تا چندی پیش سبزی خوردن پای ثابت اکثر سفره های ایرانی بود. وقتی سفره پهن
می شد اولین چیزی که در مرکز سفره خودنمایی می کرد، یک سبد پر از انواع
سبزی های تازه به همراه پیازچه و تربچه نقلی قرمزرنگی بود که همچون گل جلوه
می کرد؛ سبزی هایی که اشتهای افراد را برمی انگیخت و میل به خوردن غذا را
دوچندان می کرد، اما حالا دیگر حضور این سمبل شادابی و طراوت سفره کمرنگ
شده است.
انواع سس های سفید، قرمز، خردل، ترشی های مختلف و انواع چیپس ها و اسنک های سبزیجات جایگزین این جلوه طبیعت شده است.
حال وضعیت به گونه ای شده است که عده ای از خانم های جوان خواص تغذیه ای و درمانی سبزی ها را نمی دانند و حتی برخی از اقلام آن را نمی شناسند بنابراین بد نیست با برخی از انواع سبزی خوردن آشنا شده و به خواص تغذیه ای آن پی ببریم و این اطلاعات را به نسل بعد خود نیز انتقال دهیم.
● تره؛ کاهنده فشار و کلسترول خون
این سبزی ساقه ندارد و از نظر خواص تغذیه ای شبیه به سیر و پیاز است، اما طعم و بوی ملایم تری دارد. تره ۲ نوع دارد؛ برگ های یکی کوتاه و نازک بوده و اغلب در بهار و تابستان می روید، دیگری تره فرنگی است که برگ های پهن، قوی و بلند داشته و پیاز آن مشخص است.
تره به دلیل پتاسیم بالایی که دارد ادرارآور خوبی بوده و سموم را دفع و از فشار و کلسترول بد خون می کاهد. منیزیم آن از بروز سرطان روده و پروستات جلوگیری کرده و اگر به همراه غذا میل شود سوءهاضمه را درمان کرده، از سوزش معده کاسته و یبوست دائمی و بواسیر را بهبود می بخشد.
همچنین ناراحتی های طحال را برطرف کرده و برای نقرس و درد مفاصل مفید است، همچنین تمایلات جنسی را افزایش می دهد.
تره به دلیل مواد خشبی نفاخ است. بر این اساس هر چقدر ظریف تر و جوان تر باشد قابلیت هضم بهتری داشته و مواد مغذی آن بهتر جذب می شود.
● تربچه با سلول های سرطانی می جنگد
این سبزی برگ های پهن و کرک دار داشته و دارای انواع ترب سفید، سیاه و قرمز است. ترب طبیعت گرم دارد و کمی نفاخ است. به دلیل دارا بودن مواد گوگرددار خاصیت ضدعفونی کنندگی فراوانی دارد، همچنین اشتهاآور خوبی است.
ویتامین C فراوان آن در رفع بیماری های دهان و پیوره موثر است و از پوسیدگی دندان ها می کاهد. این ویتامین در برگ تربچه چندین برابر بیشتر است و اگر به همراه غذا خورده شود، به جذب آهن کمک می کند.
براساس تحقیقات انجام شده، تربچه سلول های سرطانی بدن را از بین برده و در بهبود عوارض شیمی درمانی موثر است.
همچنین به دلیل دارا بودن ید برای بیماران مبتلا به گواتر مفید است و با تنظیم سوخت و ساز بدن، گردش خون را بهبود می بخشد و برای دفع سنگ کلیه و کیسه صفرا مفید است.
● ریحان؛ آرامبخش و خواب آور
این سبزی بسیار معطر و خوشبوست. ضد یبوست، ضدتشنج، رفع کننده سردردهای عصبی (میگرن) و سرگیجه است و به دلیل ترکیبات آرامبخش برای رفع بی خوابی های اضطرابی موثر بوده و مسکن خوبی به شمار می رود.
ریحان، شیر مادران شیرده را زیاد می کند و برای رفع التهاب کلیه مفید است. این سبزی نفاخ نیست و اسپاسم های معده را برطرف می کند.
● شاهی؛ محرک فعالیت کلیه ها
این سبزی طبیعت معتدلی دارد. به دلیل دارا بودن ویتامین هایA و C جزء آنتی اکسیدان های قوی بوده و برای دفع رادیکال های مضر بدن مفید است. همچنین پایین آورنده قند خون بوده و لکه های قهوه ای و کک و مک ناشی از تماس مستقیم با نور خورشید را رفع می کند.
براساس تحقیقاتی که در دانشگاه پزشکی شهید بهشتی انجام شده است، شاهی چربی و کلسترول بد خون را کاهش می دهد و روغن های فرار آن برای مخاط تنفسی، آسم، برونشیت و سرفه های مزمن مفید است.
