بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله کشور در افق 1404 هجری شمسی ایران تا 12 سال آینده باید جایگاه نخست منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در همه زمینه‌ها از جمله بخش کشاورزی به دست آورد.
در این راستا خبرگزاری فارس طی سلسله گزارش‌هایی قصد دارد، کشاورزی ایران را با کشورهای منطقه بررسی میِ‌کند، تا با روشن شدن جایگاه فعلی کشاورزی ایران در مدت باقیمانده چشم‌انداز، لزوم برنامه‌ریزی مناسب از سوی مسئولان برای تحقق اهداف برنامه را یادآور شود.
در این بخش وضعیت تولید، واردات و صادرات محصول ذرت در ایران اسلامی بررسی و با کشورهای منطقه مقایسه می‌شود.
ایران در بین کشورهای منطقه جایگاه ششم تولید ذرت را دارد و بعد از کشورهایی مانند هند با تولید 20 میلیون تن، اندونزی 8 میلیون و 900 هزارتن، روسیه 7 میلیون و 500 هزار تن، مصر 5 میلیون و 800 هزار تن، ترکیه 4 میلیون و 400 هزار تن و پاکستان 3 میلیون تن قرار گرفته است.
کشورهایی مانند قزاقستان با 500 هزار تن تولید، قرقیزستان 450 هزار تن، آذربایجان 160 هزار تن، عراق 250 هزار تن، سوریه 150 هزار تن، ازبکستان 120 هزار تن، تاجیکستان 80 هزار تن،اردن 20 هزار تن، ژاپن هزار تن، ارمنستان و کویت بدون تولید در جایگاه پس از ایران قرار گرفته‌اند.
از آنجایی که ذرت به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد و قیمت تمام شده محصولات پروتئینی نظیر گوشت و مرغ تا 70 درصد مربوط به قیمت نهاده‌ها است، بنابراین تولید این محصول در داخل و بی‌نیازی به واردات می‌تواند در کاهش قیمت محصولات پروتئینی بسیار موثر باشد.
دلیل اصلی نوسان قیمت مرغ که سال گذشته شاهد بودیم و قیمت مرغ و تخم مرغ به شدت بالا رفت، متاثر از نبودن خوراک دام و طیور در داخل و عدم برنامه‌ریزی برای واردات به موقع دان مرغ که ماده اصلی تشکیل دهنده ان ذرت دامی است، بود.
*تولید ذرت
در سال جاری، ایران یک میلیون و 730 هزار تن ذرت تولید کرد که نسبت به سال گذشته افزایشی نداشت، بیشترین تولید ذرت ایران در سال 2007 با تولید 2 میلیون و 361 هزار تن بوده است، گرچه تولید ایران از سال 2000 میلادی تاکنون رشد داشته، اما در طول این سالها همواره با نوسان همراه بوده و روند ثابتی نداشته است.
طی 10 سال گذشته کمترین تولید ذرت ایران در سال 2001 حدود یک میلیون و 64 هزار تن بود.
*واردات 3.5 میلیون تنی ذرت
میزان واردات ذرت در کشور ایران در سال جاری به 3 میلیون و 500 هزار تن رسید، این در حالی است که نیاز داخلی کشور 5 میلیون و 850 هزار تن است، یعنی پیش از نصف نیاز کشور از طریق واردات تامین شد.
ذرت در کشور ما بیشتر به تغذیه دامها استفاده می‌شود. طی سالهای گذشته میزان نیاز به واردات ذرت در کشور روند افزایشی داشته و از یک هزار و 261 تن در سال 2001 به 3500 تن در سال جاری رسیده است.
بیشترین میزان واردات ذرت کشور 4 میلیون و 300 هزار تن در سال 2009 بوده است که به نظر می‌رسد به دلیل خشک‌سالی‌های سال 2008 بوده است.
* سطح زیر کشت
سطح زیر کشت ذرت در کشور 240 هزار هکتار بوده که طی 10 سال گذشته سطح زیر کشت آن همواره در نوسان بوده است، در سال 2007 بیشترین سطح زیر کشت ذرت در کشور به میزان 307 هزار هکتار بود، اما طی سه سال گذشته رقم 240 هزار هکتار ثابت بوده است.
بر اساس این گزارش، محصول ذرت معمولا در تناوب با سایر محصولات زراعی کشت می‌شود که به دلیل متغیر بودن سطح زیر کشت محصولات اصلی، سطح کشت ذرت همه تغییر پیدا می‌کند.
میزان نیاز مصرف دامی این محصول در کشور 5 میلیون و 700 هزار تن است که آمارهای 10 ساله نشان می‌دهد، روند آن سال به سال افزایش دارد و با توجه به توسعه دامداریهای کشور در سالهای آینده نیز به میزان نیاز کشور افزوده خواهد شد.
طی 12 سال گذشته نیاز کشور این محصول 160 درصد رشد داشته است.
*میزان واردات
میزان واردات ذرت کشورمان در سال جاری به 3 میلیون و 500 هزار تن رسید، این در حالی است که نیاز داخلی کشور 5 میلیون و 850 هزار تن است، یعنی پیش از نصف نیاز کشور از طریق واردات تامین شد.
ایران دو سال پیش 67 هزار تن، سال 2008، صدر 64 هزار تن و 2007 صدر 394 هزار تن ذرت از آمریکا وارد کرده است.
ذرت در کشور ما بیشتر به تغذیه دامها استفاده می‌شود. طی سالهای گذشته میزان نیاز به واردات ذرت در کشور روند افزایشی داشته و از یک هزار و 261 تن در سال 2001 به 3500 تن در سال جاری رسیده است.
البته به دلیل خشک‌سالی‌ها بیشترین میزان واردات 4 میلیون و 300 هزار تن در سال 2009 بوده است.
محصول ذرت معمولا در تناوب با سایر محصولات زراعی کشت می‌شود که به دلیل متغییر بودن سطح زیر کشت محصولات اصلی، سطح کشت ذرت همه تغییر پیدا می‌کند.
ذرت از خانواده گرامینه و معمولا از گیاهان کم توقع است که معمولا امکان کشت آن در اکثر مناطق کشور وجود دارد، در صورتی که دولت خرید تضمینی این گونه محصولات را بیشتر کند و برای کشاورز تولید این محصول به صرفه باشد، سطح زیر کشت افزایش خواهد یافت.
این موضوع برای کشور باید مهم باشد که این گونه محصولات استراتژیک در داخل تولید شود، اگر چه قرار باشد، دولت عمدا نرخ خرید تضمینی را هم بالاتر در نظر بگیرد که در این صورت حداقل از سرازیر شدن ارز کشور به جیب کشورهایی که با هر بهانه‌ای ارز با ارزش نفت را می‌خواهند، با اجناس دیگر و معمولا بی‌ارزش معاوضه کنند، جلوگیری خواهد کرد و صد البته افزایش توان کشاورز داخل هم به دوام اقتصاد کشور خواهد انجامید.
فارس