علیرغم اهمیت بهره مندی از کودهای کشاورزی با کیفیت در مزارع و باغات، ایران هنوز نتوانسته در تولید کود چندان موفق باشد که عمدتا به دلیل عدم دسترسی تولید کنندگان داخلی به مواد اولیه با کیفیت داخلی است. به تبع این تولید کنندگان یا باید از مواد اولیه خارجی با کیفیت استفاده کنند که با نوسانات ارزی قیمت محصول نهایی بالا می رود و کشاورزان کمی توان خرید خواهند داشت و یا اینکه باید از مواد اولیه بی کیفیت داخلی استفاده کنند و که نتیجه ای جز تولید کودهای کشاورزی بی کیفیت نخواهد داشت. به همین دلیل صنعت کشاورزی ایران نگاه بدبینانه ای به کودهای داخلی دارد و کشاورزان عمدتا ترجیح می دهند از محصولات وارداتی که قیمت هایی نسبتا همسطح تولیدات داخلی دارد استفاده کنند. با این وجود برخی تولید کنندگان سعی دارند با تولید کودهای با کیفیت تر و پایین آوردن درصد سود خود زمینه ای فراهم سازند تا کشاورزان به کودهای داخلی با کیفیت تر و با قیمت ارزان تر دسترسی داشته باشند.
«حمید عبدالهی» یکی از این تولید کنندگان است که در استان خراسان شمالی مشغول به فعالیت است و علاوه بر اینکه در بخش توزیع کودهای خارجی فعالیت دارد، در بخش تولید کود اختصاصی چغندرقند نیز مشغول است و محصول خود را از یکسال پیش به بازار عرضه کرده است.
*در ابتدا در خصوص فعالیت های خود و مسائل پیرامون آن توضیح بدهید.
ما در حوزه تولید و توزیع نهاده های کشاورزی شامل سم، کود و بذر در حوزه خراسان بزرگ فعالیت داریم. در واقع از سال ۱۳۹۴ در حوزه پخش نهاد های کشاورزی بین کشاورزان و فروشگاه های سم و کود را فعالیت می کنیم. از سوی دیگر در حوزه تولید در سال ۹۹ برندمان را ثبت کرده ایم که فعلا یک محصول برای تولید داریم و آن هم «کود اختصاصی چغندر قند» است که حدود یکسال است در بازار عرضه می شود. با این وجود ۹۵ درصد فعالیت ما در حوزه توزیع نهاده های کشاورزی است.
*کود اختصاصی چغندرقند تولیدی شرکت شما چه ویژگی هایی دارد؟
کود مایع ۲۰ لیتری است که فرمولاسیون آن را بر اساس مطالعاتی که بخش فنی شرکت انجام داده و بررسی نیازهایی که در کشت چغندر قند نیاز داشتیم مثل کلسیم، بور و اسید آمینه به دست آوردیم و به یک کارخانه تولیدی دادیم که به صورت انحصاری برای ما تولید می کنند. گفتنی است پایه این کود کلسیم، ازت نیتراتی، اسید بوریک و اسید آمینه است. این کود در واقع از مرحله ۴ تا ۸ برگی به بعد استفاده می شود که در بذرگیری، رشد غده و افزایش عیار کارایی بالایی دارد.
*به جز شما آیا شرکت دیگری در زمینه تولیدی چنین کود اختصاصی برای چغندر قند کار کرده است؟
در حوزه ای که ما کار کرده ایم شرکت های دیگری بوده اند که برای تولید کود چغندرقند کار کرده اند اما به این شکل اختصاصی نبوده است. اما ما با مطالعاتی که انجام دادیم به این مساله پرداختیم که نیازهای گیاه در بازه های زمانی مختلف چیست و همچنین با در نظر گرفتن این موضوع که با کمبود کودهای شیمیایی در مناطق مختلف مواجه هستیم این را فرموله کردیم و تا ۶ ماه به صورت رایگان به کشاورزان و فروشگاه ها دادیم و بعد از اینکه نتایج آزمایشگاهی آن برای ما ثابت شد با برند خودمان وارد بازار کردیم و الان در بازار خراسان و گلستان توزیع می شود.
*اصلی ترین مزیت رقابتی کود اختصاصی تولیدی شما برای باقی ماندن در بازار چیست؟
مهمترین چیزی که سعی کردیم این کود را در مقایسه با دیگر ترکیبات متفاوت کند، در کنار کیفیت بالایی که برای آن در نظر گرفتیم، بحث قیمت آن است که برای کشاورز نسبت به دیگر ترکیبات شیمیایی ارزان تر و به صرفه تر باشد. این در شرایطی است که در کنار ازتی که به زمین داده می شود کلسیم، بور و آمینه اسید هم به زمین تزریق می شود و به رشد ریشه و رشد غده چغندر قند کمک می کند. از سوی دیگر موجب افزایش عیار می شود و به دلیل اینکه اسید آمینه موجود در آن در شرایط گرما به عنوان یک کود ضد تنش هم عمل می کند و گیاه در برابر تنش های محیطی مقاوم می کند.