ترکیبات موجود در این سبزی محرک فعالیت کلیه ها بوده و دافع سنگ کیسه صفرا، مثانه و کلیه است و فوق العاده برای دردهای مفصلی و نقرس مفید است.
● جعفری؛ خون ساز و قاعده آور
این سبزی سرشار از ویتامین و املاح معدنی آهن، کلسیم و فسفر است. عادت ماهانه را تنظیم و خون را تصفیه می کند، همچنین روده ها را ضد عفونی می کند.
مصرف جعفری به دلیل دارا بودن آهن گیاهی در غذای روزانه افراد کم خون یا بچه هایی که روند رشد ضعیفی دارند توصیه می شود.
این سبزی بادشکن خوبی است و درد و پیچش شکم را رفع می کند. جعفری بیماری های کبدی، تنگی نفس و علائم یائسگی زودرس را رفع کرده و جویدن آن به رفع بوی بد دهان و گازهای تخمیری معده کمک می کند.
● ترخون؛ جانشین مناسب نمک
این سبزی عطر تندی دارد و کمی تلخ است. وجود چند برگ ترخون در سبزی سفره اشتها را تحریک و نفس را خوشبو می کند.
بوی تند آن موجب مهار رشد میکروب های پوست و کاهش بوی بد بدن می شود. ترخون به جهت اسانس تندی که دارد جایگزین مناسب نمک بوده و مصرف آن به همراه غذا برای بیماران قلبی، افراد مبتلا به فشار خون یا اشخاصی که رژیم غذایی بی نمک دارند توصیه می شود.
این سبزی اعصاب را تقویت کرده و به هضم غذاهای پرچرب کمک می کند و یک آرامبخش ملایم است. ترخون سم زدای خوبی است و موجب تسکین درد و رفع مشکلات قاعدگی از جمله تهوع و ضعف می شود. این سبزی قدرت دفاعی بدن را بالا برده و از شدت بیماری های ویروسی می کاهد.
● گشنیز؛ کاهنده قند خون
این سبزی طبیعت سردی دارد و بوی خوشایندی ندارد. چینی ها این سبزی را جعفری چینی می نامند. گشنیز فشار و قند خون را کاهش داده، عطش و تهوع را رفع می کند و مسکن خوبی است. تقویت کننده قلب، مغز و معده است. ضد اسپاسم، معرق و محرک اشتهاست و بهترین داروی کبد و طحال است.
این سبزی جوش های پوستی و دهانی ناشی از گرمی غذاها را رفع کرده و تمایلات جنسی را ملایم می کند. مقدار زیاد آن خواب را پریشان، عادت ماهیانه را نامنظم و مصرف کننده را دچار گیجی، بی حسی و خوابی عمیق می کند.
● نعنا؛ اشتها‌برانگیز
مهم‌ترین خاصیت درمانی نعنا، اثربخشی آن بر دردهای دستگاه گوارش شامل درد معده، روده، نفخ، دل‌پیچه، تهوع و اسهال است. برای این منظور کافی است 10 گرم از نعنا خشک‌شده را در یک لیتر آب دم کرده یا از عرق نعنا استفاده کنید.
نعنا علاوه بر مورد فوق، اشتها‌برانگیز و نشاط‌آور بوده و برای درمان سرماخوردگی، آنفلوآنزا، سرفه، ناراحتی‌های روحی و عصبی، بواسیر، تپش قلب و سکسکه نیز مفید است.
● پیازچه؛ غنی از ویتامین C
پیازچه فواید زیادی دارد که بیشتر آن ها مانند پیاز است. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش قند خون
- کاهش کلسترول خون بالا
- کاهش فشار خون بالا
- کاهش خطر پیشرفت سرطان کولون و دیگر سرطان ها
- کاهش التهاب
آلیل پروپیل دی سولفاید موجود در پیازچه دارای فواید ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی می باشد.
پیازچه غنی از کروم است. کروم نوعی ماده معدنی ضروری است که بدن از آن برای تنظیم گلوکز، سوخت و سازبدن و ذخیره سازی ماکرونوترینت ها استفاده می نماید. در واقع کروم جزئی از فاکتور تحمل گلوکز است.
همچنین کروم باعث کاهش کلسترول تام همراه با افزایش کلسترول خوب(HDL) و کاهش تری گلیسیرید می شود.
پیازچه غنی از این ویتامین است. ویتامین C به ارتقاء سیستم ایمنی بدن کمک می کند و از بدن در برابر بیماری های قلبی - عروقی، بیماری های چشمی و چین و چروک های پوستی محافظت می نماید.
از مواد مغذی دیگری که در پیازچه موجد است می توان به فیبر، منیزیم، ویتامین B6، پتاسیم و مس اشاره نمود.