بازار روغن سیاه شد

قدم زدن در خیابان‌های تهران یادآور خیلی مسائل می‌تواند باشد اما هر خیابان برای خودش دلیل و هدفی دارد تا بتواند مخاطب، مشتری یا شهروند را به خود جذب کند.

ساختار نظام توزیع تهران به دلیل سنتی بودن و حلقه‌های متعدد زنجیره‌های تأمین و توزیع که به صورت مویرگی در داخل شهر به هم بافته شده است باعث می‌شود تا اکثر خیابان‌های تهران شکل تجاری داشته باشند یعنی واحدهای صنفی مختلف در کنار یکدیگر اقدام به عرضه کالاهای مختلف می‌کنند حال در این میان بعضی از خیابان‌های تهران بورس عرضه کالاهای خاصی هستند که از آن جمله می‌‌توان به بازار پارچه مولوی، بازار عمده فروش‌های مولوی، بازار بزرگ تهران، بازار طلا فروش‌ها، بازار فرش فروش‌ها، بازار صحاف‌ها، بورس صرافی‌ها و .... اشاره کرد.

همین مسائل باعث می‌شود تا قیمت‌گذاری کالاها در این خیابان‌های محدود صورت گیرد و به نوعی سیاستگذاری توزیع آن کالای خاص برای پایتخت و یا کل کشور از همین حجره‌ها و مغازه‌های کوچک و انبارهای زیرزمینی آغاز ‌شود.

برای بررسی بازار مواد غذایی و مایحتاج عمومی مردم به میدان محمدیه تهران که پیش‌تر به میدان اعدام شهرت داشت رفته و با کسبه این میدان و خیابان‌های اطراف آن که عمدتا عمده فروش مواد غذایی هستند به گفت‌‌‌و گو نشسته‌ایم آنچه مشخص است این است که کمبود کالا و یا افزایش قیمت کالا زمانی که در بازار عمده‌ فروش‌های مولوی مشهود است ممکن است یک هفته تا ده روز بعد، زمانی که موجودی خرده فروشی‌های سطح شهر ته می‌کشد به مغازه‌های سطح شهر برسد و آنجا خودش را نشان دهد.

* رشد 120درصدی قیمت محصولات سلولزی

در همان ابتدا با یکی از عمده‌ فروشان محصولات سلولزی که انواع دستمال کاغذی را عرضه می‌کنند وارد صحبت شدیم از‌ آنها درباره میزان افزایش قیمت‌ها سؤال کردیم.

 این فروشندگان پاسخ می‌دهند دستمال کاغذی از اول سال 70 درصد افزایش قیمت در مواد اولیه داشته و قیمت محصول نهایی نسبت به سال گذشته 120 درصد افزایش قیمت داشته است،بطوریکه دستمال کاغذی که پارسال 350 تومان می‌فروختیم همین حال 1070 تومان می‌فروشیم.

این فروشنده عمده محصولات سلولزی می‌گوید مواد اولیه مورد نیاز تولید دستمال کاغذی زیر نظر سازمان تأمین اجتماعی است و تیشو که ماده اولیه تولید این محصولات است توسط این سازمان تأمین می‌شود.

وی می‌گوید: تولید کننده داخلی به دلیل افزایش نرخ ارز نمی‌تواند تیشو را از خارج از کشور وارد کند و سازمان تأمین اجتماعی هم که ماهانه 120 تن به کارگاه‌های تولیدی تیشو می‌داد، عرضه را کاهش داده و آن را به 70 تن رسانده است. از همین جا با کاهش عرضه می‌توان دلیل دیگری بر افزایش قیمت‌ها اضافه کرد.


* رشد 40 درصدی قیمت مواد غذایی خارجی

سری به یک عمده فروش مواد غذایی خارجی می‌زنیم او اعلام می‌کند که نسبت به سال گذشته کالاهای آنها بالغ بر 40 درصد افزایش داشته است و در یک ماه گذشته نیز نزدیک به 10 درصد افزایش قیمت وجود داشته است.

 

می‌پرسیم وقتی کالایی گران می‌شود آیا تقاضای آن کالا کاهش پیدا می‌کند، پاسخ می‌دهد: خیر به محض افزایش قیمت کالا فروش ما بهتر می‌شود، مردم بیشتر هجوم می‌آورند و کالای بیشتری خریداری می‌کنند.

این عرضه کننده عمده مواد غذایی خارجی اعلام می‌کند از زمانی که دلار افزایش قیمت داشته است مواد غذایی قاچاق در بازار بیشتر شده است، چرا که بین 20 تا 30 درصد ارزان‌تر از کالاهایی است که به صورت رسمی وارد کشور می‌شوند لذا بازار قاچاق فروش‌های مواد غذایی بهتر از بازار ماست.

