دورخیز به سوی تولید محصولات ارگانیک و استفاده نکردن از کودهای شیمیایی نوید تولید محصولات کشاورزی را می‌دهد، اما به عقیده برخی کارشناسان در این زمینه با نقطه مطلوب فاصله داریم.
دکتر"مسعود بازگیر"، عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام گفت: فرهنگ‌سازی در مورد استفاده از کودهای بیولوژیکی خوب، اما ناکافی است و با نقطه مطلوب در این زمینه فاصله وجود دارد.
وی اظهار کرد: امروزه دنیا به سمت کاهش مصرف و عدم مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات پیش می‌رود، چون به این نتیجه رسیده‌اند که کودهای شیمیایی وسموم دفع آفات نباتی نیز بر روی انسان و محیط زیست تأثیر منفی می‌گذارد.
او با بیان اینکه محصولات به دو گروه زیستی و غیرزیستی تقسیم می‌شوند، تصریح کرد: محصولات زیستی به تمام موادغذایی گفته می‌شود که در آنها از مواد شیمیایی استفاده نمی‌کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام، ادامه داد: عامل اصلی در کودهای بیولوژیکی و مبارزه بیولوژیکی این است که قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌توانند مواد غذایی را از طریق بیولوژیکی در اختیار گیاه قرار دهند.
بازگیر با بیان اینکه قارچ‌ها با استفاده از زندگی میکوریزا، فسفر قابل جذب در اختیار گیاه قرار می‌دهند، تصریح کرد: در کودهای بیولوژیکی، میکروارگانیسم عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را تأمین می‌کنند.
وی با بیان اینکه هر چند در این زمینه در استان ایلام با همکاری شرکت‌های خدماتی و سازمان جهادکشاورزی اقداماتی در استفاده از کودهای بیولوژیک صورت گرفته است، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم، از ارتباط دقیق و مستمر محققین و کشاورزان به عنوان حلقه مفقوده در تولید محصولات سالم نام برد و گفت: مروجین باید بیشتر فعالیت کنند و در این راستا به آموزش بیشتر کشاورزان بپردازند؛ چرا که استفاده از کودهای بیولوژیک نه تنها سلامتی را برای جامعه به ارمغان می‌آورد، بلکه از نظر اقتصادی نیز به صرفه‌تر است.
عضوهیئت علمی دانشگاه ایلام، گفت: استفاده از کودهای بیولوژیک نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و این موضوع رسالت رسانه‌ها را بیشتر و حساس‌تر می‌کند.
بازگیر بر برنامه‌ریزی در مصرف کودهای شیمیایی توسط کشاورزان تأکید کرد و گفت: حتما باید قبل از مصرف هر گونه کود شیمیایی تجزیه خاک صورت گیرد و بر اساس میزان عناصر غذایی موجود در خاک باید نوع و میزان کود را توصیه کرد.
وی آزمون خاک را از دیگر شرایط لازم برای بکاربردن میزان کود دانست و تصریح کرد: باید این مرحله حتما مد نظر کشاورزان استفاده کننده از کودهای شیمیایی باشد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام، گفت: با پیدایش روش مبارزه بیولوژیک و به کارگیری روش‌های تلفیقی در مبارزه با آفات نباتی اعم از کنترل زراعی، مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیک مصرف سموم کاهش یافته و روش‌های غیرشیمیایی با آفات آغاز شده است.
دکتر"سیامک بیگی"، اظهار کرد: انسان از دیرباز با مشکل آفات و بیماری‌های گیاهی برای تولید محصولات کشاورزی مواجه بوده و برای حفظ محصول تولیدی خود به روش‌های مختلف با آفات نباتی مبارزه کرده است که با ظهور سموم شیمیایی مختلف و تولید زیاد آنها کشاورزان به استفاده بی رویه از سموم شیمیایی تشویق شدند و روز به روز بر وسعت عملیات سمپاشی افوده شد.
