بیش از دو دهه است که آب خوش از گلوی باغداران زیتون رودبار پایین نمی‌رود، باغدارانی که تمام چشم امیدشان به «طلای سبز» است، طلای سبزی که در این سال‌ها روزگارش «سیاه» شده است.
«آفت مگس زیتون» این مهمان ناخوانده که گفته می‌شود از طریق زیتون وارداتی آلوده وارد کشور و در نتیجه شهرستان زیتون خیز رودبار شده است، اقتصاد، اشتغال و معیشت باغداران زیتون شهرستان را تحت شعاع قرار داده است.
اگر زمانی تمام دغدغه کشاورزان و باغداران رودباری آبرسانی به باغات و درختان بود، اکنون دو دهه است که برای مبارزه با آفت مگس زیتون سنگر گرفتند تا از محصولاتشان مراقبت و حفاظت کنند.
وابستگی ۷۰ درصدی اقتصاد مردم رودبار به زیتون
از آنجایی که «زیتون» محصول استراتژیک و محوری شهرستان رودبار است، اگر بگوییم ۷۰ درصد درآمد مردم این شهرستان وابسته به این میوه مقدس است، اغراق نکرده ایم.
وجود بزرگترین بازارچه فروش زیتون کشور و خاورمیانه در شهرستان رودبار که سایر محصولات بومی گیلان و حتی کشور در این بازار عرضه می‌شود، بر اهمیت و جایگاه «زیتون» افزوده و اشتغال حدود ۱۰ هزار نفر در این بازارچه، بر وابستگی اقتصاد، اشتغال و معیشت مردمان شهرستان رودبار به این محصول بابرکت صحه گذاشته است.
خاستگاه زیتون کشور برای رودبار فقط یک نام پر رنگ و لعاب دار است و در واقعیت امر از «زیتون رودبار» فقط نامش باقی مانده و هنوز نتوانسته اند صنعت این محصول استراتژیک را در بخش‌های کشت، بسته بندی و فرآوری برند سازی کنند و دیگر استان‌ها نظیر فارس، زنجان و حتی گلستان در این زمینه از استان گیلان پیشی گرفته اند و اگر دیر بجنبیم همین نام کهنه و تاریخی را هم از رودبار می گیرند.
اگرچه رودبار بزرگترین بازار زیتون کشور را در اختیار دارد اما وجود برخی مشکلات از قبیل نبود آب و عدم اجازه برداشت آب از سفیدرود برای آبیاری باغات زیتون سبب شده تا در زمینه کشت و تولید زیتون با مشکل جدی مواجه شود و همچنین هجوم آفت مگس زیتون و نبود راه حل مناسب و اقدام کنترل محور و علمی برای مقابله با این مهمان ناخوانده بر مشکلات کلاف در کلاف صنعت زیتون دامن زده است.
تاکید بر تغییر رویکرد باغداری از سنتی به مدرن و علمی
اسدی زیتون کار رودباری با اشاره به حضور دو دهه‌ای آفت مگس زیتون به شهرستان به خبرنگار مهر گفت: سال‌ها از ورود آفت مگس زیتون به باغات شهرستان رودبار می‌گذرد اما اقداماتی که در راستای مبارزه و کنترل این آفت صورت گرفته کافی نبوده است.
وی با تاکید بر تغییر رویکرد باغداری از سنتی به مدرن و علمی افزود: باید بسترها برای تغییر شیوه باغداری از سنتی و قدیمی به مدرن و علمی فراهم شود تا خروجی و بازدهی بیشتری داشته باشدباید بسترها برای تغییر شیوه باغداری از سنتی و قدیمی به مدرن و علمی فراهم شود تا خروجی و بازدهی بیشتری داشته باشد.
این باغدار رودباری با اشاره به پیشرفت و تکنولوژی در عرصه کشاورزی و باغداری، نسبت به بروزرسانی شیوه باغداری در گیلان و شهرستان رودبار تاکید کرد و گفت: زیتون کاران رودباری باید دوره‌های آموزشی نوین کشاورزی و باغداری را بگذرانند تا باغداری علمی را تجربه کنند.
