بیانیه وزیر جهاد کشاورزی امروز در مراسم روز جهانی غذا توسط شریعتمدار مشاور عالی وزیر به شرح ذیل خوانده شد.
در جهانی که ما امروز در‌آن زندگی می کنیم کمبود غذا در بسیاری از مناطق و کشورها به مشکلی اساسی تبدیل شده و حتی در گوشه و کنار دنیا هراز گاهی به بروز قحطی و بحران های جدی منجر می شود.
خشکسالی، فرسایش خاک، کاهش نزولات جوی، نوسانات شدید قیمتی، و سایر مسائل اقتصادی شیوع بیماری، جنگ و نیز سیاست های سلطه طلبانه برخی از کشورهای توسعه یافته از جمله عواملی هستند که به ناامنی غذایی و تشدید گرسنگی و سوء تغذیه در جهان دامن می زنند. مسائلی مانند خطر انتشار بیماری های دامی و گیاهی، در پی روند جهانی شدن ضایعات بالای محصولات کشاورزی عدم مدیریت کافی منابع آب، وابستگی به وارداتی به برخی اقلام اساسی روند رو به رشد الگوی تغذیه ناسالم و بالاخره عدم هماهنگی و وفاق جهانی و منطقه ای در مورد سیاست های توسعه پایدار کشاورزی و روستایی را نیز باید به این عوامل اضافه کرد.
***عوامل تهدیدکننده امنیت غذایی
اگرچه تولید و عرضه کافی غذا در سطح کلان شرط اولیه امنیت غذایی است اما تضمین امنیت غذایی خانوار و بهبود وضعیت تغذیه ای در جامعه می گردد.پایداری امنیت غذایی نیازمند ایجاد یک نظام پایدار تولید و توزیع مواد غذایی است.
نوسانات تولید حوادث طبیعی تورم و بیکاری شیوع بیماری و جنگ از جمله مسائلی هستند که همواره امنیت غذایی بشر را در نقاط مختلف دنیا تهدید کرده اند. این وضعیت با توجه به افزایش جمعیت تهران و پیامدهای ناشی از تحولات آب و هوایی بر تولیدات کشاورزی و توزیع نامتوازن مواد غذایی در جهان نگرانی هایی را در خصوص تأمین امنیت غذایی به وجود آورده است.
درحالی که جامعه جهانی می تواند با ایجاد یک نظام پایدار تولید و توزیع مواد غذایی به خوبی با عوامل مذکور مقابله کرده و فقر غذایی که امروز نزدیک به 870 میلیون نفر در سراسر دنیا را گرفتار سوء تغذیه کرده است ریشه کن کند.
نظام غذایی شامل تمامی فرآیند و ساختارهایی که در تغذیه یک جامعه درگیر هستند نظام غذایی پایدار از مولفه هایی چون محیط زیست مردم نهادها و فرآیندهایی تشکیل شده که محصولات کشاورزی را تولید فرآوری بسته بندی و حمل نقل بازاریابی مصرف و در نهایت فرآینده انهدام ضایعات غذایی و کشاورزی و همچنین تمامی ورودی های لازم و خروجی های بوجود آمده در مراحل ذکر شده فوق است.
***مشخصه های سیستم غذایی
این مشخصه ها پایدار بر اصولی است که برخی ویژگی ها و مشخصه آن را می توان ایمن بودن در برابر نوسانات کارآمدی و بهره وری بالا از لحاظ مصرف انرژی و سایر عوامل تولید ایجاد زمینه برای حصول درآمد اقتصادی پایدار در کلیه جوامع و مناطق تضمین سلامت و ایمنی غذایی پایداری زیست محیطی و حفاظت از منابع پایه و حفظ تنوع زیستی برشمرد.
با توجه به تعدد موارد موثر در این سیستم و عمق پیامدهای بی توجهی به آنها لازم است سطح همکاری ها و تشریک مساعی بین المللی و توسعه پایدار کشاورزی و روستایی به طور قابل ملاحظه ای ارتقا یابد.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای موثر سازمان فائو به نوبه خود همواره از این تلاش ها حمایت کرده و در آینده نیز حمایت خواهد کرد.
اما در عرصه ملی تأمین امنیت پایدار کشاورزی از اساسی ترین سیاست ها و راهبردهای نظام است. کما اینکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان میثاق ملی به صراحت به این موضوع اشاره دارد.
تأکید قانون اساسی در اصول سوم(تأمین خودکفایی )، چهل و سوم (تأمین نیاز اساسی و خوراک)، چهل و ششم(عدم تبعیض در بهره برداری طبیعی)، و اصل پنجاهم (حفظ محیط زیست وظیفه عمومی) ناظر بر تأمین نیازهای اساسی، رفع فقر، برطرف کردن محرومیت در زمینه تغذیه، رفاه فردی و اجتماعی است.
علاوه برآن در برنامه های توسعه و نیز سند چشم انداز 20 ساله کشور، به بهبود وضعیت امنیتی غذایی توجه ویژه ای شده است.
امنیت غذایی مقوله ای بسیار گسترده است که بخش های مختلف اقتصادی کشور را شامل بخش کشاورزی، بازرگانی، صنعت، بهداشت و درمان را در برمی گیرد. در این میان بخش کشاورزی یکی از مهمترین اجزای این سیستم است که نقش مهمی در ایجاد امنیت غذایی پایدار ایفا می کند.
در عین حال امنیت غذایی در نهایت بستگی به موفقیت کشاورزان برای تولید غذای با کیفیت و مازاد بر نیاز خود و رسیدن به این مواد غذایی از طریق شبکه پیچیده بازاریابی از کانال های توزیع به دست مصرف کننده دارد.
طبعا در راستای سلامت غذا و تأمین امنیت غذایی در نظام پایدار غذایی موارد زیر باید مورد تأکید بخش کشاورزی قرار بگیرد.
- تولید محصولات کشاورزی کافی
- تولید محصولات کشاورزی سالم
- تولید در عین حفاظت از محیط زیست
اما رقابت نابرابر بخش کشاورزی در جذب سرمایه که به یک پدیده و معضل جهانی تبدیل شده در کنار پدیده های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی که عملا نیاز بخش کشاورزی را به منابع سرمایه ای دوچندان می سازد از یک سو تولید داخلی محصولات کشاورزی دربسیاری از نقاط جهان را با بحران مواجه ساخته و از دیگر سو نوسانات قیمت در بازارهای جهانی غذا هم، تأمین غذا از طریق اتکا به بازارهای جهانی را مشکل ساخته است.
در منطقه خاورمیانه محدودیت های شدید منابع آب بیش از محدودیت های پیش گفته را تشدید می کند. به نظر می رسد در عین تلاش های ملی برای جذب منابع سرمایه ای برای ارتقای نقش تکنولوژی های نوین در کشاورزی و افزایش کارآمد استفاده از منابع تولید لازم باشد در چارچوب اهداف هزاره به دو مسئله سرمایه گذاری و تسهیل انتقال تکنولوژی های کشاورزی بین المللی بیاندیشیم برای آنها راهکارهای نهادی جدیدی خلق کنیم.
طبعا دولت جمهوری اسلامی ایران با به کارگیری همه توان، ظرفیت ها و امکانات مادی و معنوی کشور و مشارکت کشاورزان و تولیدکنندگان به عنوان صاحبان اصلی بخش کشاورزی، رفع موانع موجود و دستیابی به امنیت غذایی پایدار را به عنوان یکی از مهمترین راهبردهای کشور در چارچوب برنامه های دراز مدت، میان مدت و کوتاه مدت توسعه کشور پیگیری خواهد کرد.
باشگاه خبرنگاران