توسعه کشت دانه های روغنی از جمله مواردی است که در دستور کار دولت ها قرار دارد تا با این اقدام کشور بتواند بخش عمده ای از نیاز کشور را از طریق تولید داخل تامین کند و واردات کمتری در این زمینه انجام دهد. با این وجود برای اولین بار سال گذشته کشت قراردادی دانه های روغنی انجام شد و کارخانجات روغنکشی با در اختیار قرار دادن نهاده های تولید با کشاورزان قراردادهایی مبنی بر خرید تضمینی محصولات شان بستند. با این وجود دولت دوازدهم در حالی که قیمت خرید تضمینی دانه های روغنی (کلزا) را در هنگام عقد قرارداد کارخانجات با کشاورزان ۷هزار و ۸۰۰ تومان تعیین کرده بود در زمان برداشت به ۱۱ هزار تومان تغییر داد. از سوی دیگر در حالی که روغن خوراکی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور می شود لذا فعالان این صنف نیز در تعیین قیمت محصولات خود دچار چالش شدند که محصول نهایی خود (روغن) را با چه نرخی در بازار بفروشند که توان رقابت با محصول وارداتی را داشته باشند و از طرف دیگر متضرر هم نشوند. با این حال دولت به فعالان این صنف اعلام کرد محصول نهایی را به قیمت حاشیه بازار بفروشند و در عوض از یکسری تسهیلات و معافیت های که به آنها داده می شود استفاده کنند.
شنیده ها حاکی است هیچ کدام از وعده های دولت دوازدهم محقق نشده است و کارخانجات روغنکشی نیز اعلام کرده اند که قصد بستن قرارداد با کلزا کاران را ندارند. این در شرایطی است که به گفته علیقلی ایمانی یکی از اعضای شورای قیمت گذاری قیمت خرید تضمینی کلزا ۱۵ هزار تومان اعلام شده اگرچه هنوز نهایی نشده است و امروز دوشنبه ۱۵ شهریور در جلسه قیمت گذاری قرار بر اصلاح برخی قیمت ها از جمله دانه های روغنی است و این امکان وجود دارد که دانه روغنی کلزا یکی از این موارد باشد و تغییر کند. با این وجود علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی معتقد است: قیمت خرید تضمینی کلزا نباید کمتر از دو برابر قیمت خرید تضمینی گندم باشد.
برنامه توسعه سطح زیر کشت کلزا تا ۳۵۰ هزار هکتار را در سال جاری داریم
مهاجر گفت: با توجه به این که کلزا نصف گندم محصول می دهد باید نرخ تضمینی به نحوی باشد که کشاورزان ترغیب و تشویق شوند، اقدام به کشت کلزا کنند و تولید کاهش پیدا نکند.
وی در خصوص تاثیر تعیین قیمت خرید تضمینی ۱۵ هزار تومانی بر قیمت روغن خوراکی در آینده نیز گفت: بنده شخصا در حوزه کشت اظهار نظر می کنم و همانطور که می دانید کشور نیاز به کشت دانه های روغنی دارد و باید کاری کنیم که ن2کشاورزان کشت کنند. حال اینکه فلان قیمت چه تاثیری بر قیمت روغن دارد را خود دولت باید محاسبه کند و ضرر و زیان آن را به آنها بپردازد.
این مقام مسئول با بیان اینکه امسال حدود ۱۸۰ هزار هکتار سطح زیر کشت کلزا کاشتیم، افزود: برای سال آینده برنامه مان این است که ۳۵۰ هزار هکتار سطح زیر کشت کلزا ببریم.
مهاجر گفت: البته ما برنامه توسعه سطح زیر کشت کلزا را داریم اما محقق شدن آن بستگی به سه عامل دارد؛ یکی آب و هوا که بارش باران به قدری باشد که کشاورزان بتوانند کشت کنند. عامل موثر بعدی این است که کشاورزان از لحاظ قیمت بپذیرند که کشت کلزا انجام بدهند و مورد سوم هم اینکه امکانات در اختیار کشاورزان قرار بدهیم که در حال حاضر امکانات را فراهم ساخته ایم و باید منتظر شرایط دو عامل دیگر باشیم.