اسدی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در راستای مبارزه با آفت مگس زیتون در شهرستان رودبار بیان کرد: اقدامات متولیان کشاورزی قابل تقدیر بوده اما در کنترل و مهار آفت مگس زیتون اثرگذار نبوده است.
وی با اشاره به باغ نشینی ۲۰ ساله آفت مگس زیتون در شهرستان رودبار افزود: اگر اقدامات مؤثر بود این باغ نشینی دو دهه به طول نمی‌انجامید.
این شهروند رودبار با اشاره به مشکلات اداره باغات سنتی زیتون در این شهرستان تصریح کرد: شرایط برای صنعتی کردن باغات زیتون باید فراهم شود تا ضرر و زیان ناشی آفت مگس زیتون به حداقل برسد.
وی با اشاره به صدمات و آثار سوءِ آفت مگس زیتون به اقتصاد و معیشت زیتون کاران رودباری، افزود: آفت مگس زیتون ضربه سنگینی به اقتصاد و معیشت زیتون کاران رودباری وارد کرده است.
مقابله با آفت مگس زیتون نگاه علمی می‌خواهد
علی پور یکی دیگر از زیتون کاران رودباری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه عملکرد متولیان در مقابله و کنترل آفت مگس زیتون چندان رضایت بخش نیست، گفت: نگاه علمی و کارشناس محور در مقابله با آفت مگس زیتون صورت نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه زیتون کاران رودباری تاوان سودجویی مافیای واردات زیتون را می‌دهند، افزود: دودِ تبعات واردات زیتون آلوده به شهرستان رودبار به چشم زیتون کاران رفته است و کسی هم در این خصوص پاسخگو نیست.
درختان قدیمی جای امنی برای آفت مگس زیتون است
این زیتون کار رودباری، هرس به موقع و جوان سازی درختان را از اقدامات مهم در راستای کنترل آفت مگس زیتون دانست و بیان کرد: بسیاری از باغات رودبار سنتی اداره می‌شوند.
علی پور با بیان اینکه باغات سنتی و درختان قدیمی جای امنی برای آفت مگس زیتون است‌باغات سنتی و درختان قدیمی جای امنی برای آفت مگس زیتون است، اضافه کرد: جوان سازی درختان زیتون و فرایند اصلاح نژادی درختان، هم می‌تواند بر کنترل آفت مگس زیتون کمک کند و هم میزان باروری محصول را افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به شعار سال تحت عنوان «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» از سوی مقام معظم رهبری، توجه به مقوله دانش بنیان در حوزه کشاورزی را بسیار با اهمیت برشمرد و افزود: کشاورزی و باغداری باید به سمت دانش بنیان سوق داده شود و این کار بدون بسترسازی از سوی متولیان میسر نیست.
عملکرد ضعیف گیلان در بخش کشت زیر سطح زیتون
گودرزوند از باغداران زیتون لوشانی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اراضی مستعد کشاورزی در شهرستان رودبار بیان کرد: متولیان امر اراضی مناسب را برای توسعه سطح زیر کشت زیتون اختصاص نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه گیلان در بخش کشت زیر سطح زیتون ضعیف عمل کرده است، افزود: فراهم نبودن بستر برای سرمایه گذاری در بخش کشت زیر سطح زیتون، جلوی توسعه در این بخش را گرفته است.
این باغدار لوشانی با اشاره به اینکه باغات زیتون در کنار رودخانه شاهرود و سد سفیدرود، تشنه هستند، گفت: قوانین سخت گیرانه و ضد تولید، کم آبی و عدم صدور مجوز برداشت آب مهم‌ترین چالش توسعه زیتون در شهرستان رودبار است.
گودرزوند با انتقاد از هدر رفت آب‌های سطحی و زیرزمینی، تصریح کرد: بخش اعظمی از آب‌های سطحی بدون مدیریت و استفاده بهینه به دریا می‌ریزد در حالی که همین بخش از آب‌ها می‌تواند در مصرف کشاورزی و باغداری به کار گرفته شود.
