در پایان یک سال فعالیت دولت سیزدهم، بر آن شدیم تا علمکرد دولت را در حوزه‌های مختلف اقتصادی بررسی کنیم در این راستا یکی از این موارد، واکاوی عملکرد یک ساله دولت سیزدهم در بخش کشاورزی است.
تولید قراردادی گندم
نوسانات چشمگیر در تولید، بهره‌وری پایین مزارع گندم و اختلاف قابل توجه میزان تولید گندم در مزارع پیشرو ( برداشت 8 تن در هکتار) با سایر مزارع ( 3 تن در هکتار) از مهمترین نتایج مدیریت تولید این محصول در سال‌های گذشته بوده است.
در همین راستا، وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم علاوه بر خرید تضمینی گندم، شرکت بازرگانی دولتی ایران را موظف به کشت قراردادی گندم ( تامین بذر، کود، سم، آموزش و خرید تضمینی محصول ) در 250 هزار هکتار از اراضی گندم‌زار کشور کرده است، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 1404 کشت قراردادی گندم در بیش از نیمی از گندم زارهای کشور انجام شود.
کشت قراردادی فقط مربوط به گندم نیست بلکه وزارت جهاد کشاورزی طی قرارداد با ستاد اجرای فرمان امام (ره) قرار است 5.2 میلیون هکتار از زمین های کشاورزی را طی پنج سال آینده زیر کشت قراردادی ببرد.
در کشت قراردادی، کشاورز با بخش خصوصی قرارداد می‌بندد که نهاده و نقدینگی مورد نیاز را طی دوران کشت و برداشت تامین کند و در مقابل او هم محصول خودرا به قیمتی که توافق کرده‌اند به وی می‌فروشد. تامین به موقع نهاده و بذر و حمایت های بخش خصوصی باعث افزایش تولید کشاورز می‌شود.
دولت سیزدهم به این روش توانسته است نسبت به سال گذشته 3 میلیون تن خرید تضمینی دولتی گندم را افزایش دهد.
خودکفایی قند و شکر
با اجرای این طرح ضمن خودکفایی در تأمین شکر، در هر هکتار به اندازه 3 برابر شکر علوفه به دست می‌آید که موجب رونق تولید شیر و گوشت کشور خواهد شد.
هدایت کشاورزان جهت عقد قرارداد با کارخانجات قند جهت کشت چغندر در قالب قرارداد و جلوگیری از کشت آزاد آن از جمله اقدامات در این راستاست.
شکر یک محصول اساسی است که سالانه حدود یک میلیون تن از این محصول وارد می‌شد با اجرای این طرح خودکفایی رقم میخورد علاوه بر آن باقیمانده این محصول کمک زیادی به تولید خوراک دام و طیور خواهد کرد که از محصولات ضروری برای تولید محصولات پروتئینی است و 70 درصد هزینه تولید این محصولات وابسته به خوراک است.
خودکفایی پنبه
این طرح 3 ساله با هدف دستیابی به خودکفایی در تولید پنبه (تولید 540 هزار تن وش و پس از تصفیه در کارخانجات پنبه پاک کنی تولید 180 هزار تن پنبه و 270 هزار تن پنبه دانه در سال پایان طرح) با افزایش 100 درصدی بهره‌وری مصرف آب و راه‌اندازی صنایع تبدیلی و جانبی، به‌ویژه صنایع روغن‌کشی، کاهش 525 میلیون دلاری ارز از کشور را به دنبال دارد.
اجرای کشاورزی قراردادی پنبه در سال 1401 برای 14 استان و 38 شهرستان درسطح 28 هزار هکتار در حال اجراست.
افزایش بهره‌وری صنعت دام و طیور
افزایش بهره‌وری صنعت دام و طیور با تاکید بر ارتقاء تولید و افزایش کیفیت خوراک دام، طیور و آبزیان تدوین و در مرحله اجراء است، اعطای اعتبارات سرمایه در گردش، یارانه تسهیلات کم‌بهره و سایر منابع برای بهره‌وری و نوسازی صنعت دام و طیور کشور نیز در دستور کار سند مذکور قرار گرفته است.
سالانه بیش از 2.5 میلیون تن مرغ و بیش از یک میلیون تن تخم مرغ در کشور تولید می‌شود که بخش عمده ای از تامین نیاز پروتئینی توسط این دو محصول است.
