
رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل، شیوع کرونا و تعطیلی غذاخوریها و تالارها را از جمله عوامل موثر در کاهش مصرف سیب زمینی در داخل کشور و به فروش نرفتن بخشی از محصول تولیدی استان اردبیل عنوان کرد و گفت: هم اکنون هر کیلوگرم سیب زمینی قابل مصرف در استان اردبیل به صورت عمده به قیمت ۱۸ هزار تا ۲۰ هزار ریال به فروش می‌رسد.
وی همچنین با اشاره به خرید و فروش سیب زمینی جوانه زده و با مصرف خوراک دام در استان اردبیل به قیمت هر کیلوگرم هفت تا هشت هزار ریال گفت: این میزان سیب زمینی به علت نگهداری نشدن در انبارهای فنی و انبارهای سرد در حال خراب شدن است.
ضرورت توسعه ظرفیت سردخانه‌ای و صنایع تبدیلی در استان اردبیل
بر اساس اعلام کارشناسان، نیمی از محصول سیب زمینی تولیدی استان اردبیل از طریق صادرات، فروش در بازار داخلی، مصرف توسط اهالی استان، استفاده به عنوان بذر و تحویل به کارخانه‌های چیپس و صنایع جانبی در فصل پاییز و زمستان به فروش می‌رسد ولی نیمی از محصول که بالغ بر ۴۰۰ هزار تن است، در انبار و سردخانه نگهداری شده و به تدریج از طریق صادرات، عرضه در بازارهای داخلی و تحویل به صنایع جانبی به فروش می رسد.
برای نگهداشت ۴۰۰ هزار تن محصول سیب زمینی مازاد استان اردبیل مشکل جدی وجود دارد به طوری که نیمی از این محصول در سردخانه‌های مکانیزه و بیش از ۲۲۰ هزار تن نیز در انبارهای سنتی و غیرفنی نگهداری می‌شود.
مجموع ظرفیت ۱۸۰ هزار تنی سردخانه‌های استان اردبیل هم جوابگوی نگهداری مازاد تولید استان نیست و بر همین اساس کشاورزان سیب زمینی کار استان اردبیل همواره در نگهداری و فروش محصول خود به خصوص در فصل پاییز و زمستان با مشکل جدی مواجه هستند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل متوسط مصرف سالانه مردم و صنایع تبدیلی و مصرف بذر سیب زمینی استان اردبیل را ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: مابقی این میزان تولید روانه بازارهای داخلی و خارجی می شود.
نیکشاد اظهار کرد: افزایش ماندگاری سیب زمینی منوط به نگهداری در انبارهای فنی و مکانیزه است و تاکنون سردخانه‌های متعددی با ظرفیت ۱۸۰ هزار تن در استان اردبیل احداث شده و امسال نیز با بهره‌برداری از چندین واحد سردخانه، ۲۰۰ هزار تن نیز به ظرفیت سردخانه‌های مکانیزه استان افزوده می‌شود.
وی اضافه کرد: با تکمیل طرح‌های در دست احداث، ظرفیت ذخیره محصولات کشاورزی در استان اردبیل به ۴۰۰ هزار تن رسیده و مشکل نگهداری محصول سیب زمینی استان حل می شود.
او با اشاره به روند شتابان توسعه صنایع تبدیلی با حجم مصرف سالانه ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تن در سال، از هماهنگی برای خرید مازاد سیب زمینی مانده کشاورزان استان خبر داد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل بیان کرد: با تعاون روستایی استان نیز هماهنگی شده تا محصول تولیدی با ایجاد غرفه‌هایی در چند نقطه از شهر و در بازار روستاهای راه اندازی شده و در میادین اصلی شهر به قیمت مناسب به خریداران عرضه شود.
وی همچنین از رایزنی با تعاون روستایی برای خرید مازاد محصول کشاورزان استان اردبیل به منظور تولید نشاسته در استان خبر داد و گفت: در صورت وجود مازاد محصول، سیب زمینی تولیدی استان به قیمت توافقی از کشاورزان خریداری می شود.
استاندار اردبیل هم گفت: ایجاد واحدهای صنایع تبدیلی خصوصا برای محصول سیب زمینی در استان از ضروریات بوده و برای توسعه واحدهای موجود تسهیلات لازم از محل بانک‌های مختلف جذب می‌شود.
