این در حالی است که استان کرمان به عنوان مهمترین تولیدکننده پسته ایران نقش تاثیرگذاری در ارزآوری از فروش این محصول دارد.
ˈتداوم پدیده خشکسالی، افت سطح آبهای زیرزمینی بخاطر برداشت بی رویه و کم آبی، گسترش و مقاوم شدن آفات، کاهش کیفیت سموم و کودهای کشاورزی، خرده مالکی و اختلالات بازار عرضهˈ چالشهایی هستند که فراروی تولید ˈطلای سبزˈ در کرمان قرار دارند.
در چنین شرایطی تغییرات اقلیمی سالهای اخیر و برخی موانع دیگر چرخه تولید محصول پسته را با مشکلات عدیده مواجه کرده است.
گذر زمان و استفاده کارشناسی نشده از آب، سموم شیمیایی، کود و حتی کاشت نادرست درختان پسته در فواصل ناصحیح مشکلاتی را بر سر راه تولید محصول پسته و باغداران قرار داده که تنها با ورود و دخالت کارشناسان بخش کشاورزی و البته برنامه ریزی مسوولان امر برطرف می شود.
سخنان و درددل کشاورزان پسته کار کرمانی نیز حاکی از مشکلات زیادی است که مطرح کردن آنها شاید آغازی بر چاره جویی و رفع این موانع باشد.
پسته کار و کشاورز نمونه سالهای 90 و 91 می گوید: طی دو سال گذشته هشت تن و 740 کیلوگرم در واحد سطح پسته برداشت کرده ام.
ˈمحمد تقی زاده نوقیˈ سطح زیرکشت محصول پسته خود را 20 هکتار اعلام و بیان کرد: خشکسالی و افت آبهای زیر زمینی از جمله مشکلات کشاورزان است.
این کشاورزان پسته کار منطقه احمدیه نوق شهرستان رفسنجان کرمان ادامه داد:
آبیاری باغ پسته ام را با سامانه های آبیاری نوین انجام می دهم، در فصول گرم سال از طریق آبیاری قطره ای و در زمستان به صورت غرق آبی.
وی با اشاره به واگذاری تسهیلات دولتی برای اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار گفت: بالا رفتن شوری و ای.سی آب موجب از کارافتادن لوله های آبیاری می شود.
او هزینه اجرای سامانه آبیاری تحت فشار را در دو سال گذشته دو تا سه میلیارد ریال عنوان و بیان کرد: کیفیت آب نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است.
این کشاورز پسته کار از خریداری نشدن پسته کشاورزان توسط دولت و حضور دلالان و واسطه ها در بخش خرید و فروش پسته به عنوان دیگر معضل جدی این بخش یاد کرد.
تقی زاده نوقی گفت: واسطه ها پسته را از کشاورز با قیمت کم و ارزان خریداری می کنند اما آن را با قیمت بالا در داخل یا خارج از کشور می فروشند.
وی هزینه های باغداری پسته را ˈزیادˈ توصیف و بیان کرد: قیمت فروش هر کیلوگرم پسته درجه یک امسال 300 هزار ریال بوده است.
وی ادامه داد: کشاورزان کود و سم را نیز با قیمت زیاد تهیه می کند و از طرف دولت در این زمینه کمکی دریافت نمی کنند.
او افزود: سالانه حدود دو تا سه میلیارد ریال برای نگهداری از باغهای پسته ام هزینه می کنم در حالی که چهار تا پنج میلیارد ریال برداشت پسته دارم.
وی همچنین با اشاره به پایین آمدن کیفیت سموم کشاورزی گفت: سالانه به دلیل بروز آفات حدود 10 مرتبه باغهای پسته را سمپاشی می کنیم اما در برخی مواقع نتیجه لازم حاصل نمی شود.
این کشاورز پسته کار افزود: هر لیتر سم حدود یک میلیون و 800 هزار ریال برای کشاورز هزینه دارد.
تقی زاده نوقی گفت: حضور کارشناسان کشاورزی نیز برای نظارت بر باغها و نحوه سم پاشی برای کشاورزان هزینه در بر دارد.
وی ادامه داد: کشاورزان پسته کار در سالهای گذشته حدود دو تا سه مرتبه باغها را سم پاشی می کردند و آفات با این روش بطور کامل از بین می رفت.
او وجود ˈکرم سرشاخه خوار و پسیلˈ را از بیشترین آفات رایج پسته عنوان کرد و از مسوولان خواست کشاورزان پسته کار را در راستای تولید محصولی سالم و ارگانیک و همچنین کاهش هزینه ها یاری کنند.
