گیلان به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب و وجود زمین های حاصلخیز دارای شرایط مناسب کشاورزی است، رشد بخش کشاورزی در استان تاثیری مثبت بر تولید ناخالص داخلی دارد لذا توجه و توسعه بخش کشاورزی به عنوان موتور رشد اقتصادی می تواند موجبات رشد و توسعه اقتصادی را فراهم آورد.
گیلان به دلیل مجاورت با دریای کاسپین، بهره گیری از باران فراوان، رطوبت کافی، رودخانه های فراوان و خاک های آبرفتی یکی از قطب های کشاورزی و حاصلخیز کشور بوده و در تولید محصولات کشاورزی و تامین نیازهای غذایی نقش اساسی دارد.
گیلان دارای ۳۱۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی است که از این میزان سالانه ۲۳۸ هزار هکتار زیرکشت محصول برنج می رود. همچنین ۳۱۷ هزار نفر از مردم گیلان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند و برنج، چای، زیتون، پیله ابریشم، بادام زمینی، زیتون، فندق و مرکبات عمده ترین محصولات کشاورزی این استان هستند.
طی سالهای اخیر با توجه به تمامی مشکلات اقتصادی و تنگناهای مالی که دلبستگان به تحریم برای دولت و مردم به وجود آورده اند، بخش کشاورزی استان گیلان در حوزه مکانیزاسیون و توسعه صنعتی کشاورزی گام‌های موثری را تجریه کرد. ارتقاء مکانیزاسیون، گسترش طرح تجهیز و نوسازی اراضی و توسعه سیستم های نوین آبیاری از مهمترین اقدامات دولت تدبیر و امید در حوزه کشاورزی گیلان است که طی سال های اخیر شاهد تحول این اقدامات در زمین های حاصلخیز این استان هستیم.
ارتقاء مکانیزاسیون در کشت و برداشت برنج در گیلان
توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در کشورهای توسعه یافته، عنصر کلیدی در ارتقاء استاندارد سطح اقتصاد بخش کشاورزی و همچنین زندگی مردم است، کاهش نیاز به نیروی کار در نتیجه کاهش هزینه های تولید از ابعاد مهم مکانیزاسیون کشاورزی است حال آنکه کشت سنتی زمان بر و پرهزینه است.
کاربرد ماشین های کشاورزی از برجسته ترین نمودهای توسعه یافتگی در بخش کشاورزی است که سال های اخیر در استان گیلان بسط و گسترش یافته و با استقبال کشاورزان نیز مواجه شده است. مکانیزاسیون کشاورزی همواره به عنوان عاملی در جهت پایداری و توسعه تولید برنج مورد توجه بوده است که برای توسعه شاخص های آن طی سالهای اخیر تلاش و سرمایه گذاری بسیاری را تجربه کرد.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی استان گیلان گفت: میزان مکانیزاسیون یا "ضریب نفوذ ماشین در تولید برنج " استان گیلان در سال ۹۲ حدود ۴۷ درصد بود درحالی که این رقم طی سالهای اخیر امروز به بیش از ۶۷ درصد رسید.
حیدر کامیاب با بیان اینکه در اوایل دهه ۴۶ هزار و ۷۳۵ هکتار از شالیزارهای گیلان زیر کشت مکانیزه برنج قرار داشتند، افزود: در سال ۹۹ این میزان به ۱۶۱ هزار و ۸۴۰ هکتار رسید که گواه از رشد ۳۵۰ درصدی دارد.
وی همچنین به توسعه برداشت مکانیزه برنج در سطح شالیزارهای گیلان اشاره کرد و اظهار داشت: برداشت مکانیزه برنج با کمباین های مخصوص شالیزار نیز در گیلان رشد ۳۸۰ درصدی داشته و از ۴۵ هزار و ۱۶۷ هکتار در سال ۹۲ اکنون به ۱۷۲ هزار و ۳۹۰ هکتار رسیده است.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی استان گیلان به تسهیلات بانکی ارائه شده از محل خط اعتباری مکانیزاسیون اشاره کرد و گفت: طی هفت سال اخیر پنج هزار و ۱۳۵ میلیارد ریال برای مکانیزاسیون بخش کشاورزی استان از محل اعتبارات دولتی تسهیلات پرداخت شد که منجر به خرید ۲۱ هزار و ۱۸۷ دستگاه ماشین کشاورزی از محل این تسهیلات شد.
