برنج یکی از کالاهایی است که طی هفته‌های اخیر قیمت آن در بازار به طور عجیبی روند صعودی گرفته و نگرانی‌ها درباره حذف این کالا از سبد مصرف خانوار افزایش یافته است. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که قیمت برنج با کیفیت ایرانی از جمله برنج هاشمی و طارم حدود ۴۵ هزار تومان در هر کیلوگرم و قیمت برنج خارجی حدود ٣٢ هزار تومان است.
چرا برنج گران شد؟
کارشناسان دلایل مختلفی را برای این گرانی مطرح می‌کنند از جمله کاهش سطح زیر کشت برنج‌های کیفی، افزایش هزینه‌های تمام شده تولید، محدودیت واردات برنج، عدم نظارت بر بازار خرده فروشی و مواردی از این قبیل.
در همین راستا، علی اکبریان، عضو هیأت مدیره انجمن برنج ایران گفت: امسال کشاورزان به کشت ارقام پر محصول روی آوردند و به تناسب آن از میزان کشت برنج‌های کیفی کاسته شده است.
سطح زیر کشت ارقام کیفی کاهش یافت
وی افزود: امسال ٧٠ درصد کشت برنج، اختصاص به ارقام پرمحصول داشته و حدود ٣٠ درصد آن مربوط به ارقام کیفی و محلی بوده است.
عضو هیأت مدیره انجمن برنج کشور همچنین با اشاره به افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید گفت: هزینه‌های تولید برای کشاورزان بسیار بالا رفته است، دولت باید به کشاورزان در تأمین نهاده از جمله سم و کود کمک کند اما متأسفانه امسال این اتفاق نیفتاد و کشاورزان مجبور شدند این نهاده‌ها را از بازار آزاد با قیمت‌های بسیار بالا تأمین کنند.
ضعف نظارت، مزید بر علت شده است
همچنین، جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج با اشاره به اینکه در برخی از مراکز خرده فروشی قیمت برنج خارجی به بیش از ۵۰ هزار تومان رسیده است، افزود: متأسفانه چون نظارتی وجود ندارد، فروشندگان به هر قیمتی که دلشان می‌خواهد، برنج را عرضه می‌کنند و به نظر می‌رسد که این اتفاقات مورد رضایت دستگاه‌های مسئول نیز است چرا که هیچ کاری برای مدیریت آن انجام نمی‌دهند.
شایق با بیان اینکه قیمت هر کیلوگرم برنج طارم هاشمی بدون اختلاط در شمال بین ۳۴ تا ۳۵ هزار تومان است، گفت: متأسفانه این برنج وقتی به بازار تهران می‌رسد، نه تنها ناخالصی زیادی دارد بلکه قیمت آن نیز افزایش چشمگیری دارد..
کاهش واردات در سالجاری
در همین حال، امسال واردات برنج کاهش چشمگیری داشته و آن طور که مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج در مرداد سالجاری اعلام کرده: بنابر آمار گمرک واردات برنج در چندماه نخست سال نسبت به سالهای قبل ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
همچنین در تیرماه امسال، مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک با اشاره به کاهش ۶۹ درصدی واردات برنج به کشور از معاون وزیر صمت خواسته بود. در مورد ممنوعیت فصلی برنج به منظور کمبود برنج یا افزایش قیمت در ماه‌های آتی تجدیدنظر کند.
ممنوعیت فصلی هر سال با آغاز فصل برداشت برنج در کشور آغاز می‌شود و امسال نیز واردات برنج از اول مردادماه آغاز شده و تا پایان آبان ماه برقرار است و گمرک مجاز به ترخیص برنج‌های وارداتی نیست مگر طبق شرایط تعیین شده.
طبق ابلاغیه وزارت صمت به گمرک ایران، مقرر شده که ممنوعیت فصلی واردات برنج از ابتدای مردادماه اعمال شود ولی صرفاً آن بخش از محموله‌های برنج وارداتی که قبل از ۳۱ تیرماه دارای اعلامیه ورود و قبض انبار هستند مشروط به اینکه دارای ثبت سفارش باشند، امکان ترخیص خواهند داشتند.
براساس این گزارش، برای سال جاری درخواست‌هایی از سویی انجمن واردکنندگان برنج برای لغو ممنوعیت مطرح بود و حتی در جلسه ستاد تنظیم بازار نیز مورد بررسی قرار گرفت، ولی به طور کلی لغو نشد.
تصمیماتی برای تنظیم بازار برنج گرفته شده که وزیر باید تأیید کند
در همین راستا، یک منبع آگاه در وزارت جهاد کشاورزی گفت: تصمیماتی در حوزه تنظیم بازار برنج و واردات این محصول گرفته شده که باید وزیر جهاد آن را امضا و تأیید کند که این مسأله بعد از نهایی شدن، اعلام می‌شود.
با توجه به بازگشت وظایف تنظیم بازار به وزارت جهاد کشاورزی، به نظر می‌رسد این وزارت خانه باید هر چه سریع‌تر تصمیماتی را برای ساماندهی بازار برنج انجام دهد. تجربیات سالهای گذشته نشان داده که اگر در مقطعی قیمت‌ها با افزایش کاذب مواجه باشند، بعد از آن هر چقدر کالا به بازار تزریق شود تا مدت زیادی بی تأثیر خواهد بود.