با وجود آنکه ایران از نظر ظرفیت تولید محصولات کشاورزی و دامداری یکی از برترین کشورهای منطقه به شمار میرود و صادرات این محصولات بخش مهمی از سبد تجارت خارجی سالانه ایران را تشکیل میدهد اما همچنان نیاز به واردات برخی محصولات به خصوص در حوزه دامپروری باعث شده که کشور در ماههایی از سال بخشی از نیاز خود را از خارج خریداری کند.
در سالهای گذشته پس از چین به عنوان اصلیترین شریک تجاری ایران، عراق و سپس افغانستان به عنوان شرکای اصلی تجاری کشور توانستهاند نام خود را ثبت کنند. البته این آمار بیشتر در بخش صادرات است و میزان بسیار محدودی واردات محصول از این کشورها به ایران به ثبت میرسد.
در شرایطی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته با توجه به امکان دسترسی به مواد اولیه، نیروی کار ارزان یا دیگر ظرفیتها، تولید محصولات خود را به کشورهایی دیگر انتقال دادهاند، حالا رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان از این میگوید که ایران میتواند بخشی از محصولات کشاورزی یا دامداری خود را به افغانستان انتقال داده و ضمن استفاده از امکانات این کشور، نوع جدیدی از همکاری را با این همسایه شرقی کلید بزند.
حسین سلیمی به سایت اتاق تهران گفته که افغانستان کشور غنی نبوده و حجم واردات آن حدود ۷ تا ۸ میلیارد دلار برآورد شده است و ایران هنوز بالاترین ضریب صادرات به این کشور را داراست. اگرچه ۲.۷ میلیارد دلار صادرات رقم قابل توجهی محسوب نمیشود اما نکته حائز اهمیت آن است که ۴۶ درصد واردات این کشور دردست ایران است.
سلیمی با بیان اینکه «در جلسات مختلفی به مسئولان توصیه کردهایم که مرزها را برای تسهیل واردات افغانستان از ایران مجهز کنند» توضیح داد: این اقدامات برای آن است که همین حد صادرات حفظ شود و کاهش نیابد. اما اگر هدف آن است که صادرات ایران به این کشور افزایش یابد، راهکار آن این است که ایران کمک کند، درآمد مردم افغانستان افزایش پیدا کند تا در این کشور تقاضا ایجاد شود. یکی از روشها برای تحقق این هدف، کشت فراسرزمینی ایران در افغانستان است. در حال حاضر گوشت مورد نیاز کشور از کشورهایی نظیر استرالیا تامین میشود. در حالی که افغانستان هم مرز ایران بوده و از آب فراوان و کارگر ارزان برخوردار است. بنابراین علاوه بر دامداری، محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور را نیز میتوان در این کشور پرورش داد. در این صورت قدرت خرید مردم افغانستان نیز افزایش یافته و متقاضی واردات بیشتری خواهند شد.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان با بیان اینکه «این طرح را با نمایندگان مجلس نیز مطرح کردهایم» ادامه داد: در حال حاضر، کارخانجات قند در مشهد با ۲۰ درصد ظرفیت فعالیت میکنند. در حالی که اگر چغندر قند موردنیاز این کارخانجات در افغانستان تولید شود و در اختیار این کارخانجات قرار گیرد، علاوه بر افزایش ظرفیت این کارخانهها و افزایش درآمد کشاورزان افغانستانی، شکر تولید شده به سایر کشورها از جمله افغانستان نیز صادر میشود. در واقع میتوان با وجود مساله کم آبی در ایران، کشت چغندرقند را با انتقال بذر و ماشینآلات به این کشور افزایش داده و صادرات شکر از ایران را رونق بخشید. این راهکار در مورد سایر محصولات نیز قابل پیگیری خواهد بود.