کامیاب با اشاره به استقبال کشاورزان در استان گیلان برای استفاده از دستگاه های ویژه کاشت و برداشت برنج تصریح کرد: کشت و برداشت مکانیزه برنج به دلیل کاهش هزینه تولید، نه تنها برای کشاورز مقرون به صرفه است بلکه منجر به افزایش و تسریع در تولید می شود.
وی ادامه داد: راحتی انجام کار، سرعت عملیات برداشت، کاهش هزینه تولید و جلوگیری از ضایعات ناشی از طولانی بودن زمان برداشت در شرایط سنتی از فواید بهره گیری از شیوه مکانیزه در برداشت برنج است.
استان گیلان دارای ۳۱۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی است، ۳۱۷ هزار نفر از مردم استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند، برنج، چای، زیتون، پیله ابریشم، بادام زمینی، زیتون، فندق و مرکبات عمده ترین محصولات کشاورزی گیلان هستند.
تجهیز و نوسازی ۱۸ هزار هکتار شالیزار گیلان
برنج به عنوان یکی از مهمترین غلات جهان و قوت قالب نیمی از جمعیت کنونی دنیا است و این تعداد از ساکنان کره زمین به طور مستقیم و غیرمستقیم از این غله با ارزش تغذیه می کنند. امروزه در مبادلات منطقه ای و بین المللی نقش و جایگاه ویژه این غله ارزشمند از قالب کالای اقتصادی و مبادلات کالایی فراتر رفته و به یک سلاح قوی در پایداری اقتصاد دولت ها تبدیل شده است.
شرایط ویژه کشور ما و در دستور کار قرار گرفتن اقتصاد مقاومتی و لزوم اتکا به توان و تولید داخل، مجدداً نگاه ها را به سوی برنج به عنوان محصول اسراتژیک معطوف داشته و حفظ و حراست و صیانت از سطح زیر کشت برنج در کنار ایجاد زیر ساخت های مناسب برای تولید انبوه و با صرفه و توجیه اقتصادی در دستور همه استان ها به خصوص گیلان قرار گرفته است. دستیابی به این مهم مستلزم تغییرات اساسی در زیرساخت های شالیزار با اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری استان است.
اصلاح ساختار سنتی شالیزار به مدرن، حذف مرز و آب رو و زهکش اضافی، دسترسی عمومی به جاده و نهر و زهکش، جلوگیری از تکه تکه شدن اراضی و یکپارچه کردن اراضی، تبدیل ناموزون اشکال اراضی به اراضی هندسی، استفاده بهینه از نهاده های کشاورزی اعم از کود، سم و علف کش از مزایای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این مورد به خبرنگار ایرنا گفت: طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری از سال ۱۳۷۴ در گیلان آغاز شده و تاکنون بالغ بر ۸۷ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی استان تحت پوشش این طرح قرار گرفته است.
مجتبی شاه نظری اظهار داشت: در مقایسه و ارزیابی از روند اجرای کار، تا سال ۹۲ یعنی طی یک فرآیند ۱۸ ساله، کل اراضی تجهیز و نوسازی شده استان گیلان به میزان ۶۸ هزار و ۱۰۰ هکتار رسید که نسبت به کل سطوح اجرایی انجام شده معادل ۷۷ درصد بود.
وی ادامه داد: خوشبختانه طی سالهای اخیر این طرح با تامین اعتبار سرعت مناسبی پیدا کرد و میزان ۱۸ هزار و ۵۰۰ هکتار معادل بیش از ۲۲ درصد طی سالهای ۹۳ تا ۹۹ انجام شد که روندی قابل قبول با توجه به همه مشکلات و تنگناهای اعتباری در شرایط تحریم های ظالمانه بوده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه طرح تجهیز و نوسازی در حدود ۹۰۰ هکتار از اراضی شالیزاری استان در حال انجام است، خاطر نشان کرد: بر اساس آخرین برآوردها، هزینه اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری در هر هکتار ۲۰ میلیون تومان است که فقظ ۱۵ درصد هزینه بر عهده بهره بردار یا کشاورز می باشد و مابقی را دولت هزینه خواهد کرد.