اکبر بهنامجو احداث انبارهای سرد برای نگهداری فرآورده‌های کارخانجات و صنایع تبدیلی استان برای بازاریابی مناسب را نیز در راستای توسعه واحدها ضروری دانست و از برنامه ریزی برای افزایش ظرفیت سردخانه‌های استان به ۴۰۰ هزار تن خبر داد.
بهنام جو اظهار کرد: با احداث سردخانه طول عمر نگهداری محصولات بالا رفته و ضرر و زیانی متوجه کشاورزان و همچنین صاحبان واحدهای صنایع تبدیلی نمی‌شود.
ارژنگ عزیزی معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل هم گفت: در بازار داخلی علیرغم اینکه مصرف خوراکی سیب زمینی بواسطه شرایط خاص کرونایی و نیمه‌فعال بودن رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته ولی میزان جذب واحدهای فرآوری این محصول افزایش داشته است.
وی با اشاره به وجود مقادیری از سیب‌زمینی تولیدی در انبارها گفت: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده با واحدهای فراوری روند خرید ادامه دارد ولی برای تحریک تقاضا و امکان عرضه مستقیم محصول توسط خود تولیدکنندگان و یا شبکه تعاونی و روستایی هماهنگی لازم بعمل آمده و قرار است فرمانداران با همکاری شهرداری‌ها مکان‌های مناسب را برای عرضه مستقیم در اختیار افراد متقاضی قرار دهند.
عزیزی افزود: شبکه‌های تعاون روستایی نیز برای توزیع در قالب روستا بازار و یا در اختیار قرار دادن غرفه‌های رایگان در کنار روستا بازار اعلام آمادگی کرده‌اند تا مشکل سیب‌زمینی‌کاران حل شود.
توسعه صادرات حلال بخشی از مشکلات سیب زمینی کاران
صادرات در سال‌های گذشته همیشه حلال مشکلات سیب زمینی کاران اردبیلی بوده است، هر زمان درهای کشورهای همسایه به روی سیب زمینی تولیدی اردبیل باز بوده وضع اقتصادی کشاورزان این استان نیز روبراه بوده است.
در سال‌های اخیر عوامل متعددی از جمله شیوع کرونا موجب کاهش چشمگیر صادرات سیب زمینی استان شد و در نتیجه عدم کشش بازار داخلی برای انبوه محصول تولیدی موجب کاهش شدید قیمت‌ها و در نتیجه ضرر و زیان کشاورزان شد.
پارسال برای رونق بخشی به بازار و جلوگیری از ضررو زیان بیشتر به کشاورزان تقویت صادرات مورد توجه مسئولان قرار گرفت و میزان صاردات این محصول افزایش قابل توجهی یافت.
رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل محصول سیب زمینی تولیدی استان را بسیار مرغوب عنوان کرد و با اشاره به صادرات ۱۲۶ هزار تن محصول سیب زمینی از تولیدات استان در هفت ماه گذشته گفت: صادرات سیب زمینی استان اردبیل در مقایسه با سال قبل از آن ۳۰۰ درصد رشد داشته و هم اکنون نیز روزانه ۳۰۰ تن سیب زمینی استان اردبیل صادر می‌شود.
ارژنگ عزیزی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اردبیل هم گفت : سیب‌زمینی صادراتی در سال 99 نسبت به سال ۹۸ سه برابر افزایش داشته است.
وی بیان کرد: با تجدید نظر در ارزش صادراتی سیب‌زمینی در سال گذشته که با پیگیری مسئولان و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی عملی شد، گشایش خوبی در صادرات سیب‌زمینی انجام شده و هم‌اکنون نیز صادرات این محصول از انبارهای سرد مکانیزه ادامه دارد.
خرید تضمینی ضرورتی فراموش شده در حمایت از سیب زمینی کاران
حمایت از کشاورزان در مقاطعی که بازار سر ناسازگاری با آنها داشته و ضرر و زیان زیادی متوجه آنها می‌سازد امری بدیهی است، ضرورتی که در مورد محصول سیب زمینی در سالیان گذشته مورد غفلت قرار گرفته است.
