بیش از ۱۰ سال است که زاینده رود با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند و کشاورزان هر روز وضعیت بحرانی‌تری را تجربه می کنند؛ کارشناسان جهاد کشاورزی تنها راهکار برون رفت از این موضوع را تغییر الگوی کشت می دانند، اما برخی اعتقاد دارند حتی با تغییر الگوی کشت هم نمی توان از این معضل بیرون آمد، چرا که اقلیم هر استانی برای نوع کشتی که دارد مناسب است.
به روز نبودن تجهیزات کشاورزی و ماشین آلات و همچنین نبود علم مناسب برای تغییر الگوی کشت باعث شده که برآیند مناسبی در جهت استفاده از کشاورزی به شکل مدرن در اصفهان انجام نشود. این در حالی است که برآیند آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد با اصلاح الگوی کشت، تولید محصولات باغی در یک هکتار تا حدود ۵۰ درصد نسبت به کشاورزی سنتی افزایش می‌یابد و در مصرف آب هم سالانه ۲۰۰هزار لیتر در ثانیه در ۱۰ هزار متر مربع عرصه کشاورزی صرفه‌جویی خواهد شد.
کارشناسان همگی اتفاق نظر دارند که تغییر الگوی کشت در اصفهان امری ضروری محسوب می شود و بنابراین باید هر چه سریعتر به این سمت برویم اما آیا مساله کمبود آب و مشکلات مربوط به تغییر کشت می تواند کشاورزان اصفهانی را مجاب کند که به این سمت حرکت کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان با اشاره به وضعیت کم آبی اصفهان گفت: اصفهان در منطقه خشک کشور است و با تداوم خشکسالی و کم آبی این استان ما نیازمند کشت های جایگزین و تاب آور هستیم.
مهرداد مرادمند افزود: برای رسیدن به این راهکار طرح تدوین اطلس آب گام نخستین بود که برای الگوی جایگزین و مناسب کشت در اصفهان پیشنهاد داده شد.
وی با تاکید بر اینکه اصفهان اولین استانی است که در این مسیر گام برداشته است، اظهار داشت: در این اطلس بر اساس اطلاعات نرم افزاری نقشه‌های پراکنش جغرافیایی، نیاز خالص آبیاری ۳۷محصول زراعی و باغی شامل گندم، جو، برنج، سیب زمینی، پیاز و بادام مشخص می‌شود و بر اساس آن گام برداشته می شود.
ضرورت ، اصلاح الگوی کشت در سایه تغییر کشت از بهاره به پاییزه
رئیس جهاد کشاورزی، اصلاح الگوی کشت را در سایه تغییر کشت از بهاره به پاییزه دانست و گفت: سالانه بیش از چهار میلیون تن محصولات زراعی و حدود ۸۰۰ هزار تن محصولات گلخانه ای در استان زیر کشت می رود و تولید می شود که با توجه به مقوله کم آبی در اصفهان، مدیریت کشت های جایگزین مورد توجه قرار گرفته است.
مرادمند ادامه داد: این اطلس باعث می شود که به شکل دقیقی میزان تولید و مصرف آب محصولات کشاورزی در نظر گرفته شود.
شاید به همین خاطر بود که با تدوین اطلس آب در اصفهان ما شاهد کشت های جایگزین مثل زعفران و پسته و موسیر در استان بودیم اما با تمام اینها باز هم اصفهان در زمینه کشاورزی با مشکلات عدیده ای روبرو است.
استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر ضرورت توسعه کشت گلخانه‌ای در اصفهان گفت: کشت گلخانه ای و روش های پیشرفته باعث می شود که شاهد رونق کشاورزی در اصفهان باشیم.
پرویز احسان زاده، افزود: این روش به خصوص در مناطقی مثل اصفهان که خطه ای خشک به شمار می رود می تواند راهکار مناسبی باشد.
این کارشناس تصریح کرد: تغییر کشت از فضای باز که آب بیشتری نیاز دارد به فضایی بسته راهکار مناسبی برای دوام کشاورزی در اصفهان است و در صورتی که چنین اتفاقی نیافتد باید نوحه کشاورزی در اصفهان را خواند.
رتبه دوم اصفهان در کشت گلخانه‌ای صیفی‌جات و گلهای زینتی
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان نیز در تایید این راهکار با اعلام اینکه اصفهان یکی از استان های دارای رتبه در زمینه کشت گلخانه ای است، گفت: اصفهان در زمینه کشت گلخانه ای صیفی جات و همچنین گل های زینتی رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.
احمد صادقی این روش را راهکاری برای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش راندمان کشاورزان اصفهانی عنوان کرد و اظهار داشت: متاسفانه اکنون به این علت که کشاورزان ما به همان روش های سنتی عادت کرده اند، هنوز در این زمینه به کشت مدرن و گلخانه ای روی نیاورده اند و نیازمند حمایت های ویژه و تسهیلات بانکی و وام های کم بهره برای راه اندازی این روش ها هستند.
