زیتون یکی از محصولات باغی است که به چندین شکل از جمله به صورت میوه زیتون، به صورت فرآوری شده و کنسرو و همچنین به صورت روغن زیتون تولید و مصرف می شود. به گفته شورای ملی زیتون ایران سالانه حدود ۲۵۰ هزار تن تولید در کشور رقم می خورد با این وجود در سالی که گذشت کاهش محسوس تولید در این بخش رقم خورد که چندین عامل در رخ دادن این کاهش موثر بود.
مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران در این خصوص گفت: همانطور که می دانید تولید به عوامل مختلفی بستگی دارد و به اصطلاح سال آف و آن (سال آورد و نیاورد) داریم. در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۵۰ هزار تن زیتون داشتیم و در سال ۱۴۰۲ میزان تولید ما به ۶۰ تا ۷۰ هزار تن رسید. چرا که از یک طرف سال ۱۴۰۲ به اصطلاح سال آف ما بود از سوی دیگر شرایط آب و هوایی به نحوی بود که «نیاز سرمایی» درختان تامین نشد.
به دلیل تامین نشدن نیاز سرمایی حداقل تولید زیتون را هم نداشتیم
عباسی افزود: البته این حجم از کاهش تولید طبیعی نبود و حداقل باید ۱۵۰ هزار تن می آورد اما چون نیاز سرمایی امسال تامین نشد تا به این حد کاهش داشتیم. با این وجود در سال های بعد قطعا با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد علی الخصوص در قزوین و بخش هایی از گیلان با مشکل آب مواجه خواهیم شد. به دلیل اینکه توسعه کشت برنج در پایین دست و بالا دست در واقع زیاد شده و بیشتر روی کشت برنج تمرکز کرده اند آن هم در شرایطی که ۵ برابر زیتون مصرف آب دارد.
تولید ۴ هزار تنی روغن زیتون در ۱۴۰۲
رئیس شورای ملی زیتون ایران در خصوص شرایط حاکم بر وضعیت تولید و بازار روغن زیتون نیز گفت: در مورد روغن زیتون مانند بسیاری از محصولات دیگر در حوزه کشاورزی اطلاعات و آمار دقیقی در دسترس نیست، با این وجود برآورد می شود تولید روغن زیتون در سال ۱۴۰۲ حدود ۴ هزار تن بوده است.
عباسی همچنین در خصوص قیمت این محصول نیز گفت: قیمت جهانی زیتون ۱۱ یورو به ازای هر کیلو گرم است و در ایران ۵ یورو است و این تفاوت قیمت نیز عمدتا به دلیل عدم دسترسی ایران به بازارهای جهانی است.
وی همچنین در خصوص وضعیت تقاضا برای روغن زیتون نیز گفت: تقاضا نسبتا خوب است چون روغن زیتون تنها غذایی است که دارو محسوب می شود و بالعکس و لذا موجب شده این محصول جایگاه خود را حفظ کند و همواره تقاضا برای آن باشد.
وی در خصوص شرایط حاکم بر واردات روغن های زیتون نیز گفت: همانطور که می دانید پیش از این غالبا یکسری فشارها از سوی یکسری افراد بود مبنی بر اینکه روغن وارداتی بیش از نیاز وارد شود و به این ترتیب تولید و قیمت این محصول تحت شعاع قیمت روغن های وارداتی قرار بگیرد. به عبارت دیگر افرادی منتقد بودند چرا اجازه نمی دهیم بازار ایران با بازار جهانی یکدست شود یعنی می گفتند شرایطی فراهم شود که ایتالیا هر قیمت برای روغن زیتون می دهد ما نیز در داخل همان قیمت را بدهیم.
عباسی افزود: ما همان موقع نیز می گفتیم ما امکاناتی که در ایتالیا وجود دارد را نداریم و لذا این خواسته درستی نیست. با این وجود آقایان این موارد را غالبا در نظر نمی گرفتند و ما بیشتر انرژی خود را صرف این می کردیم که واردات روغن انجام نشود و یا حداقل اگر انجام می شود با کیفیتی که در داخل تولید می شود وارد شود. با این وجود خطاب ما به این آقایان این است که اگر می توانند الان وارد کنند چون الان نرخ ما در داخل نصف قیمت جهانی است.
رئیس شورای ملی زیتون ایران گفت: یعنی اگر در گذشته به خواسته این آقایان تولید را در نظر نمی گرفتیم امروز همین میزان تولید را هم نداشتیم و مصرف کننده باید به دو برابر قیمت روغن در ایتالیا بخرد که با نرخ هزینه بار و دیگر هزینه ها قطعا با قیمت هایی بیش از این مبالغ به ایران می رسید.
گفتنی است روغن زیتون یکی از محبوب ترین انواع روغن های موجود در بازار است و همچنین همه کاره و سالم است. برای برخی از کشورها، روغن زیتون بیش از یک چاشنی، غذای اصلی یا گزینه سالم، منبع درآمد است. در واقع، برای کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا و مراکش (سه کشور برتر تولیدکننده روغن زیتون)، روغن زیتون یک صادرات و منبع درآمد عمده است.
طبق آمار سازمان فائو در سال زراعی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ کشورهای «اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، تونس، یونان، پرتقال، مراکش، سوریه، الجزایر و مصر» در واقع ۱۰ تولید کننده برتر در حوزه روغن زیتون محسوب می شود. به طوری که اسپانیا در مدت نامبرده حدود ۸ میلیون تن، ایتالیا حدود ۳ میلیون تن، ترکیه بیش از ۲ میلیون تن، تونس ۲ میلیون تن، یونان حدود ۲ میلیون تن، پرتقال یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن، مراکش بیش از یک میلیون تن، سوریه حدود یک میلیون تن، الجزایر ۹۳۰ هزار تن و مصر ۴۰۰ هزار تن تولید داشته اند و در فهرست ۱۰ تولید کننده برتر جای گرفته اند.