 

منظورش انواع سس، ساندیس، شکلات‌های خارجی و محصولاتی از این دست است.


* موش ها برنج هندی نمی خورند

با فروشنده دیگری در خصوص قیمت برنج داخلی و برنج خارجی وارد صحبت می‌شویم،می‌گوید: برنج هاشمی درجه یک به قیمت عمده‌فروشی هر کیلوگرم 5 هزار تومان است و وقتی قیمت این کالا را نسبت به سال گذشته مقایسه می‌کند می‌گوید، همین برنج با همین کیفیت سال گذشته 4200 تومان عرضه می‌شد از او در خصوص وضعیت برنج هندی سؤال می‌کنم. می‌گوید تعزیرات قیمت عمده فروشی برنج هندی را 2500 تومان اعلام کرده در حالیکه برنجی که به ما می‌فروشند حول و حوش 3500 تومان قیمت دارد.

او همچنین به نکته جالبی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی برنج هندی می‌آورم حتی یک موش هم در مغازه و انبار من پیدا نمی‌شود،موش‌ها برنج هندی نمی‌خورند چون آرسنیک آن بسیار بالاست و به صورت صنعتی تولید می‌شود، اما برنج داخلی باب طبع موش‌های خیابان مولوی هم است. برنج ایرانی که وارد انبار می‌شود،سرو کله موش‌ها هم پیدا می‌شود.


* کاهش توزیع روغن جامد و افزایش قیمت آن

به سراغ یک عمده فروش روغن‌نباتی می‌رویم. در همان ابتدا اولین سؤالی که می‌پرسیم این است که آیا روغن 5 کیلویی دارید. سرش را تکان می‌دهد و می‌گوید: روغن 5 کیلویی طلاست پیدا نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: شرکت‌های تولید کننده از عرضه روغن 5 کیلویی و 16 کیلویی در بسته‌بندی حلب امتناع می‌کنند و می‌گویند حلبی که برای بسته‌بندی این روغن‌ها استفاده می‌شود بسیار گران شده و با کمبود آن مواجه هستند.

این فروشنده عنوان می‌کند که قیمت انواع روغن نسبت به سال گذشته حدود 50 درصد افزایش قیمت داشته است.

از او در خصوص قیمت مصوب برای عرضه کالاها می‌پرسم، می‌گوید عمده فروشی روغن 5 کیلویی 17500 تومان و قیمت مصرف کننده آن 17750 تومان است، عمده فروشی روغن 16 کیلویی بین 48 تا 49 هزار تومان است اما به این قیمت‌ها پیدا نمی‌کنید. بازار سیاه آن باعث شده تا با قیمت 58 تا 60 هزار تومان عرضه شود و حتی روغن‌ 5 کیلویی را تا قیمت 22 هزار تومان در بازار می‌فروشند.

این عمده فروش روغن می‌گوید: دود 2 هفته است که روغن سرخ‌کردنی هم کمیاب شده است، اما سایر روغن‌ها که به صورت مایع عرضه می‌شوند در بازار فراوان است.

فروشنده دیگری می‌گوید: وقتی که به شرکت پخش کننده روغن‌نباتی زنگ می‌زنیم و از آن‌ها روغن 5 کیلویی می‌خواهیم می‌گویند در ازای هر 200 کارتن روغن مایع 20 کارتن روغن جامد می‌دهیم و این در حالی است که روغن جامد در همان روز اول فروش می‌رود اما روغن مایع را 2 ماه طول می‌کشد تا بفروشیم.

*مشکل روغن جامد تا یک ماه دیگر حل می شود

ابوالحسن خلیلی رئی انجمن تولید کنندگان روغن نباتی در گفت‌و گو با  فارس در مورد دلیل فروش روغن با قیمت‌های غیر قانونی، عنوان می‌کند: قیمت روغن‌ نباتی 16 و 5 کیلویی در بازار غیر واقعی است، اما کارخانه‌ها این محصولات را با قیمت مصوب عرضه می‌کنند. روغن 16 کیلویی اصولاً نباید در بازار عمده فروشی توزیع شود بلکه باید توسط کارخانه‌ها به مصرف‌کنندگان اصلی یعنی کارخانه‌ها و صنایع مصرف‌کننده و همچنین رستوران‌ها عرضه شود.

وی با بیان اینکه فهرست خروجی تمام کارخانه‌های تولید‌کننده روغن نباتی را به وزارت صنعت ارائه کرده‌ایم، گفت: در این فهرست مشخص شده که هر کارخانه تولیدات خود را به کجا عرضه می‌کند و اگر خلاف این اتفاق بیفتد در واقع سودجویی اتفاق افتاده که باید با آن برخورد شود.

