تابستان و روزهای گرم آن فرارسیده؛همان روزهای خشک و سوزانی که گرما و عرق ریزه و کلافگی و... جملگی حال و هوای خاصی به انسان دست می‌دهد و هر فردی به دنبال راهی برای در امان ماندن از نور خورشید و گرمای حاصل از آن است.
این روزها بازار نوشیدنی‌های خنک و سایه خنک و نسیم طراوت بخش خواهان بسیاری دارد.اما در این میان انجام امور روزانه و بعضا برخی مشاغل بالاجبار راهی جزء در آغوش گرما و نور سوزان خورشید رفتن باقی نمی‌گذارد.
باید بدانیم گرمای هوا شدت تعریق بدن را افزایش داده و سطح آب بدن کاهش پیدا می‌کند. نتیجه این کاهش بیحالی، ضعف و در موارد شدید و حادتر به کما رفتن فرد است. برای جلوگیری از بروز گرمازدگی رعایت نکاتی ساده اما کاربردی می‌تواند از بروز گرمازدگی و تبعات منفی آن جلوگیری کند.
گرما زدگی موقعیتی حادّ و تهدید کننده زندگی است که در این حالت سیستم تنظیم کننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن یا وجود هر دو حالت، از کار می‌افتد.
علائم گرمازدگی
علائم گرمازدگی ممکن است به طور ناگهانی یا با گذشت زمان، به خصوص با دوره‌های ورزش طولانی مدت ایجاد شود. علائم و نشانه‌های احتمالی گرمازدگی عبارتند از:
قرمز شدن پوست، تعریق شدید،ضعف،سرگیجه،خستگی،نبض ضعیف و سریع، فشار خون پایین هنگام ایستادن،گرفتگی عضلات،حالت تهوع، سردرد
گرما زدگی چطور به وجود می‌آید؟
ترکیب گرمای بدن با گرمای محیط دمای مرکزی نامیده می‌شود. این به معنی دمای داخلی بدن است.
بدن برای حفظ درجه حرارت مرکزی طبیعی که تقریباً ۹۸.۶ فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) است نیاز به دریافت گرما از محیط یا از دست دادن گرما دارد. در صورت بروز مشکل در عدم توانایی بدن در خنک کردن دمای مرکزی خود، گرمازدگی اتفاق می‌افتد.
در هوای گرم بدن عمدتا با تعریق خنک می‌شود. تبخیر عرق دمای بدن را تنظیم می‌کند. با این حال، وقتی در هوای گرم و مرطوب بیش از حد ورزش کنید یا فعالیت سنگین داشته باشید، بدن قادر به خنک کردن خود نخواهد بود؛ در نتیجه ممکن است دچارگرمازدگی، خفیف ترین نوع بیماری مرتبط با گرما، شوید.
علائم گرما گرفتگی معمولاً شامل تعریق شدید، خستگی، تشنگی و کرامپ یا گرفتگی عضلات است. درمان سریع نیز معمولاً از پیشرفت علائم آن جلوگیری می‌کند. گرما گرفتگی را می‌توان با نوشیدن مایعات یا نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت‌ها، رفتن به مکان خنک تر مانند اتاق با تهویه مطبوع یا زیر سایه و استراحت، درمان کرد.
علاوه بر هوای گرم و فعالیت شدید، سایر دلایل گرمازدگی عبارتند از:
کمبود آب بدن که باعث کاهش توانایی تعریق و حفظ درجه حرارت طبیعی بدن می‌شود.
پوشیدن لباس زیاد، به خصوص لباس‌هایی که اجازه نمی‌دهند عرق به راحتی تبخیر شود.
اثرات گرمازدگی بر بدن چیست؟
اگر به طور ناگهانی مکانیسم خنک کننده بدن از کار بیفتد، دمای مرکزی بدن آنچنان افزایش می‌یابد که می‌تواند در کمتر از نیم ساعت منجر به مرگ فرد شود.
بعضی افراد چند هفته بعد از گرمازدگی فوت می‌کنند که به دلیل نارسایی کلیه یا قلب است. گرمازدگی باعث از کار افتادن و خرابی دائمی بعضی اندام‌ها مثل کبد می‌شود.
برای جلوگیری از بروز گرمازدگی چکار کنیم؟
1- برای جلوگیری از گرمازدگی وقتی که برای مدت طولانی در معرض تابش آفتاب یا در یک محیط گرم هستید و همچنین قبل و بعد و در طی ورزش، آب زیادی بنوشید.
