بانک جهانی در گزارشی با بررسی شاخص قیمت نوشیدنی‌ها و چشم‌انداز قیمت سه نوشیدنی پرطرفدار یعنی چای، قهوه و کاکائو، پیش‌بینی کرده یکی از دلایل نوسان در قیمت چای، کاهش تقاضای ایران به عنوان یکی از واردکنندگان عمده این محصول باشد.
بهار از نیمه گذشته و به تابستان نزدیک می‌شویم اما برای خیلی از ایرانی‌ها، یک استکان چای داغ حتی در هوای داغ تابستان هم بهترین نوشیدنی است. قیمت جهانی چای، در حراج تعیین می‌شود. بر اساس داده‌های گزارش بانک جهانی از چشم‌انداز بازار کالاها، میانگین قیمت چای در سه حراج برگزار شده در سه ماه نخست سال ۲۰۲۴ نسبت به فصل گذشته، ۲ درصد کاهش یافته است.
تغییرات قیمت انواع چای، شبیه هم نبودند. به طور مثال در حراج چای کلکته، کاهش ۳۴ درصدی قیمت و در حراج کلمبو پایخت کشور سریلانکا، افزایش قیمت ۱۹ درصدی را داشتیم.
خبر خوب برای طرفداران نوشیدنی قند پهلو اینکه، قیمت چای در سال میلادی جاری و حتی سال ۲۰۲۵، تقریبا با ثبات خواهد بود. دلیل این پیش‌بینی برای قیمت چای چیست؟
کاهش تقاضا از طرف واردکنندگان عمده از جمله ایران، افزایش تولید و صادرات در جنوب آسیا از جمله بنگلادش، سریلانکا و هند و نیز شرق آفریقا به ویژه کنیا. بر اساس داده‌های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)، ایران یکی از ۱۰ واردکننده بزرگ چای در سال ۲۰۲۰ بوده و طبیعی است کاهش تقاضا از طرف یکی از واردکنندگان عمده، بر قیمت جهانی چای اثرگذار باشد.
شاخص قیمت نوشیدنی‌ها
اقتصاددان‌ها علاقه دارند برای هر چیزی شاخص بسازند. یکی از این شاخص‌ها، با استفاده از قیمت سه نوشیدنی پرطرفدار ساخته می‌شود یعنی چای، قهوه و کاکائو. شاخص قیمت نوشیدنی، معیاری است که تغییرات قیمت این نوشیدنی‌ها را در طول زمان رصد می‌کند.
اهمیت این شاخص از آنجایی است که می‌تواند به تحلیل بازار جهانی نوشیدنی کمک کند. شاخص قیمت جهانی نوشیدنی که توسط بانک جهانی محاسبه و گزارش می‌شود، در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ یعنی از اواخر دی‌ماه ۱۴۰۲ تا اواخر فروردین امسال، به بالاترین مقدار خود در ۵۰ سال گذشته رسیده است. این افزایش برای طرفداران کاکائو و قهوه محسوس‌تر بوده است. قیمت کاکائو و قهوه به دلیل کمبود عرضه، افزایش داشته اما دلیل این افزایش قیمت چیست؟
یک الگوی آب‌وهوایی به نام «ال‌نینو»؛ ال‌نینو یک چرخه آب‌وهوایی است که هر چند سال یک‌بار، تغییرات آب‌وهوایی شدیدی را ایجاد می‌کند. این تغییرات آب‌وهوایی تولید قهوه را کاهش داده است.
آوار ال‌نینو بر بازار قهوه
ال‌نینو، تولیدکننده‌های اصلی قهوه به عنوان مثال برزیل و اندونزی را آنقدر تحت تأثیر قرار داده که سبب کاهش تولید آنها شده است. این کاهش تولید، کاهش عرضه را به همراه داشته و کاهش عرضه، همان دلیلی است که در کافه‌ها برای هر فنجان قهوه، پول بیشتری می‌پردازیم. قیمت قهوه «ربوستا» در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ جهش ۲۴ درصدی را نسبت به فصل پیش نشان می‌دهد یعنی بالاترین سطح از سال ۱۹۹۴(۱۳۷۳) تاکنون.
خبر بد اینکه، انتظار می‌رود شاخص قیمت نوشیدنی در پایان سال میلادی جاری، به طور متوسط تا ۲۰ درصد افزایش یابد اما خبر خوب اینکه در سال آینده، کاکائو و قهوه بیشتری به بازار می‌آید و در سال آینده میلادی یعنی سال ۲۰۲۵ شاخص قیمت نوشیدنی تا ۱۲ درصد کاهش خواهد یافت.
یک خطر، این چشم‌انداز را تهدید می‌کند و آن الگوی آب‌وهوایی دیگری به نام «لالینا» ست. وضعیت برای طرفداران قهوه «عریبکا» امیدوارکننده‌تر است چون پیش‌بینی می‌شود قیمت این نوع قهوه در سال میلادی جاری آرام بگیرد اما برای قهوه «ربوستا» انتظار رشد ۳۳ درصدی در پایان سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ را داریم.
تلاطم قیمت کاکائو با تغییرات آب‌وهوایی
در قیمت کاکائو نیز رد پای تغییرات آب‌وهوایی دیده می‌شود. قیمت کاکائو در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۴۵ درصد نسبت به فصل پیش افزایش داشته است. اگر قیمت‌ها را با سال گذشته مقایسه کنیم، رشد بالای صد درصدی را می‌بینیم.
قیمت کاکائو نسبت به پارسال ۱۱۲ درصد رشد داشته است. پیش‌بینی می‌شود قیمت کاکائو در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد افزایش یابد اما تخمین زده می‌شود در سال ۲۰۲۵ به دلیل افزایش عرضه، قیمت کاکائو کاهش یابد.
چه چیزی یک فنجان کاکائوی ارزان‌تر را تهدید می‌کند؟ باز هم آب‌وهوا؛ اما این بار در جایی که کاکائو تولید می‌شود یعنی در ساحل عاج. اگر تا حوالی شهریورماه امسال، آب‌وهوای آن منطقه مناسب باشد و تولید کاکائو را کم نکند، می‌توان به کاهش قیمت کاکائو امیدوار بود.