وی در مورد کمبود روغن نیمه جامد در بازار و اجبار عمده‌فروشان برای عرضه این نوع روغن با تعداد زیادی روغن مایع به خریداران نیز گفت: مصرف اصلی خانوارها روغن مایع است که این نوع روغن در همه جا با قیمت مصوب عرضه می‌شود اما تولید روغن نیمه جامد به دلیل کمبود ورق حلب برای بسته‌بندی کاهش یافته که عده‌ای از این مسئله سوء استفاده می‌کنند و باعث التهاب بازار می‌شوند.

خلیلی در پاسخ به این سؤال که آیا عرضه روغن نیمه جامد در بسته‌بندی غیر از حلب امکان‌پذیر نیست؟ می‌گوید: خیر، نمی‌توانیم روغن‌های نیمه جامد را در بطری و یا بسته‌بندی دیگری تولید و عرضه کنیم.مشکل کمبود تولید روغن نیمه جامد با تأمین ورق حلب تا یک ماه آینده برطرف خواهد شد.


* رشد 150 درصدی قیمت انواع شوینده

با یک فروشنده مواد شوینده گرم می‌گیرم او می‌گوید: انواع شوینده‌ها نسبت به سال گذشته افزایش قیمت 150 درصدی داشته اند. او همچنین می‌گوید در حال حاضر صابون در بازار پیدا نمی‌شود و با کمبود صابون مواجهیم چون برخی از مواد اولیه آن از کشور کانادا وارد می‌شد که اکنون با مشکل مواجه است.

از او وقتی دلایلش را می‌پرسم می‌گوید: ما از پس پرده خبر نداریم آنچه که از مسئولان انتظار می‌رود این است که طوری مدیریت کنند تا هیچ کمبودی وجود نداشته باشد.

او می‌گوید: مسئولان اجرایی کشور فقط فن بیان یاد گرفته‌اند و خوب می‌توانند تولید کننده و مصرف‌کننده را با حرف قانع کنند و کسی هم حریف آنها نمی‌شود.

این فعال صنفی خیابان مولوی می‌گوید: کار به جایی رسیده است که شرکت‌های پخش پودر شوینده را با رب می‌فروشند یعنی می‌گویند اگر پودر شوینده می‌خواهید باید رب هم بگیرید.

* مصوبه افزایش قیمت پودر شوینده از هفته آینده

 این در حالی است که دبیر شورای تولیدکنندگان پودر شوینده از صدور مصوبه افزایش قیمت پودر شوینده در هفته آینده خبر داده و می‌گوید: امیدواریم این مصوبه تا پایان هفته آینده صادر شود.

او در مورد دلیل کمبود پودر شوینده در بازار توضیح می‌دهد: این مسئله به دلیل کمبود مواد اولیه کارخانه‌ها اتفاق افتاده که با شروع پرداخت ارز مبادله‌ای به کارخانه‌ها، به زودی تولید و عرضه پودر شوینده افزایش خواهد یافت به طوری که کمبودی در بازار وجود نداشته باشد.

فروزش در پاسخ به این سئوال که آیا تولیدکنندگان، عرضه پودر شوینده را به این دلیل متوقف کرده‌اند که مصوبه افزایش قیمت از دولت دریافت کنند و پس از آن، کالای تولید شده را با قیمت جدید به بازار عرضه کنند؟ تاکید م‌کند: اینطور نیست، تولیدکنندگان انباری ندارند که بتوانند تولیداتشان را بیش از یک هفته در آن ذخیره کنند.تولیدکنندگان باید هزینه‌های جاری خود را تأمین کنند، به همین دلیل باید تولیداتشان را توزیع کنند، نه انبار. ناظر سازمان حمایت در کارخانه‌ها حضور دارد و تولیدکنندگان نمی‌توانند احتکاری انجام دهند.

* کاهش توزیع صابون در بازار

یک فروشنده صنفی در عین حال توضیح می‌دهد: در این باره صابون نخل داروگر که با رنگ سبز شناخته شده است به دلیل اینکه برخی از مواد اولیه آن وارد کشور نمی‌شود به رنگ سفید تولید می‌شود و هیچ بازاری ندارد.

او می‌گوید در یک ماه گذشته پودر شوینده 30 درصد گران شده است و از اول دی ماه 20 درصد دیگر هم گران می‌شود.

این فعال صنفی خیابان مولوی می‌گوید: یک پاکت پودر که سال گذشته قیمت آن زیر هزار تومان بود از شنبه باید سه برابر خریداری شود.