*با توجه به اینکه ایران جزو تولیدکنندگان مطرح چغندرقند در دنیا محسوب می شود و لذا حفظ این شرایط برای ما اهمیت دارد، الان چغندرکاران کشور عمدتا با چه چالش هایی روبه رو هستند که ممکن است کشت این محصول را دچار اختلال کند؟
در حال حاضر اصلی ترین چالش پیش روی تولید کنندگان این بخش کمبود قارچ کش های با کیفیت در بازار است. اگرچه به ندرت در بازار قارچ کش های با کیفیت آلمان در بازار یافت می شود اما به دلیل تحریم ها و حذف ارز دولتی از روی سموم، موجب شده که قیمت این قارچ کش ها به شدت بالا برود و کشاورزان توان مصرف نداشته باشد و به تبع مشکلات و بیماری هایی که باعث می شود عملکرد چغندر کاهش یابد در مزارع چغندر قند زیاد شده است.
*برای عرضه این کود اختصاصی آیا به بازارهای صادراتی هم راه یافته اید یا خیر؟
بله با کارت بازرگانی شرکت و با برند ثبت شده، نگاهی به بازار افغانستان و عراق داریم و در آینده سعی داریم حوزه فعالیت مان را گسترده تر کنیم و به بازارهای ارمنستان و آذربایجان نیز راه پیدا کنیم و در واقع در حالی حاضر در حال امکان سنجی و تحلیل بازارهای خارجی هستیم تا شرایط برای عرضه این محصول در کشورهای دیگر را فراهم سازیم.
*با توجه به اینکه در منطقه خراسان شمالی کشت پیاز هم بسیار رایج است، آیا برای این محصول نیز تولیدات خاصی به بازار عرضه کرده اید؟
بله در حال مطالعه روی یک فرمولاسیون مخصوص محصول پیاز هستیم و کارهای مقدماتی انجام داده ایم اما هنوز نهایی نشده و آماده عرضه به بازار نیست. همچنین الان روی ترکیبات گوگرد بعلاوه پتاسیم با حالت اسیدی که باعث اصلاح خاک و تامین گوگرد و پتاس خاک می شود در حال تحقیق هستیم که این ترکیبات در باغات پسته در پر شدن مغز پسته نقش بسزایی دارد.
*با توجه به اینکه تولید کود از جمله کارهای پر چالش محسوب می شود به خصوص اینکه در این حوزه ایران چندان قوی نیست. الان اصلی ترین چالش های پیش روی شما در بحث تولید کودهای کشاورزی چیست؟
عدم ثبات قیمت نهاده های پایه اصلی ترین مشکل پیش روی ما است. چرا که به عنوان مثال برای تولید کد چغندرقند، پیش از این شاهد بودیم که اسید نیتریک مورد نیاز را پتروشیمی ها به کارخانه ها می دادند اما الان کارخانه دار به اجبار باید از بورس آن را تهیه کند که قیمت ها در بورس بسیار بالا رفته است و از سوی دیگر هیچ ثباتی در قیمت ها وجود ندارد. به طوری که کربنات کلسیم با خلوص بالای ۵۰ درصد از معادن به عنوان مثال کیلویی ۲۰۰ تومان می دادند الان به کیلویی ۱۶۰۰ تومان رسیده است، لذا قیمت ها بسیار بالا رفته است. از سوی دیگر در بحث بسته بندی نیز با مشکل روبه رو هستیم که عمدتا به دلیل بالا رفتن قیمت گالن ها، پلاستیک و مواد اولیه دیگر آن است.
*با این تفاسیر کیفیت کودهای کشاورزی ایران در مقایسه با کودهای خارجی چه وضعیتی دارد؟
در تولید کودهای داخلی بیش از ۸۰ درصد شرکتهای داخلی فناوری خاصی پشت تولید خود ندارند. البته باز هم محصولاتی هم داریم که کیفیت بالاتری نسبت به محصولاتی که به نام آلمان و اسپانیا وارد کشور می شود، دارد دارد. با این وجود دیدی که نسبت به تولیدات داخل ایجاد شده باعث شده نگاه بازار نگاه خوبی نسبت به محصولات داخل نباشد. البته مواد اولیه بی کیفیتی که برخی کارخانه ها استفاده و به بازار عرضه کرده اند نیز موجب شده کشاورزان نگاه منفی نسبت به محصولات داخل داشته باشند.