استان کرمان یکی از قطبهای اصلی کشاورزی کشور محسوب می شود و یک چهارم باغهای کشور در این استان جای گرفته است، این امر موجب شده کرمان نقش قابل توجهی در تولید محصولات باغی کشور داشته باشد اما در کنار همه ظرفیت هایی که در کشاورزی استان کرمان وجود دارد مخاطرات بسیاری نیز در سال های اخیر این پتانسیل بزرگ اقتصادی را تهدید می کند.
خشکسالی، تغییرات اقلیمی و ریزگردها در حالی کشاورزی استان را ضربه پذیر کرده است که شیوع برخی از آفتها نیز مشکلات بسیاری برای کشاورزان ایجاد کرده است.
از جمله این آفتها که روزگاری فقط بخشهایی کوچکی از استان را درگیر کرده بود، مگس مدیترانه ای است. حالا این آفت فقط محدود به جنوب کرمان نمی شود و شهرستانهای شمالی و غربی کرمان را نیز درگیر کرده است. در سال جاری طبق آمار مسئولان جهاد کشاورزی سیرجان ۹۰ درصد از محصول انار این شهرستان به دلیل آلودگی به مگس مدیترانه ای جمع آوری و آتش زده شد.
آتش زدن این محصول به این دلیل انجام شد که این آفت در مقابل سموم بسیار مقاوم است و برای مهار این آفت تصمیم گرفته شد میوه های آلوده که غیر قابل استفاده هستند، امحاء شوند.
یکی از کشاورزان سیرجان اظهار کرد: در باغ بنده گونه انار سیاه که جزو گونه های بسیار مرغوب انار محسوب می شود وجود داشت که ۱۰۰ درصد محصول باغ به دلیل آلودگی به لاروهای مگس مدیترانه ای از بین رفت.
وی افزود: ظاهر میوه هیچ مشکلی ندارد اما از درون کاملا سیاه شده و غیر قابل مصرف است، با سموم مختلف سعی کردیم با آفت مبارزه کنیم اما هیچ تاثیری نداشت.
وی از مسئولان خواست برای جلوگیری از شیوع بیشتر این آفت به سایر باغها و محصولات، تدبیر کنند و اجازه ندهند این تجربه برای سایر باغها و محصولات تکرار شود.
کل محصول انار از بین رفت
مدیر جهاد کشاورزی سیرجان بیان کرد: باغهای شهرستان با آفتهایی مانند کرم گلوگاه و مگس مدیترانه ای مواجه هستند و به خصوص باغهای گسترده انار در شهرستان با مشکلات زیادی مواجه شده اند.
حمید رضا ارجمند افزود: طبق آخرین آمارها ۹۰ درصد ۲۸۰ هکتار انارستان ها در شهرستان کاملا از بین رفته و برای جلوگیری از سرایت آفت این میزان محصول امحا شده است.
وی عنوان کرد: محصول این میزان باغ به کلی از بین رفته است. پیش از این از هر هکتار ۱۰ تن انار برداشت می شود اما هم اکنون ۹۰ درصد باغها درگیر آفت شده و محصول به کلی از بین رفته است و کشاورزان دچار خسارت سنگین شده اند.
ارجمند ضمن درخواست از مسئولان برای حمایت از کشاورزان بیان کرد: تنها راه مبارزه با این آفت آتش زدن محصول درگیر با آفت است تا چرخه حیات آفت از بین برود، در صورت ریزش محصول در باغها و عدم جمع آوری محصول آفت زده چرخه حیات حشره ادامه خواهد یافت.
وی ادامه داد: مگس میوه مدیترانه یکی از زیان بارترین آفات گیاهی جهان است که به انواع گیاهان درختی، درختچه ای، بوته ای و حتی به صیفی و سبزیجات هم حمله می کند و باعث لهیدگی، پوسیدگی و ریزش شدید محصول می شود. باید مبارزه با این آفت به صورت ماکل برنامه ریزی شده و با همکاری همه کشاورزان انجام شود تا از شیوع آفت به دیگر باغها جلوگیری کنیم.
ارجمند بیان کرد: ردیابی آفت استفاده از مایع پروتئین هیدرولیزات به عنوان طعمه، جهت شکار این مگس و روشهای دیگر در حال انجام است.