وی ادامه داد: به علت تأثیر سریع سموم در کنترل آفات و مصرف ارزان و آسان آن نسبت به سایر روش‌های مبارزه، بدون آینده‌نگری و توجه به اثرات سوء و مخرب آن بر محیط زیست و انسان مصرف سموم شیمیایی به صورت بی رویه توسعه یافت.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به اینکه در مدت زمان کوتاهی آثار سوء مصرف بی رویه سموم شیمیایی بر روی انسان و سایر جانداران، دشمنان طبیعی آفات، آب‌ها و محیط زیست آشکار شد، اضافه کرد: بر این اساس انسان فهمید با از بین رفتن دشمنان طبیعی آفات و مقاوم شدن آنها در مقابل سموم نه تنها در کنترل آفات موفق نبوده بلکه سلامتی خود را نیز به خطر انداخته و ایجاد بیماری‌های صعب‌العلاج نظیر سرطان، نازایی‌ها و مسمومیت‌های حاد و مزمن از پیامدهای استفاده بی رویه از سموم است.
بیگی همچنین با بیان اینکه با پیدایی روش مبارزه بیولوژیک و به کارگیری روش‌های تلفیقی در مبارزه با آفات نباتی اعم از کنترل زراعی، مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیک مصرف سموم کاهش یافته و روش‌های غیرشیمیایی با آفات آغاز شده است، تصریح کرد: برهمین اساس کارشناسان کشاورزی با استفاده از روش‌های مبارزه بیولوژیک در قالب مدیریت تلفیقی آفات اقدام به کنترل آفات گیاهی در مزارع و باغات با استفاده از عوامل و مواد بیولوژیک کردند.
وی ادامه داد: از طرفی با استفاده از وسایل و لوازم مبارزه غیرشیمیایی مانند تله‌های فرمونی، کارت‌ها و نوارهای رنگی، مواد جاذب حشرات بدون استفاده از سموم شیمیایی عملیات مبارزه انجام گرفته است که روز به روز مورد استقبال کشاورزان قرار می‌گیرد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان، گفت: در تمام اکوسیستم‌های زراعی، باغی، جنگل و مرتع‌دارای دشمنان طبیعی متعددی هستند که آنها با تغذیه از گونه‌های گیاه‌خوار سبب کاهش جمعیت آفات شده و در حالت طبیعی منجر به تعادل طبیعی در اکوسیستم‌های مختلف می‌شوند.
بیگی در تشریح فواید مبارزه بیولوژیک با آفات، عنوان کرد: مبارزه بیولوژیک گذشته از بحث کنترل آفات، حفظ محیط زیست، حفظ دشمنان طبیعی و در نهایت تولید محصول سالم و عاری از سم را به دنبال دارد.
وی اضافه کرد: با توجه به حذف یارانه سموم و سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر کاهش مصرف سموم و تولید محصولات سالم در طی برنامه پنجم توسعه مقرر شد که در پایان برنامه حداقل 25 درصد از کل اراضی زراعی و باغی کشور تحت پوشش مبارزه تلفیقی با آفات قرار گیرد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه در استان ایلام با برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته در سال‌جاری سطحی بالغ بر 27 هزار هکتار از مزارع و باغات در قالب 21 محصول تحت پوشش مبارزه تلفیقی با آفات قرار گرفته است، اضافه کرد: در این راستا مبارزه بیولوژیک و غیرشیمیایی با آفات در سطح 5000 هکتار از مزارع ذرت، گوجه فرنگی و نخود با استفاده از زنبورهای پارازیت و مواد بیولوژیک انجام گرفته و 10 هزار مترمربع از گلخانه‌های استان نیز تحت پوشش شبکه‌های مراقبت و روش‌های مبارزه غیرشیمیایی قرار دارند.
بیگی درباره سایر روش‌های مبارزه با آفات و بیماری‌های زراعی، گفت: استفاده از کارت‌های رنگی، تله‌های فرمونی و نوری، روش‌های زراعی( آیش، تناوب زراعی) و استفاده از ارقام مقاوم نیز از سایر روش‌های مبارزه با آفات و بیماریها در استان هستند.
وی افزود: به منظور نظارت بر عملیات مبارزه با آفات و بیماریها در استان از 200 شبکه مراقبت بخش خصوصی که از بین دانش‌آموختگان بخش کشاورزی هستند در قالب شبکه‌های مراقبت و تشکیل 10 کلینیک گیاه‌پزشکی و سه واحد پرورش و تولید عوامل مفید در استان استفاده شد.