توسعه و بازسازی گلخانه‌های کشور
گلخانه‌ها به دلیل اینکه می‌توان محیط را از نظر دما، مصرف نهاده و نیز مواد غذایی کنترل کرد عملکرد بهتری نسبت به فضای باز دارد اما مهمترین میزیت آن امکان تولید در خارج از فصل است مثلا در زمستان می‌توان انواع صیفی‌جات و دیگر میوه‌ها نظیر توت فرنگی را به عمل آورد.
تولید محصولات گلخانه ای در دستور کار دولت قرار گرفته که علاوه بر مزیت‌های فوق مصرف آب کمتری هم دارند که می‌توان محصولات آب بر مانند صیفی‌جات را در گلخانه به عمل آورد و در کشت فضای باز محصولات اساسی را جایگزین کرد.
با همین رویکرد دولت سیزدهم توسعه و احداث بیش از 1387 هکتار انواع گلخانه های تجاری، گلخانه‌های کوچک مقیاس و سازههای فنی و سبک (سایبان) در سطح کشور، اصلاح و بازسازی بیش از 532 هکتار گلخانه، اجرای برنامه افزایش خوداتکایی تولید بذور هیبرید گلخانهای را انجام داده است.
همچنین برای اینکه این برنامه‌ها به درستی اجرا شود تدوین دستورالعمل‌های فنی و اجرایی از جمله ضوابط فنی ایجاد ابنیه و تاسیسات جانبی گلخانه‌ها، پیگیری تخصیص و ابلاغ اعتبارات ریالی جهت تامین تسهیلات بانکی مورد نیاز طرحهای توسعه گلخانه‌ها از محل صندوق توسعه ملی و تدوین ۲ پروژه همکاری بینالمللی در زمینه محصولات گلخانهای در قالب پروژههای TCP سازمان فائو و پروژه جایکا کشور ژاپن (در حال پیگیری) را اجرایی کرده و اکنون نیز پیگیر رفع موانع و تسهیل فرآیند صدور پروانه های تاسیس، توسعه و بهره برداری گلخانه‌ها است.
تکثیر ماهیان بومی خلیج فارس و دریای عمان (ماهی در قفس)
در دولت سیزدهم تکثیر ماهیان بومی خلیج فارس و دریای عمان (پروش ماهی در قفس) با هدف تولید ۴۷۰ هزار تن ماهی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت
پرورش ماهی در قفس از فن آوری‌های نوینی است که در سال‌های اخیر در کشورهای دیگر اجرا می‌شود و در کشور ما این فنآوری به کار گرفته می‌شود در این روش، با نصب سیستم های محافظ، ماهی‌ها در یک محیط کنترلی به عمل می‌آید تغذیه آنها
توسعه کشت فراسرزمینی
هدف از ترویج نظام بهره برداری مذکور، تولید محصولات کشاورزی آب بر و سایر محصولات وارداتی در کشورهای مستعد موضوع است، آنطور که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده درحال حاضر چندین تفاهم نامه با بهره‌برداران برای واردات نهاده‌های دامی از طریق کشت فراسرزمینی در مرحله نهایی شدن است.
تامین کامل کود و بذر مورد نیاز
کمبود کود و بذر یارانه‌ای به عنوان یکی از مهمترین نهاده های تولید محصولات زراعی و باغی از جمله دغدغه‌های کشاورزان در سال‌های گذشته بوده است. با توجه به اهمیت موضوع و همزمانی شروع سال زراعی 1401-1400 با آغاز به کار دولت سیزدهم، وزارت جهاد کشاورزی از همه ظرفیت‌های خود برای تامین کود و بذر یارانه‌ای مورد نیاز کشاورزان استفاده و در مدت زمان کوتاهی تمام کود مورد نیاز کشاورزان را تامین کرد.
این در حالی است که به دلیل حذف یارانه که در دولت دوازدهم اتفاق افتاد قیمت انواع کودهای شیمیایی بیش از 5 برابر افزایش یافت و مانع بزرگی در برابر تولیدات کشاورزی شده بود، کمبود و گرانی کود شیمیایی دو عاملی بود که تولید را سخت کرده بود.