2- قبل از اینکه کاملاً احساس تشنگی کنید، آب بنوشید؛ یعنی منتظر نباشید تا احساس تشنگی کنید و سپس آب بنوشید. هنگام نوشیدن آب بیشتر از آن حدّی که فکر می‌کنید نیاز به آب دارید، آب و مایعات بنوشید؛ مخصوصاً وقتی که خیلی عرق کرده‌اید.
3- برای جلوگیری از گرمازدگی موقعی از روز را که هوا خیلی گرم است؛ مثل سر ظهر و بعد از ظهر در منزل یا یک جای خنک استراحت کنید و بیرون نیایید.
4-قبل از فعالیت زیاد و ایستادن در معرض آفتاب، سعی کنید به هوای گرم تابستان عادت کنید. سیستم تنظیم دمای بدن شما هنگامی که به گرما عادت کرده باشد، بهتر عمل خود را انجام خواهد داد.
5- برای جلوگیری از گرمازدگی، اگر یک دونده استقامتی یا یک دوچرخه سوار هستید و می‌دانید که مسابقات شما در شرایط آب و هوایی گرم برگزار خواهد شد، باید قبل از شروع مسابقه، خود را با این شرایط وفق دهید؛ یعنی در هوای گرم، تمرین کنید.این عمل باعث می‌شود بدنتان به گرما عادت کند. مواقع انجام تمرین به مقدار کافی آب و مایعات بنوشید.
6- کمتر جلوی نور خورشید بایستید. وقتی جلوی آفتاب کار می‌کنید، روی سرتان کلاه بگذارید؛ بهتر است لبه دار باشد تا روی صورتتان سایه ایجاد کند. سر شما نسبت به گرما حساس است.
7- برای پیشگیری از گرما زدگی در هوای گرم لباس‌های گشاد، نازک و رنگ روشن بپوشید. لباس کتان از همه بهتر است؛ زیرا باعث می‌شود هوا به راحتی از آن عبور کند و عرق شما خشک شود.
8- در هوای گرم پنجره‌ها را باز کنید یا از یک سیستم خنک کننده مثل پنکه، کولر و فن استفاده کنید.
9- سعی کنید وعده‌های غذایی‌تان را سبک و به مقدار کم میل کنید.
10- برای جلوگیری از گرمازدگی در آب و هوای گرم یا مرطوب فعالیت شدیدی انجام ندهید؛ به خصوص اگر به این آب و هوا عادت ندارید.
11- در صورتی که دارو مصرف می‌کنید، از پزشک خود سئوال کنید که آیا این دارو با تنظیم دمای بدن شما تداخل می‌کند یا خیر؟ اگر داروی مصرفی شما در تنظیم دمای بدنتان مداخله می‌کرد، باید فعالیت بدنی تان را در هوای گرم کاهش دهید و به مقدار کافی آب و مایعات بنوشید.
12- باید از علائم خطر گرمازدگی آگاه باشید تا هنگام بروز این علائم، اقدامات لازم را انجام دهید. به خاطر داشته باشید که این علائم می‌توانند به تدریج و در طی چند روز یا اینکه بطور ناگهانی بعد از یک فعالیت شدید بروز کنند.
13- ادم یا ورم ناشی از گرما و عرق سوز شدن نشان می‌دهند که بدن شما تحت استرس ناشی از گرماست.در حالت ادم ناشی از گرما، رگ‌های خونی بدن گشاد شده و باعث می‌شوند مایعات زیر پوست بدن جمع شوند که در این صورت دست‌ها و پاها متورم می‌شوند.
ممکن است ابتدا با احساس تنگ شدن انگشتر یا کفش‌ها متوجه این تورم شوید. در حالت عرق سوز، منافذ خروج عرق بسته می‌شوند و شما احساس خارش می‌کنید که معمولاً زیر لباس است. اگر لباس شما خیلی ضخیم و گرم باشد ممکن است این حالت رخ دهد.
ورم یا ادم و عرق سوز شدن خطرناک و مضر نیستند، ولی نشان می‌دهند که باید برای پیشگیری از عوارض جدی گرمازدگی، دمای بدنتان را کاهش دهید.
دقت کنیم! گرمای هوا راه گریزی جز رعایت توصیه‌های بهداشتی و پزشکی ندارد؛ در نتیجه توجه داشته باشیم با در نظر گرفتن این توصیه‌های بهداشتی و درمانی جلوی گرفتار شدن در دام گرمازدگی را بگیریم.