او ادامه می‌دهد: در بسیاری از کشورها برای شوینده‌ها سوبسید در نظر می‌گیرند تا مردم نظافت و پاکیزگی را رعایت کنند و این در حالی است که در دین ما در این خصوص بسیار تأکید شده است ولی مواد شوینده روز به روز گران می‌شود.


* قیمت عمده فروشی مواد غذایی و خشکبار

سری به بقیه کالاهای عمده فروشی در مغازه‌های کوچک و بزرگ خیابان مولوی می‌زنیم و با اینکه وضعیت در این طرف بازار بهتر از آن سو نیست اما قیمت کالاهای مصرفی و مواد غذایی مردم را جویا می‌شویم. قیمت عمده فروشی هر کیلوگرم قند 1850 تومان، شکر 1420 تومان، عدس 3400 تومان، نخود 4200 تومان، لپه 4700 تومان، لوبیا چیتی 4700تومان، لوبیا قرمز 3800 تومان، جو پوست کنده 1200 تومان، زرشک 10 هزار تومان، آلو قیسی 7500 تومان، آلو حاج حسنی 8500 تومان، کشمش پلویی 5 هزار تومان، پسته اکبری خام با قیمت عمده فروشی 28500 تومان، تخم کدو گوشتی 9500 تومان، تخم آفتاب‌گردان 5500 تومان، تخم کدو مشهدی 7500 تومان، پسته اکبری شور 28500، تخمه ژاپنی 8500 تومان، بادام 25 هزار تومان، بادام زمینی 6500 تومان.

* افزایش 150 درصدی قیمت خشکبار

یک عمده فروش خشکبار اعلام می‌کند که قیمت انواع خشکبار نسبت به سال گذشته 120 تا 150 درصد افزایش قیمت داشته است و این در حالی است که اکثر محصولات تولید داخل است و فقط بادام، تخم مرمری و کشمش از کشورهای چین، اکراین، قرقیزستان و آمریکا وارد می‌شود.

یک فروشنده دیگر اطراف میدان محمدیه تهران می گوید در حالی که قیمت کالاها بالاست نباید دولت فروشندگان را مجبور کنند که کالاهایی که طرح شبنم دارند بخرند، چرا که همین طرح شبنم باعث گرانی است.

* تغییر برند شوینده ها برای گران فروشی

او اعلام می‌‌کند وقتی دولت برای انواع پودر شوینده قیمت‌گذاری کرد و گفت: این برندها نظیر سپید، وش، تاژ و شوما به هیچ وجه حق افزایش قیمت ندارد آنها نام برند خود را عوض کرده‌اند به طور مثال یک برند با برند تارا هر کارتن پودر را به جای آنکه 24 هزار تومان بفروشد 40 هزار تومان می‌فروشد.

این فروشنده می‌گوید: دولت ما را مجبور کرده تا همه کالاهای خارجی کد طرح شبنم داشته باشند وقتی عدس کانادایی به صورت گونی وارد می‌شود طرح شبنم را باید کجای آن کالا چسباند روی گونی یا روی هر یک عدد عدس.

یک فعال صنفی دیگر در میدان مولوی تهران می‌گوید: شرکت‌های پخش سود عمده فروشی را برای ما کم کرده‌اند و همین باعث می‌شود تا سود سوپرمارکت هم کاهش پیدا کند.

او در خصوص قیمت روغن جامد هم می‌گوید: شرکت‌های پخش برای آنکه در این میان بتوانند سود کنند روغن 16 کیلویی را به جای آنکه به قیمت 48 هزار تومان در بازار عرضه کنند با کمک چند واسطه بازار به قیمت 53 هزار تومان می‌دهند تا آنها نیز با قیمت 58 تا 60 هزار تومان عرضه کنند.

* بعضی واسطه های مولوی تخلف می کنند

او می‌گوید: دولت به ما می‌گوید که به هیچ وجه نباید قیمت برنج هندی را بالاتر از قیمت مصوب بفروشید که ما هم نمی‌فروشیم چرا که جریمه گران فروشی هر یک کیسه برنج هندی 150 هزار تومان است در حالیکه خیلی از واحدهای صنفی دیگر به واسطه ارتباطات خاصی که دارند به قیمت بالاتر هم عرضه می‌کنند.

حکایت از آن دارد که نظام توزیع سنتی کشور در حال حاضر نمی‌تواند پاسخگوی سیاست‌های دستوری دولت در خصوص کنترل قیمت‌ها باشد چرا که لایه‌های پنهان این نظام همواره آمادگی انجام هر گونه تخلف را دارد.

گزارش از رضا کیمیایی