یکی دیگر از کشاورزان پسته کار از منطقه رباط شهرستان شهربابک که دو سال متوالی به عنوان نمونه کشوری انتخاب شده است سطح زیرکشت محصول پسته اش را 12 هکتار عنوان کرد.
وی گفت: شش هکتار از این مقدار بارور و بقیه بصورت نهال و غیربارور هستند.
ˈسید ابوالفضل حسینیˈ با بیان اینکه پسته کشت شده اش تنها رقم فندقی است افزود: هر کیلوگرم محصول پسته را امسال 270 هزار ریال به فروش رسانده ام.
وی نیز از حضور واسطه های بخش کشاورزی شکایت دارد و خواستار حضور بخش دولتی برای خرید محصولش است.
این کشاورز نمونه گفت: حضور واسطه ها و دلالان در بخش خرید پسته از کشاورزان موجب متضرر شدن این قشر زحمتکش می شود زیرا سود اصلی کار کشاورزی نصیب دلال می شود.
وی با اشاره به اینکه بعد از برداشت پسته محصول مرغوب و نامرغوب با هزینه کشاورز از هم جدا می شوند افزود: برخی دلالان هر دو پسته مرغوب و نامرغوب را از کشاورز با قیمت پایین خریداری می کنند و بعد از مخلوط کردن مجدد آنها به عنوان پسته کرمان صادر می کنند که این امر جایگاه کیفی این محصول را به خطر می اندازد.
حسینی تاکید کرد: سود پسته را دلالان می برند نه کشاورز.
وی با اشاره به اینکه کشاورزان پسته کار کود را از بخش خصوصی و با قیمت بالا خریداری می کنند افزود: نظارت جهادکشاورزی می تواند کیفیت و قیمت کود و سم را متعادل نگه دارد.
او گفت: کشاورزان پسته کار برای استفاده از کارگران نیز با مشکلات متعددی مواجه هستند، کارگران بدون نظارت دولت قیمتهای نادرست و نامتعارف را برای ارائه خدمات و کار به کشاورزان اعلام می کنند لذا حضور دولت و سازمان جهادکشاورزی به منظور نظارت بر این بخش می تواند کمک شایان توجهی به کشاورزان بکند.
وی ادامه داد: کارگران باید به صورت شناسنامه دار و مشخص باشند و دولت بر همه امور آنها اعم از سلامت و نرخنامه کار نظارت کند.
او در ادامه، خشکسالی و کاهش کیفیت آب کشاورزی را از دیگر مشکلات اساسی پسته کاران شهربابکی عنوان و بیان کرد: افزایش شوری و تلخی آب روی کیفیت و کمیت محصول پسته تاثیر بسزایی دارد.
وی گفت: بالا رفتن شوری و سختی آب موجب خراب شدن سامانه های آبیاری تحت فشار در باغهای پسته می ود در حالی که هزینه 10 هزار متر لوله گذاری این سامانه بیش از یک میلیارد و 500 میلیون ریال است.
او دیگر مشکل کشاورزان پسته کار را کاهش کیفیت سم و بالا رفتن قیمت آن عنوان کرد و از دولت خواست بر این امر نظارت داشته باشد.
این کشاورز نمونه کشوری برداشت بی رویه آب و آبیاریهای غرق آبی و سنتی را از دیگر معضلات بخش کشاورزی استان کرمان دانست و گفت: برخی از چاههای آب کشاورزی منطقه رباط شهربابک به دلیل خشکسالی متوالی روبه خشکی رفته اند.
وی خاموش کردن موتورپمپهای آب کشاورزی را در برخی از ماههای سرد سال که باغها نیازمند آبیاری نیستند راهی برای کاهش مصرف آب عنوان و بیان کرد: اگر دولت به منظور اجرای این طرح وارد عمل شود کشاورزان بصورت هماهنگ موتورپمپها را خاموش می کنند و در مصرف آب به میزان زیاد صرفه جویی می شود.
وی از عاقبت 10 سال آینده چاههای کشاورزی با برداشت بی رویه آب ابراز نگرانی و بیان کرد: اگر با شیوه رایج کنونی برداشت شود بسیاری از چاههای آب به زودی خشک می شوند.
این کشاورز پسته کار ˈآفتاب سوختگیˈ را از دیگر مشکلات فصول گرم سال در باغهای پسته عنوان کرد و گفت: پارسال این امر موجب وارد آمدن خسارت به 10 تا 15 درصد محصول پسته شد.