تولید کننده دانه روغنی با ارز ۳۰ هزار تومانی تولید می کند، وارد کننده با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می کند
مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی در خصوص میزان برداشت کلزای امسال نیز اظهار داشت: امسال ۲۸۰ هزار تن تولید کلزا داشته ایم. البته به دلیل اینکه بعد از نوسان قیمت ارز برای کشاورزان صرفه نداشت که کشت کنند لذا نتوانستیم به میزان تولیدی که برای سال ۱۴۰۰ مد نظرمان بود نائل شویم.
وی خاطر نشان کرد: در واقع وقتی دانه روغنی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور می شود و تولید کننده داخلی با ارز ۳۰ هزار تومانی تولید می کند نمی توان انتظار داشت تولید بالا برود. به عبارت ساده تر قیمت دانه ای که با ارز ۴۲۰۰ تومان وارد کشور می شود هزار تومان می شود در صورتی که قیمت دانه در بازار ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان است؛ یعنی ۱۰ برابر ارزانتر وارد می کنند و لذا تولید داخل دیگر صرف نمی کند.
مهاجر گفت: پیشنهاد ما این است که دولت به اقشار آسیب پذیر یارانه روغن بدهد و سپس روغن را با ارز شناور و یا نیمایی وارد کند. در چنین حالتی هم کارخانجات روغن کشی تکلیف شان را می دانند و هم کشاورزان. در غیر اینصورت واردات روغن با ارز ۴۲۰۰ تومانی در حالی که کشاورز کلیه نهاده ها را با ارز آزاد تامین می کند قطعا با هم همخوانی ندارد و هر طرحی از سوی دولت ریخته شود برای افزایش تولید دانه های روغنی به نتیجه نمی رسد.
برای بهبود شرایط تولید دانه های روغنی باید روی تکنولوژی تاکید داشته باشیم
مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این سوال که کدام قوانین در حوزه دانه های روغنی نیاز به اصلاح یا حذف دارد، گفت: در وهله اول باید توجه داشته باشید که قوانینی که ما در رابطه با بحث دانه های روغنی داریم قوانین سالانه است. از آن طرف در دنیا ۳ کار انجام می دهند تا تولید در داخل کشورشان شرایطی بهتری داشته باشد. اگرچه با توجه به اینکه ما تحریم هستیم برخی از این موارد نمی تواند در کشور ما تحقق یابد اما یکی از این موارد که باید رعایت شود تا تولید در داخل بهبود یابد بحث قیمت ارز است. به این معنا که قیمت ارز در ایران با قیمت ارز در دیگر کشورها چندان اختلاف نداشته باشد.
وی افزود: به عنوان مثال اگر الان قیمت دلار در ایران ۲۵ هزار تومان است تا ۱۰ سال آینده همین مقدار بماند و یا نهایتا نیم تا یک درصد افزایش پیدا کند. در واقع اختلافی که در قیمت ارز ظرف یکسال رخ می دهد باعث می شود تولید کننده داخلی ورشکست شود و وارد کنندگان نیز روز به روز ثروتمند تر شوند.
مهاجر تصریح کرد: در مرحله بعد در صورتی که ارز این طرف مرز با آن طرف مرز تقریبا یکسان شد، اگر قیمت تولید داخل از خارج گرانتر شد با بستن تعرفه بر واردات باید بازار را سامان داد.
وی ادامه داد: در وهله بعد برای بهبود شرایط تولید دانه های روغنی در داخل باید روی تکنولوژی تاکید داشته باشیم و از آن طرف قوانینی را مجلس وضع کند که از خرد شدن اراضی جلوگیری کنیم و کشاورزی را از حالت معیشتی به یک کشاورزی تجاری تبدیل کنیم. تحقق این امر هم مستلزم وضع یکسری قوانین به اصطلاح سفت و سخت است.