"خدابخش داوودی نصر"، مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی استان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، ضمن بیان اینکه تولید محصول سالم مهمترین برنامه سازمان است، گفت: جهاد کشاورزی متولی تولید غذا در بخش کشاورزی در کشور است که اساس کار در این حوزه، اسناد فرا دست است که پیروی از سیاست‌های کلی نظام را شامل می‌شود.
وی با بیان اینکه با در نظر گرفتن استعدادهای بخش کشاورزی استان ایلام به دنبال تولید محصولی سالم بوده و هستیم، اضافه کرد: طرح توسعه پایدار کشاورزی در سطح استان در دستور کار قرار دارد که با تلاش مسوولان و همکاری کشاورزان در حال پیگیری است.
داوودی نصر با اشاره به اینکه اعتقاد داریم که توسعه کشاورزی، توسعه اقتصادی را تکمیل می‌کند، تصریح کرد: در تولید محصولات کشاورزی، دنبال کردن آیتم‌های کمیت، کیفیت و سالم بودن در رأس برنامه‌های ما قرار دارد.
مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی استان، توسعه کشاورزی را در دل توسعه پایدار دانست و گفت: استفاده از منابع موجود و در نظر گرفتن نسل آینده نیز برای استفاده آنها باید در نظر گرفته شود و در توسعه پایدار باید به گونه‌ای از منابع استفاده شود که به محیط زیست نیز آسیبی نرسد.
وی به اجرای طرح مدیریت جامع تولید و حفاظت از محصولات «IPM» در سطح استان اشاره کرد و گفت: استفاده از سموم و کودهای شیمیایی، باید آخرین تیر تفنگ مبارزه با آفات باشد که به نوعی نیز خطرساز هستند ودر حال حاضر در سطح استان، چند سالی است که به خوبی کنترل شده است.
داوودی نصر به راه‌های مبارزه با آفات بدون استفاده از سم و کود شیمیایی اشاره و خاطرنشان کرد: سه راه اصلی برای حرکت در این مسیر وجود دارد که مهمترین آنها بحث مدیریت مزارع و باغات است که از راه‌هایی مانند کشت به موقع، ضدعفونی به موقع، استفاده از یک بذر مقاوم و روش‌های آبیاری صحیح در هنگام شیوع آفات استفاده شود.
مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی استان استفاده از کودهای آلی(فضولات حیوانی) غیرمصنوعی و غیرشیمیایی را از دیگر راه‌های کنترل آفات بدون استفاده از سم اعلام و عنوان کرد: سومین راه برای مبارزه غیرشیمیایی با آفات، مبارزه بیولوژیک است.
وی استفاده از این روش‌ها را عاملی برای افزایش تولید و عدم آلودگی محیط زیست اعلام و اضافه کرد: در تولید محصول سالم کمتر از کود و سم شیمیایی استفاده می‌شود در حالی که برای تولید محصول ارگانیک، اصلاً از هیچ گونه کود و سمی استفاده نمی‌شود.
داوودی نصر با بیان اینکه در آموزش « IPM » موفق به اجرای طرح، "مدرسه در مرزعه " شده‌ایم، گفت: در راستای اجرای این طرح که کنترل آفات را نیز در بر گرفته است با حضور مربیان مرکز تحقیقات کشاورزی، کارشناسان اجرایی جهاد کشاورزی، کارشناسان ترویج، سطح علمی و اجرایی کشاورزان افزایش یافته است.
مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی استان با اشاره به اینکه در مسیر رفتن به سمت محصولات سالم نباید بهره‌بردار، انتظار تولید زیاد را داشته باشد، اضافه کرد: در این تولید محصول گران‌تر می‌شود ولی در عوض محصول کاملاً سالم است که فرهنگ استفاده از آن باید برای مصرف کنندگان جا بیفتد و وی همکاری مرکز بهداشت و اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی استان را یاری بخش این طرح دانست و اضافه کرد: مقدمه تولید محصول سالم، محصول ارگانیک است.
ایسنا