چندی پیش ارسلان قاسمی، مدیر کل اتحادیه تعاونی های تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان ایران با بیان اینکه پرورش ماهی تیلاپیا در کشور ما ضروری نیست، گفت: پرورش ماهی تیلاپیا در کشور مخالفان و موافقان زیادی دارد که اتحادیه ما نیز به دلیل بحث های زیست‌محیطی از مخالفان جدی آن است.
وی با بیان این مطلب که سازمان حفاظت محیط زیست با پرورش این ماهی به شکل آزمایشی موافقت کرده است، ادامه داد: حدود سه سال است که مؤسسه تحقیقات علوم شیلات روی این طرح کار می‌کند.
قاسمی افزود: پرورش تیلاپیا در شرایط خاصی امکان پذیر است و چون این ماهی بومی نیست و با آبهای کشور سازگاری ندارد، ممکن است در صورت وارد شدن به اکوسیستم بومی‌ها آسیب‌های جبران ناپذیری را به این اکوسیستم وارد کند.
وی با اشاره به این که در کشور ماهیان بومی ارزشمندی مثل خاویار وجود دارد، تاکید کرد: در زمینه پرورش این ماهیان هنوز کارهای تحقیقاتی زیادی باید انجام شود.
قاسمی با بیان این که در حدود 15 استان کشور امکانات پرورش ماهیان خاویاری فراهم است، تصریح کرد: بهتر است ما انرژی، وقت و هزینه‌مان را به افزایش تولیدات این چنینی اختصاص دهیم.
وی همچنین با اشاره به این که در همه جای دنیا برداشت کپور ماهیان حدود 30 تن در هکتار است، گفت: این میزان در کشور ما، در بهترین شرایط حدود 6 تن است و این موضوع نشان دهنده این است که ما در این زمینه نیز باید کار کنیم.
قاسمی افزود: بنابر این ما به جای آغاز پروژه‌ای جدید بهتر است پروژه‌های نیمه تمام قبلی‌مان را به اتمام برسانیم.
*پرورش"تیلاپیا" در بیش از 100 کشور جهان
براساس این گزارش عباسعلی مطلبی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران در جواب اظهارات مدیر کل اتحادیه تعاونی‌های تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان ایران، اظهار داشت: در حال حاضر "تیلاپیا" در اغلب مناطق حاره‌ای و معتدل جهان و در بیش از 100 کشور از جمله کشورهای همسایه ایران پرورش داده می‌شود.
وی با بیان اینکه استقبال عمومی دنیا ازتیلاپیا و توسعه روز‌‌افزون آن شاهدی بر موفقیت این صنعت است،افزود: حدود 3 سال است که تیلاپیا به مزارع بخش خصوصی منطقه بافق یزد وارد شده و طی این مدت هیچگونه معضل زیست محیطی ، آلودگی هوایی و غیره در این منطقه ایجاد نکرده است .
رییس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور با اشاره به اینکه این موسسه بنابر رسالت کاری خود از بدو ورود این ماهی تحقیقات جامعی را در دستور کار قرار داده و همچنان نیز همگام با دنیا این مطالعات را ادامه می‌دهد، اضافه کرد: اولین قدم‌های پس از حصول دستاوردهای علمی با توجه به مجوزهای دریافتی حاصل از مطالعات رونمایی از پرورش تیلاپیا در یکی از دور افتاده‌ترین مناطق کشور در خرداد ماه 1390 با حضور روسای سازمان شیلات ایران، موسسات تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان جهاد استان، استاندار و مسئولین استانی، نماینده مجلس و .... در استخرهای بخش خصوصی انجام شد.
مطلبی اضافه کرد: همچنین با عنایت به توان کارشناسی و دانش فنی حاصله میان مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور (وابسته به موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور) با جهاد استان یزد (حمایت شیلات ایران) قراردادی مبتنی بر تولید ماهانه 20هزار بچه ماهی تیلاپیا و ورود بخش پرورش منعقد شد تا ضمن آشنایی پرورش دهندگان و مردم با این بازار به تدریج کلیه بحث های تیلاپیا به طور اصولی منتقل شود.
وی با بیان اینکه هر موجود زنده‌ای برای زندگی نیازمند شرایط خاصی است،ادامه داد: تیلاپیا نیز از این قاعده مستثنی نیست اما اندک آشنایی با این گونه آبزی پرورشی روشن می‌کند که این شرایط در محدوده‌های نسبتا وسیع اکولوژیک قرار داشته که همین ویژگی عامل موفقیت آن در قرار گرفتن در جایگاه دوم آبزی‌پروری جهان بوده است.
مطلبی افزود: این شرایط خاص با بسیاری از مناطق کشور هم‌خوانی داشته و اساسا یکی از دلایل توسعه این ماهی به ویژه در مناطق گرم و خشک همین امر بوده و بسیاری از مناطق ایران واجد چنین آب و هوایی است.
وی با اشاره به اینکه گونه‌های مهم پرورشی ایران(قزل‌آلا، کپور، میگوی وانامی و ...) بومی ایران نبوده و در این زمینه بسیاری دیگر از محصولات دامی و کشاورزی را نیز می‌توان ذکر کرد، افزود: پروژه، گزارشات علمی، سخنرانی‌ها و مقالات پژوهشی بسیاری در زمینه سازگاری تیلاپیا در مرکز ما انجام شده است.