شاه نظری گفت: عملیات اجرایی برای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شامل تسطیح ، قطعه بندی ، احداث جاده های بین مزارع، احداث شبکه آبیاری و زهکشی و احداث ابنیه های فنی می‌شود که انجام این کار موجب افزایش راندمان آبیاری، مدیریت بهینه مصرف آب، خروج آب های مازاد از مزارع، دسترسی آسان به قطعات زراعی، کاهش هزینه های تولید و زمینه سازی برای ورود مکانیزاسیون در مراحل کاشت و داشت و برداشت خواهد شد.
وی افزود: حمل و نقل آسان محصول به انبار و کارخانه، دسترسی راحت به مزارع و ایاب و ذهاب آسان، استفاده بهینه از آب آبیاری در شالیزار، اصلاح آبیاری و آب رسانی منظم، استفاده بهینه از ماشین آلات کشاورزی از کاشت تا برداشت ، کاهش هزینه تولید و افزایش محصول و درآمد خانوار کشاورز از دیگر مزایای یکپارچه سازی اراضی شالیزاری است.
تجهیز هشت هزار هکتار اراضی باغی گیلان به آبیاری نوین
بهره گیری از فناوری و ابزارهای جدید که منجر به استفاده اصولی از منابع آبی در بخش کشاورزی و کاهش هدر رفت آب در هنگام پخش آب در زمین شود، را آبیاری نوین می گویند. بر اساس یافته کارشناسان و محققان افزایش راندمان کاربرد آب به ۷۵ تا ۹۵ درصد، صرفه جویی در مصرف به میزان ۶ هزار و ۴۰۰ متر مکعب در هر هکتار، افزایش سطح زیر کشت تا حدود ۲ برابر، ارتقا متوسط عملکرد محصول تا ۳۰ درصد، صرفه جویی در مصرف انرژی تا حدود ۲۴ درصد، کاهش علف های هرز در مزرعه، کنترل محیط و خنک کردن خاک و گیاه و هوای اطراف آن از مزایای این نوع از آبیاری است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا، گفت: برآوردها نشان می دهد که حدود ۳۴ هزار هکتار از اراضی باغی در گیلان "به جز باغات چای" مستعد اجرای سامانه های نوین آبیاری است که تاکنون ۱۴ هزار هکتار "حدود ۴۱ درصد" از این باغات به این سیستم مجهز شده اند که افزون بر هشت هزار و ۳۰۰ هکتار معادل ۴۰ درصد در دولت تدبیر و امید اجرا شده است.
شاه نظری اظهار داشت: با توجه به اهمیت اجرای طرح تجهیز سیستم های آبیاری نوین در سیاست های کلان وزارت جهاد کشاورزی در راستای کاهش تلفات آب، سیاست های حمایتی دولت تدبیر و امید در بخش اجرای سامانه های نوین آبیاری حمایتی همه جانبه بوده به نحوی که به رغم همه مشکلات و تنگناهای اعتباری دولت در شرایط تحریم های ظالمانه، اجرای این طرح بدون هرگونه محدودیت اعتباری در سطح استان و کشور در حال انجام است.
وی بیان داشت: دولت با اعطای کمک سهم مشارکت دولت بصورت بلاعوض معادل ۸۲ درصد برآورد طرح به متقاضیان واجد شرایط بخش کشاورزی از محل اعتبار طرح کمک های فنی و اعتباری در اجرای و توسعه سامانه های نوین آبیاری عزم جدی دارد.
با توجه به مشکلات و محدودیت منابع آبی و اینکه این مایه حیاتی، پایه و اساس هر گونه برنامه ریزی تولید کشاورزی محسوب می شود، بنابراین همه از جمله کشاورزان و بهره برداران بیش از همه باید با روی آوری به سامانه های نوین آبیاری در کاهش مصرف آب کشاورزی و حفظ منابع ارزشمند آبی کشور بکوشند.