او با اعلام اینکه هم اکنون کشت پسته جایگزین محصولاتی شده که نیاز به آب بیشتر دارند، گفت: کشت زعفران هم به این سبب که آب کمی نیاز دارد از استقبال خوبی برخوردار شده است.
تغییر الگوی کشت نوعی عقب نشینی است
اما عضو کانون خبرگان کشاورزی اصفهان هم در این زمینه در گفت و گو با خبرنگار ما با اعلام تاسف از اینکه تغییر الگوی کشت نوعی عقب نشینی است در مورد مطالبات به حق استان گفت: به نظر من به جای این کار که تغییری در وضعیت کشاورزان ایجاد نمی کند، باید وزارت جهاد کشاورزی در راستای وظایفی که دارد طبق قانون آب کشاورزی استان را تامین کند.
اسفندیار امینی، تاکید کرد: کشاورز خودش تغییر الگوی کشت را بلد است و جهاد کشاورزی نمی تواند او را به این مساله الزام کند که چه بکارد و چه کشت نکند، البته من منکر این نمی شوم که در این مورد کارهای خوبی شده ولی این موضوع جز اولویت‌ها نیست و همه دستگاه ها باید تمامی فعالیت هایشان را در زمینه تامین آب متمرکز کنند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان اصفهان ادامه داد: جهاد کشاورزی با مقایسه بین مزارعی که تحت پوشش خودش یا در دست کشاورز است متوجه خواهد شد که کشاورزان بر اساس تجربیاتشان به خوبی می دانند که در این وضعیت چه کشتی را انجام دهد و بهترین الگوی کشت را نیز خودشان می توانند تعیین کنند بنابراین کشاورز اکنون نیاز به چنین الگویی نخواهد داشت بلکه تنها نیازمند تامین آب است؛ آبی که پس از تامین حقابه های اصفهان می تواند به آن برسد.
وی یادآور شد: از دیدگاه من اگر حتی مقداری آب به کشاورزان اصفهان بدهند او خودش الگوی کشت را رعایت خواهد کرد.
امینی با اظهار تاسف از اینکه زمانی که جهاد کشاورزی کشت کلزا را معرفی کرد که اصلا مناسب اقلیم اصفهان نبود، بیان کرد: من معتقدم که کشاورزان خودشان پیگیر این موضوع هستند و با شناخت بر روی انواع بذرهایی که با منطقه و اقلیم اصفهان سازگار باشد و آب کمتری هم نیاز داشته باشد به نوعی الگوی کشت را رعایت می کنند.
به بار نشستن پسته ۱۰ سال زمان نیاز دارد
عضو هیئت مدیره صنف کشاورزان اصفهان هم با انتقاد از اینکه کشت پسته که توسط برخی مسئولان پیشنهاد شده است نمی تواند دردی از کشاورز را درمان کند، گفت: این محصول تا به بار بنشیند نیازمند ۵ تا ۱۰ سال است ولی کشاورز ما اکنون نیازمند مُسکن است.
حسین محمد رضایی، اظهار داشت: تنها چاره و راه حل برای موضوع کم آبی استان این است که جهاد کشاورزی با کمک دولت اقدام به راه اندازی سایت های گلخانه ای کند، چرا که محصولاتی که در این مکان ها پرورش می یابند با آب لوله کشی بوده و نیاز به آب بسیار کمی دارند و کشاورز می تواند به راحتی محصولاتش را پرورش دهد و بعد از درآمدزایی اقساطی هزینه ها را تقبل کند.
وی ادامه داد: این موضوع در حاشیه زاینده رود یا در شرق اصفهان که کشاورزی دچار بحران شده است می تواند بهترین راهکار باشد.
محمد رضایی اضافه می کند: اگر کشاورز چهار هزار متر گلخانه داشته باشد معادل این است که ۴۰ هزار متر زمین را کشت کرده است و به این ترتیب یک محیط کوچک می تواند زندگی یک کشاورز را متحول کند.
عضو هیئت مدیره صنف کشاورزان اصفهان تاکید کرد: دولت باید در حمایت از جهاد کشاورزی زیرساخت های این موضوع را ایجاد کند چون به نظر من این موضوع تنها راهکاری است که در وضعیت فعلی می تواند موثر واقع شود.
تغییر الگوی کشت تاکنون نتوانسته است دردی از کشاورزان و اقتصاد کشاورزی استان دوا کند. اصفهان از استانهایی است که همیشه رتبه اول را در صادرات محصولات کشاورزی و باغداری داشته است و طبیعی است استانی که به دلیل وجود رودی به نام زاینده رود شکل گرفته است، اکنون نیز تنها در سایه رودخانه همیشه جاری، می تواند به حیات خود ادامه دهد تا همچنان در زمینه تولید محصولات باغی و کشاورزی و صادرات آن به دیگر کشورها نقش آفرین باشد.