وی با اشاره به اهمیت توسعه زیر سطح کشت زیتون و ارتباط مستقیم آن با اشتغالزایی و رونق بخشی اقتصاد افزود: توسعه زیر سطح کشت و زمینه برای گسترش باغات صنعتی زیتون، تنها راه نجات و احیای این صنعت اثرگذار در رودبار است.
لزوم مشارکت باغداران در مبارزه و کنترل آفت مگس زیتون
مدیر جهاد کشاورزی رودبار که ستاد هماهنگی مبارزه با مگس زیتون را در این شهرستان راه اندازی کرده مبارزه و کنترل آفت مگس را بدون مشارکت کشاورزان و باغداران غیر ممکن دانست و بیان کرد: مبارزه با آفت مگس زیتون اگر با مشارکت کشاورزان و باغداران همراه نشود در امر مبارزه و کنترل آفت مگس زیتون با مشکل مواجه می‌شویم.
سروش ابراهیمی با اشاره به استمرار عملیات هرس باردهی و جوان سازی درختان به منظور کنترل و مقابله با آفت مگس زیتون تصریح کرد: مبارزه با آفت مگس زیتون با جدیت در سطح باغات شهرستان در حال انجام است و برای اثربخشی می‌طلبد باغداران مشارکت بیشتری در این امر داشته باشند.
وی از اجرای طرح مبارزه با آفت مگس زیتون در سطح ۳ هزار هکتار در باغات سنتی زیتون رودبار خبر داد و اضافه کرد: در این راستا مقرر شد تا اکیپ‌های اطلاع رسانی، رصد و پایش مستمر مبارزه با آفت مگس زیتون با حضور باغداران، دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاهای زیتون خیز، کارشناسان کلینیک بخش خصوصی، کارشناسان جهاد کشاورزی و حضور مستمر مدیریت حفظ نباتات و باغبانی سازمان و محققان مرکز تحقیقات تشکیل و اجرایی شود.
مدیر جهاد کشاورزی رودبار با اشاره به ۶۰۰ لیتر سم پاشی در مرحله اول مبارزه افزود: محلول سمی تهیه شده و در اختیار باغداران قرار می‌گیرد تا عملیات سم پاشی و مبارزه انجام شود.
ابراهیمی با بیان اینکه در تحویل سم خالص به کشاورزان محدودیت وجود دارد، گفت: تحویل سم خالص فقط در موارد خاص به تشخیص کارشناسان کلینیک و کارشناس حفظ نباتات صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه فعالیت رصد و پایش توسط کلینیک‌های بخش خصوصی به صورت مستمر تا پایان برداشت محصول ادامه دارد، افزود: برگزاری دوره‌های آموزشی برای بهره برداران، شوراها و دهیاران و همچنین اطلاع رسانی و تبلیغات محیطی جهت ارتقا سطح آگاهی افراد از اولویت‌های جهاد کشاورزی در راستای مبارزه با آفت مگس زیتون است.
«آفت مگس زیتون» پر زورتر از اقدامات و اعتبارات
از روزی که آفت مگس زیتون به واسطه برخی سوداگری‌ها و منفعت طلبی‌ها با بار آلوده زیتون وارد کشور و در نتیجه شهرستان رودبار شد، فکرش را هم نمی‌کرد که ۲۰ سال مهمان باغات و درختان زیتون شود، اجاره نشینی که نه تنها هیچ هزینه‌ای هم برای این مهمان مرموز و ناخوانده نداشته بلکه کلی ضرر و خسارت روی دست باغداران زیتون گذاشته است.
اگر چه در طول این سال‌ها اقدامات مقابله گرانه خوبی برای کنترل و کاهش آسیب‌های آفت مگس زیتون در شهرستان رودبار توسط متولیان امر صورت گرفت و گاهاً اعتبارات خوبی هم برای این کار تخصیص داده شد اما تاکنون زور این اقدامات و اعتبارات به «آفت مگس زیتون» نرسیده است.
به نظر می‌رسد همت همگانی مشارکت مردمی همراه با آموزش محوری و توجه به تکنیک‌های علمی و کارشناسانه و همچنین پای کار آمدن همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها برای مقابله و کنترل آفت مگس زیتون کارساز باشد.