ایران با تولید سالانه بیش از ۳ میلیون تن محصول پیاز رتبه ۱۲ تولید و رتبه ۲۰ سطح زیرکشت جهان را داراست. سرانه مصرف این محصول در کشور برای هر ایرانی ۲۲ تا ۲۴ کیلوگرم محاسبه می‌شود که هر ساله بخش عمده تولید به مصرف داخلی می‌رسد. گزارش‌ها حاکی از آن است که کشورهای چین، هند و آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول در جهان هستند.
هرساله بخشی اندکی از تولید پیاز کشور به کشورهای مختلف صادر می‌شود، اما امسال افزایش حجم صادرات این محصول نگرانی‌هایی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. طبق شواهد اکنون هر کیلوگرم پیاز سر مزارع حدود ۱۰ هزار تومان از تولیدکنندگان و ۱۲ هزار تومان از دلالان خریداری و به بازار عرضه می‌شود که طی فرایند عرضه به بازار داخلی قیمت این محصول به بیش از ۱۸ هزار تومان و در برخی فروشگاه‌ها نیز این محصول بیش از ۲۲ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد.
با وجود اینکه افزایش قیمت پیاز به نفع کشاورزان و تولیدکنندگان است، اما دغدغه‌هایی را برای این افراد ایجاد کرده، زیرا بر این باورند که احتمال آن می‌رود که سال آینده با افزایش تولید این محصول روبرو شوند و می‌تواند این امر سناریوی مازاد تولید را همچنان سال‌های گذشته رقم بزند که موجب ضرر کلی همه تولیدکنندگان شود و حتی برداشت محصول از زمین برایشان صرفه اقتصادی نداشت و بخش عمده‌ای از محصول در زمین دفن می‌شد.
بر اساس این گزارش، از سوی دیگر مصرف‌کنندگان هم از وضعیت افزایش قیمت پیاز و کیفیت آن در بازار داخلی رضایت چندانی ندارند، چراکه به دلیل وضعیت فعلی برخی فروشندگان پیاز بی‌کیفیت را با نرخ بین ۱۸ تا ۲۲ هزار تومان نیز می‌فروشند که این کار گران‌فروشی است.
با وجود اینکه کشاورزی که امری ریسک‌پذیر و تحت تاثیر شرایط آب و هوایی است تا جایی که هرساله باعث نوسان تولیدات می‌شود، اما برخی مسئولان بر این باورند که کاهش اندک تولید فصلی نمی‌تواند باعث افزایش زیاد قیمت پیاز در بازار شود.
این در حالی است که در مهرماه امسال وزارت جهاد کشاورزی برای کنترل بازار و صادرات محصولات جالیزی همچون گوجه‌فرنگی و پیاز عوارض تعیین کرد که این امر به منظور پیشگیری از نوسان قیمت و کنترل حجم صادرات بوده است.
بنابراین بر اساس ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صمت، صادرات هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی دارای عوارض ۴ هزار تومانی و پیاز دارای عوارض ۲ هزار تومانی شد.
تاثیر کاهش بارندگی و استمرار خشکسالی در تولید پیاز
در همین راستا «حسین اصغری» مدیرکل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی به ایرنا گفت: طبق گزارش‌های موجود در سال زراعی ۱۴۰۰ – ۱۴۰۱ تولید ۳ میلیون و ۹ هزار و ۸۲۴ تن پیاز در سطح زیرکشت ۶۱ هزار و ۷۰۷ هکتار با عملکرد ۴۸.۸ تن در هکتار پیش‌بینی می‌شود.
وی افزود: بر اساس آمارها در ۶ ماهه اول سال حدود ۱.۴ میلیون تن تولید پیاز داشته‌ایم و پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال این میزان تولید به بیش از ۱.۶ میلیون تن برسد.
مدیرکل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: در سال زراعی ۱۳۹۹ – ۱۴۰۰، میزان تولید ۳ میلیون و ۴۰۷ هزار و ۷۴۰ تن در سطح زیرکشت ۶۷ هزار و ۸۲۴ هکتار با عملکرد ۵۰.۲ تن در هکتار بود.