*نقش موثر "تیلاپیا" در افزایش تولیدات آبزیان
مطلبی اظهار داشت : برنامه‌های توسعه پرورش تیلاپیا برای مناطق حاشیه کویری مانند یزد، کرمان، سمنان و ... و مناطق مشابه با منابع آب بسته در نظر گرفته شده و این توسعه می‌تواند همراه با افزایش تولیدات آبزیان و سرانه مصرف آبزیان، متضمن بهره‌برداری از آبهای بلا استفاده، اشتغالزایی در مناطق کمتر توسعه یافته و حاشیه کویری، جلوگیری از مهاجرات به شهرهای بزرگ، افزایش تولید ملی و خودکفایی باشد .
وی افزود: با توجه به تعریف ماهی بومی و غیربومی، ماهی خاویاری که از دریای خزر به آبهای داخلی منتقل و پرورش داده می‌شود و رویه ای بسیار مفید و حائز اهمیت است این ماهی در خوزستان، سمنان، قم، یزد، ... ماهی بومی محسوب نمی‌شود، توسعه پرورش ماهیان خاویاری و دیگر آبزیان هیچگونه منافاتی با توسعه تیلاپیا ندارد و هم‌اکنون جز برنامه‌ها و اهداف مهم پژوهشی است.
*فواید گسترده پرورش "تیلاپیا"
مطلبی با اشاره به تراکم پذیری ماهی، توجیه اقتصادی، نیاز کم به آب، مقاومت در برابر بیماری‌هاو بازارپسندی این آبزی افزود: تیلاپیای کامل در بازار جهانی حدود یک دلار قیمت و قابلیت ورود به سبد مصرف عامی را دارد، براساس نظر 2010 فائو این ماهی بهترین گزینه برای خطوط هوایی، بیماران بستری، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، غذای دانش‌آموزان، افراد با تمکن مالی پایین... توصیه شده است.
وی اضافه کرد: پیش بینی شده تا سال 2050 صید آبزیان ناممکن شود و این درحالیست که تا سال 2030 نیاز به تولید دو برابری غذا وجود دارد با توجه به این مطلب ،تیلاپیا ازسال 2005 آمار تولید آزاد ماهیان را در جهان پشت سر گذاشته و احتمالا تا چند سال آینده با رشد بالای 12.2 درصد رتبه اول آبزیان پرورشی جهان خواهد شد.
مطلبی ادامه داد: مطالعه آمار تولید آبزیان پرورشی در دیگر کشورها از جمله اندونزی، تایلند، مصر، برزیل و ... در این زمینه اهمیت تولید این آبزی را بخوبی نشان می‌دهد بعلاوه در اغلب کشورهای قطب تولید تیلاپیا تنوع بالای زیستی قابل مقایسه با تنوع زیستی ایران نیست.
وی ادامه داد: به عنوان مثال تایلند سالانه 10 میلیون دلار صادرات تیلاپیا دارد وطی 20 سال 800درصد افزایش تولید تیلاپیا داشته است.
به گفته ی مطلبی طبق آمار موجود در سایت رسمی آمار آبزیان، درسال 2010 تجارت جهانی تیلاپیا بالغ بر 5 میلیارد دلار بوده است و این سوال مطرح می‌گردد که جایگاه ایران در این فهرست کجاست؟
وی افزود :واردات کنونی فیله تیلاپیا به کشور که به دلیل طعم و شرایط مطلوب آن با استقبال مصرف کنندگان مواجه گشته و فروش آن در مارکت ها فراگیر شده، به همین دلیل پرورش آن می تواند در راستای تحقق اهداف و شعارهای ملی تولید، خودکفایی، اشتغالزایی و خلق حماسه اقتصادی در زمینه صنایع شیلاتی با تولید این ماهی و فعال شدن صنعت و حرفه ها و صنایع مرتبط با آن (تولید مولدین اصلاح شده، تولید تخم، تولید بچه ماهیان اصلاح شده، پرورش در سیستم ها متنوع، فرآوری و صنایع چنینی جایگزین شود.
مطلبی خاطر نشان کرد :تراکم پذیری، تولید در واحد سطح، ضریب تبدیل غذا، میزان و نرخ رشد، نوع خوراک، وضعیت تکثیر و تولید تخم، از جمله ویژگی های این ماهی است که می تواند آبزی پروری ما را از مصرف آب شیرین و واردات نهاده هایی که امروزه اساس تولید در کشور است، نجات دهد.
وی با بیان اینکه این موارد با دیگر آبزیان پرورشی متداول کشور قابل مقایسه نیست خاطرنشان کرد: طرح معرفی تیلاپیا به صنعت آبزی پروری کشور از سال 1387 در مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور آغاز و منجر به نتایج و دستاوردها و دانش فنی پرارزشی شده که چشم انداز روشنی در آینده صنایع شیلاتی کشور گشوده و در کانون توجه بسیاری از متخصصین، تولیدکنندگان و مرتبطین صنایع شیلاتی کشور قرار گرفته است.
رییس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در پایان با اشاره به این که 5 میلیون تن تیلاپیا در بازارهای جهانی صادر می‌شود ، افزود: این ماهی به دلیل قدرت تکثیر وسیع، مرغ آبزی پروری نامیده می‌شود.
باشگاه خبرنگاران