وی با اشاره به سرد شدن هوا از کشاورزان خواست با شخم زدن سطحی و یخ آب در طول زمستان چرخه حیات این حشره را از بین ببرند.
مقابله با آفت در حال انجام است
رئیس جهاد کشاورزی شمال استان کرمان نیز در گفتگو با خبرنگار بازار بیان کرد: ردیابی و نصب تله های جلب کننده فرمونی (تری مدلور)، تغذیه ای (سراتراپ) و تله های زرد چسبنده در راستای کنترل آفت مهم است.
محمد خیراندیش گفت: آموزشهای لازم به کشاورزان داده شده است و از کشاورزان می خواهیم در صورت مشاهده آفت حتما کارشناسان جهاد کشاورزی را در جریان قرار دهند.
وی عنوان کرد: این آفت توان سرایت به ۳۳۰ گونه محصول کشاورزی را دارد و خسارتهای سنگینی در مناطقی که شیوع می یابد به جا می گذارد.
خیراندیش بیان کرد: آفت مگس مدیترانه ای توانایی تولید پنج نسل در یک سال را دارد. یک جفت نر و ماده قادر هستند به یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانه میوه خسارت وارد کنند به همین دلیل و مقاوم بودن در مقابل سموم می تواند خسارتهای جبران ناپذیر وارد کنند.
وی گفت: آفت از سال ۹۶ در جنوب کرمان مشاهده و به مناطق دیگر نیز سرایت کرده است اما طرح های ردیابی در راستای کنترل آفت در حال اجرا است.
رئیس جهاد کشاورزی شمال استان کرمان تاکید کرد: در صورت شیوع آفت امکان دارد ۱۰۰ درصد محصول یک منطقه از بین برود به همین دلیل از کشاورزان می خواهیم میوه آلوده را حتما برداشت و آن را بعد از سوزاندن در زیر خاک دفن کنند.
روش های از بین بردن مگس مدیترانه ای
در بسیاری از کشورها از روش های نظارتی متعددی شامل بخور، عملیات حرارتی (بخار گرم یا آب گرم)، درمان سرد، غوطه ور شدن حشره کش یا تابش استفاده می شود. توصیه شده است که میوه های مرکبات باید با یک روش مناسب درمان شوند. در هنگام انتقال به عنوان مثال پس از ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴ یا ۱۵ روز باید میوه ها را به ترتیب در دمای صفر، ۰.۶ ، ۱.۱ ، ۱.۷ یا ۲.۲ درجه سانتی گراد قرار داد.
همچنین برای انواع خاصی از میوه ها، فرآیند انتقال با حرارت بخار به عنوان مثال ۴۴ درجه سانتی گراد به مدت هشت ساعت، انجام می شود. روش تابش در اکثر کشورها پذیرفته نیست و بسیاری از آنها در حال حاضر بخور متیل بروماید را ممنوع کرده اند. عملیات حرارتی باعث کاهش ماندگاری بیشتر میوه ها می شود و بنابراین موثرترین روش کنترل نظارتی این است که ترجیحاً واردات یک میوه معین را به مناطقی عاری از جمله مگس میوه محدود کنیم.
به طور کلی یکی از موثرترین تکنیک های کنترل در برابر مگس میوه این است که میوه ها در روزنامه، کیسه کاغذی یا در مورد میوه های بلند یا نازک، پوشش پلی اتیلن پیچیده شود. این یک مانع فیزیکی ساده برای تخمک گذاری است اما باید قبل از مرحله حمله به میوه اعمال شود. هنگام تشخیص، جمع آوری تمام میوه های میزبان افتاده و آلوده و از بین بردن آنها بسیار مهم است.
اگرچه بعضی اوقات از کاورهای اسپری کل محصولات استفاده می شود، اما استفاده از اسپری های تله ای هم مقرون به صرفه است و هم از نظر زیست محیطی قابل قبول تر است. اسپری تله ای شامل یک حشره کش مناسب (به عنوان مثال مالاتیون) است که با طعمه پروتئینی مخلوط شده است. هر دو نر و ماده مگس میوه جذب منابع پروتئینی ناشی از آمونیاک می شوند و بنابراین حشره کش ها را می توان فقط در چند نقطه از باغ استفاده کرد و مگس ها نیز جذب این نقاط می شوند. پروتئینی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد پروتئین هیدرولیز شده است.