این مقام مسوول اضافه کرد: بر اساس مقایسه سال زراعی ۱۴۰۰ – ۱۴۰۱ نسبت به سال زراعی ۱۳۹۹ – ۱۴۰۰ حدود ۶ هزار هکتار کاهش سطح زیرکشت و نزدیک ۴۰۰ هزار تن کاهش تولید داشته‌ایم که علت این امر وقوع خشکسالی و کمبود منابع آبی است.
وی با بیان اینکه تولید پیاز در ۳۰ استان کشور صورت می‌گیرد، اضافه کرد: جنوب کرمان با تولید ۶۰۰ هزار تن، فارس با تولید ۵۰۰ هزار تن، هرمزگان با تولید ۳۵۰ هزار تن، اصفهان با تولید ۳۵۰ هزار تن و کرمانشاه با تولید ۲۰۰ هزار تن به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم تولید کشور را دارند.
اصغری گفت: با توجه به نیاز کشور هر سال برای تولید محصولات جالیزی از جمله پیاز طی فصول مختلف برنامه تولید به استان‌ها ابلاغ می‌شود تا با مازاد یا کاهش تولید روبرو نشویم تا تولیدکنندگان متضرر نشوند.
مدیرکل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه انواع پیاز زرد، سفید و قرمز در کشور تولید می‌شود افزود: اکنون بیشترین حجم تولید مربوط به پیاز زرد است.
صادرات ۱۰۱ هزار تنی پیاز در یک ماه
«محرم سلطانی» مدیرکل دفتر صادرات وزارت جهاد کشاورزی نیز در گفت‌وگو با ایرنا، بیان کرد: طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در مهرماه امسال ۱۰۱ هزار تن محصول پیاز به ارزش حدود ۱۴ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر شده که البته بخشی از این صادرات به دلیل افزایش تقاضای پاکستان بوده است.
وی اضافه کرد: اخیراً کشور پاکستان با سیل روبرو شده که خسارت‌های ناشی از آن باعث شده که حجم تقاضای محصولات جالیزی از کشورهای مختلف را افزایش دهد و هنوز آماری از صادرات پیاز در آبان ماه نداریم.
به گفته این مقام مسوول، این حجم صادرات در مهرماه سال گذشته (۱۴۰۰) ۷۱ هزار تن بوده است.
مدیرکل دفتر صادرات وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: بر اساس آمار ۷ ماهه سال ۱۴۰۱، ۲۴۶ هزار تن محصول پیاز به ارزش بیش از ۳۴ میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شده است که رشد ۸۴ هزار تنی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد.
سلطانی خاطرنشان کرد: میزان صادرات در ۷ ماهه سال ۱۴۰۰ حدود ۱۶۲ هزار تن به ارزش ۲۷.۲ میلیون دلار بوده که در سال ۱۴۰۰ مجموع پیاز صادراتی بیش از ۳۷۲ هزار تن بوده است.
مدیرکل دفتر صادرات وزارت جهاد کشاورزی گفت: با توجه به افزایش قیمت پیاز سر مزرعه نگرانی برای تولید سال آینده به دلیل اجرای الگوی کشت در کشور و تعیین عوارض صادراتی نداریم و هیچ مشکلی در این خصوص رخ نخواهد داد.
وی اضافه کرد: در حال حاضر عوارض صادراتی محصول پیاز ۱۲۰ درصد است، منتهی برای استان‌هایی که قطب تولید هستند بر اساس تصمیم کمیته‌های ستاد تنظیم بازار استانی ۵۰ درصد عوارض اخذ می‌شود.
سلطانی افزود: به طور حتم برای استان‌هایی که قطب تولید نیستند، عوارض صادراتی تعیین شده به طور کامل اعمال می‌شود تا وضعیت تولید دچار مشکل نشود که برای سال آینده با مازاد تولید روبرو شویم.
به گزارش ایرنا، حال به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی باید تدبیری بیندیشد تا تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از وضعیت تولید و صادرات آسیب نبینند که این امر کنترل صادرات و تشدید نظارت بر بازار داخلی را می‌طلبد.