به گفته کارشناسان، سیب زمینی محصول پرمصرف و استراتژیک بوده و با توجه به اشتغال تعداد زیادی از کشاورزان کشور به کاشت و داشت آن ضرورت مدیریت بازار و در مواقع نیاز حمایت از تولیدکنندگان اجتناب ناپذیر است و دولت باید در این زمینه برنامه سالانه و پیش بینی شده‌ای داشته باشد.
با تداوم ضرر و زیان سیب زمینی کاران اردبیلی برخی مسئولان و نمایندگان پیگیر موضوع خرید تضمینی محصول تولیدی از کشاورزان بوده اند و اقداماتی نیز در این زمینه انجام داده‌اند.
علی نیکزاد نائب رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم اردبیل در توییت اخیر خود نوشت که با پیگیری مشکلات خرید سیب زمینی کشاورزان با تدبیر وزارت جهاد کشاورزی به زودی خرید تضمینی با قیمتی مناسبتر از آنچه کشاورزان اکنون با آن روبرو هستند صورت خواهد گرفت.
وی افزود: اگر برنامه داشته باشیم تولید مازاد بر مصرف کشور نه تنها مشکل نیست بلکه یک فرصت نیز خواهد بود.
ضرورت تنظیم الگوی کشت و جایگزینی تولید محصولات مقرون به صرفه با سیب زمینی
برخی از مسئولان کشاورزی در استان اردبیل می‌گویند که بارها از سوی کارشناسان به کشاورزان اردبیلی توصیه شده که بتدریج کشت سیب زمینی را در منطقه کاهش داده و به تولید دیگر محصولات بپردازند اما دلبستگی سیب زمینی‌کاران تا کنون مانع از این امر شده است.
به گفته کارشناسان، تداوم ضرردهی محصول سیب زمینی در سال‌های متمادی، آب‌بر بودن کشت این محصول با توجه به بحران خشکسالی کاهش کشت آن در دشت اردبیل را ضروری کرده و می‌بایست بتدریج کشت و تولید محصولات دیگر جایگزین آن شود.
در این حال کشاورزان اردبیلی نیز می‌گویند که توصیه‌ها برای تغییر الگوی کشت در منطقه از سوی مسئولان و کاهش کاشت سیب زمینی در حالی بوده است که آنها جایگزین مناسب و مقرون به صرفه‌ای برای زارعان ارایه نمی‌دهند.
به گفته آنها، کشاورز به دنبال هزینه پایین، زحمت کم و سود است و اگر محصولی با این شرایط به جای سیب زمینی به آنها عرضه و معرفی شود بی‌شک از آن استقبال خواهد شد ولی تاکنون در این زمینه اقدامی عملی صورت نگرفته است.
کاشت سیب زمینی در استان اردبیل از اوایل بهار هر سال شروع شده و برداشت محصول نیز از ماه آخر تابستان آغاز می شود.
اراضی زراعی شهرستان‌های اردبیل، نمین و نیر مهمترین مناطق کشت محصول سیب‌زمینی در استان اردبیل است و در ۹۵ درصد این اراضی رقم آگریا محصول سیب زمینی کشت شده و در مابقی اراضی نیز ارقام متفرقه جِلی، فونتانه، بامبا، اسپیریت، نیلوا، کایزر، امرفونا و ساتینا کشت می شود.
میانگین تولید محصول سیب‌زمینی در هر هکتار از اراضی استان اردبیل ۳۷ تن است ولی در سال‌های اخیر به علت استفاده از آبیاری به روش نوار تیف و روش کاشت متفاوت با عرف منطقه به شیوه سه ردیف با ۲ نوار تیف و نیز جلوگیری از اتلاف سطح زمین، بالاترین میزان برداشت محصول سیب زمینی با ۷۰ تن در این استان به ثبت رسیده است.
سیب زمینی تولید شده در این استان از لحاظ کیفیت، درصد ماده خشک، وجود کمترین میزان باقی مانده سموم و کود در جایگاه برتر کشور قرار دارد.
سیب زمینی تولیدی اردبیل جزو محصول پاک به شمار می‌رود و از نظر کیفیت و کمیت قابل رقابت با سیب زمینی تولیدی کشورهای اروپایی است.