در موضوع تولید گندم برخی به اصطلاح تکنوکرات‌ها از چند وقت پیش نظریه‌ای دارند و می‌گویند کشاورزی ایران به دلیل کمبود آب و فقر خاک، ظرفیت خودکفایی در بسیاری محصولات را ندارد و باید به جای اصرار بر خودکفایی، نیاز کشور را وارد کرد، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که گندم تامین‌کننده نان و قوت مردم است و باید به هر قیمتی در داخل تامین کرد، نمی‌توان نان خود را از همسایه قرض گرفت، آنها بر این باورند که هرچه دولت هزینه کند تا جای واردات، گندم مورد نیاز کشور را از تولید‌کننده داخلی خریدای کند، به صلاح کشور است.
یکی از مواردی که همیشه محل بحث بوده تعیین نرخ خرید تضمینی گندم است، همه ساله جلسات و چنه زنی‌های زیادی در دولت در این‌باره انجام می‌شود که مثلا اعتبار بیشتری در این زمینه هزینه نشود، اما اصل کلام کارشناسان این است که در زمینه خرید گندم، دولت باید به قول معروف ولخرج‌تر باشد زیرا چندین برابر آن به صندوق دولت برخواهد گشت و کشور مجبور نخواهد شد که در شرایط سخت، پول خود را برای واردات به جیب کشاورز خارجی بریزد.
علیرضا مهاجر، معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار فارس در این‌باره می‌گوید: آمار خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۰ حدود ۴.۵ میلیون تن و در سال ۱۴۰۱ نزدیک به ۷.۵ میلیون تن بوده است؛ بر این اساس خرید تضمینی گندم امسال نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۴ درصد و نسبت به سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۴۱ درصدی رشد داشته است.
معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی گفت: در دو سال اخیر با کاهش پنج میلیون تن واردات گندم، توانستیم ۲ میلیارد دلار صرفه جویی ارزی داشته باشیم.
* دست ودل بازی دولت برای کشاورزان نتیجه داد
خودکفایی ایران در تولید نان گندم که امسال محقق شد، به عقیده بسیاری از کارشناسان نقش نرخ خرید تضمینی مناسبی که برای گندم تعیین شده بود، نقش بی بدیلی در این خودکفایی داشت و ایران توانست نسبت به دو سال گذشته دو میلیارد دلار صرفه جوی ارزی داشته باشد.
پیش از این هم بارها کارشناسان تاکید داشتند که دولت به جای اینکه ارز را به جیب کشاورز خارجی بریزد نرخ گندم را طوری تعیین کند که این ارز از کشور خارج نشود و در جیب کشاورز داخلی بماند.
دولت سیزدهم در واقع امسال با تعیین نرخ 15 هزار تومان برای خرید هر کیلو گندم انگیزه مضاعفی را برای کشاورزان گندمکار ایجاد کرد و آنها با تولید بیش از 12 میلیون تن گندم که 10 میلیون تن آن را به سیلوهای دولتی دادند، کشور را از واردات گندم نان از کشورهای خارجی بی نیاز کردند.
ابراهیم مرادزاده، کارشناس کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار فارس گفت: با اینکه نرخ 15 هزار تومان مناسب بود و تولید کننده را به کشت بیشتر و تحویل به سیلوهای دولتی ترغیب کرد، اما هنوز خیلی از کشاورزان معتقد هستند که قیمت گندم باید حداقل 17 هزار تومان می‌شد.
به گفته این کارشناس کشاورزی، دولت باید در زمینه حمایت از تولید کالاهای اساسی دست و دل بازی بیشتری به خرج دهد و مطمئن باشد که ضرر نخواهد کرد زیرا واردات هزینه بسیار بالاتری نسبت به خرید از کشاورز دارد، ضمن اینکه نرخ مناسب خرید گندم، اختلاف قیمت بازار داخل را نسبت به کشورها همسایه به حداقل رساند و همین عاملی برای جلوگیری از قاچاق به کشورهای دیگر شد، پیش از این دلالان قبل از برداشت گندم محصول کشاورزان را خریداری و به بازارهای خارجی می‌فرستادند یا کارخانه‌داران خود در قالب واسطه خریدار گندم کشاورزان بودند اما امسال کشاورزان همه خوشه‌های گندم را به سیلوهای دولتی دادند.
گندمکاران کشور 5.5 میلیون تن گندم بیشتر نسبت به سال 1400 و حدود 2.5 میلیون تن گندم بیشتر نسبت به سال گذشته به سیلوهای دولتی دادند که یک حماسه بزرگ را برای کشور رقم زد این اتفاق مهم علاوه برافزایش ضریب امنیت غذایی در کشور، قدرت سیاسی کشور را در جامعه بین الملل افزایش می‌دهد، امروزه غذا به عنوان ابزار قدرت سیاسی کشورها محسوب می‌شود و به کشورها در چانه زنی‌ها سیاسی کمک می‌کند.
* اهمیت خودکفایی گندم نان کشور در شرایط خاص
دیگر مسئله مهم، شرایط زمانی خودکفایی گندم نان کشور است، در شرایطی که جهان درگیر بحران غذایی به علت دوران کرونا و جنگ روسیه و اوکراین است خودکفایی گندم نان کشور که در دولت سیزدهم شکل گرفت، بسیار ارزش پیدا می‌کند.
دوران کرونا که از بهمن سال 98 آغاز شد تولید و امنیت غذایی جهان را به شدت تحت تاثیر قرار داد، کرونا موجب اختلال عرضه در صادرات محصولات غذایی شد بنابراین محدودیت‌های صادراتی اعمال شد و قوانین سختگیرانه و پروتکل‌های بهداشتی، صادرات را بسیار سخت کرد.
قیمت محصولات غذایی تا دو برابر افزایش یافت، شوک شدیدی به بازارهای جهانی وارد شد و کشورها به سمت ذخیره سازی روی آوردند به طوری که چین نیمی از گندم صادراتی دنیا را در انبارهای خود ذخیره کرده است؛ پس از آن جنگ روسیه و اوکراین شکل گرفت و از آنجا که این دو کشور در مجموع 35 درصد تولید غلات جهان را بر عهده دار بودند، شوک دیگری بر تامین غذای جهان وارد شد، بدین ترتیب شرایط طوری شد که کشورهای صادر کننده گندم به حداقل رسید و واردات هم کار بسیار دشواری برای کشورها شد.
این موارد معادلات تامین غذای جهان را به هم ریخته است، کشورها مثل سابق امکان واردات گندم ندارند، بنابراین خودکفایی گندم نان در چنین شرایط خاص دنیا، یک انقلاب بزرگ در امنیت غذایی کشور است که ضرورت دارد مسئولان با اجرای سیاست‌های مناسب، این خودکفایی را تداوم بخشند.