وی فقدان صنایع بسته بندی را مشکل دیگر پسته کاران شهربابکی دانست و ادامه داد: فروش محصول پسته بعد از بسته بندی برای کشاورزان صرفه اقتصادی بیشتری دارد لذا از دولت خواستار یاری کشاورزان در این زمینه هستیم.
یکی دیگر از کشاورزان پسته کار نمونه کشور در رفسنجان که دانش آموخته رشته ماشین آلات کشاورزی است سطح زیر کشت باغ پسته اش را 300 هکتار اعلام کرد.
ˈرضا فلاح نجم آبادیˈ گفت: 250 هکتار از این باغ پسته به صورت بارور و 50 هکتار آن غیربارور و نهال است.
وی افزود: بیشتر ارقام پسته موجود در باغها ˈفندقی، کله قوچی، احمدآقایی، اکبری و بادامیˈ می باشد.
او که پارسال به عنوان کشاورز پسته کار نمونه کشوری انتخاب و معرفی شد گفت: بخاطر خسارات ناشی از تغییرات ناگهانی دما طی امسال میزان برداشت پسته در هر هکتار تنها دو تن بود
وی ادامه داد: این در حالی است که در سالهای گذشته میزان برداشت پسته از هر هکتار چهار تن بوده است.
فلاح نجم آبادی با بیان اینکه به دلیل مبارزات صحیح و اصولی از جانب آفات خسارتی به باغات پسته ام نرسیده است ادامه داد: مشاوره با کارشناسان جهادکشاورزی به منظور اجرای سمپاشی و کوددهی مانع از بروز آفات در باغات و بروز خسارات شده است.
وی در ادامه گفت: 85 درصد تسهیلات دریافتی از سازمان جهادکشاورزی به منظور اجرای سامانه آبیاری تحت فشار بصورت بدون بازپرداخت است.
او گفت: با وجود دریافت تسهیلات اجرای سامانه آبیاری تحت فشار 60 درصد از هزینه اجرای این طرح را به دلیل بالا رفتن نرخ ارز، خودم پرداخت کردم.
این کشاورز پسته کار نمونه به خشکسالیهای اخیر و کاهش میزان و کیفیت آب های زیرزمینی نیز اشاره و بیان کرد: شوری و سختی آب بعد از مدتی سامانه های آبیاری تحت فشار را دچار مشکل می کند.
وی سرمایه پسته کاران را باغ آنها دانست و اظهار کرد: کشاورزان برای دریافت تسهیلات به دلیل بدون سند بودن بیشتر باغها با مشکل مواجه هستند.
او از مسوولان خواست بمنظور رفع این مشکل نیز چاره جویی کنند.
فلاح نجم آبادی به افزایش قیمت کود و سم هم اشاره و بیان کرد: در این بخش نیز کشاورز پسته کار به دلیل حضور بخش خصوصی بدون نظارت دولت با مشکلات فراوانی روبرو است.
وی همچنین از دولت خواست تسهیلات با نرخ سود پایین به کشاورزان پسته کار واگذار کند.
او با اشاره به اینکه صنعت کشاورزی به خصوص بخش پسته در استفاده از ماشین آلات کشاورزی ضعیف است گفت: کاشت نادرست درختان در فواصل نزدیک به هم مانع از ورود ماشین آلات سمپاش، کوددهی و غیره در باغها می شود.
این کشاورز پسته کار همچنین به خسارت ناشی از سموم چینی در باغهای پسته طی سالهای گذشته اشاره و بیان کرد: در گذشته کشاورزان در هر سال دو تا سه مرتبه باغ را سمپاشی می کردند در حالی که اکنون این میزان به 10 مرتبه در سال رسیده زیرا کودهای شیمیایی و سموم استاندارهای لازم را ندارند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی کرمان نیز می گوید: پسته از مهمترین محصولات باغی کشور و این استان محسوب می شود.
ˈمحمدرضا پورخاتونˈ مساحت باغهای پسته بارور در جهان را 448 هزار و 238 هکتار اعلام و بیان کرد: 337 هزار و 916 هکتار از این باغها در ایران و 265 هزار و 512 هکتار باغها در استان کرمان قرار دارد.
وی افزود: بر این اساس 75 درصد سطح زیر کشت جهان متعلق به ایران است.
او ادامه داد: 25 هزار هکتار از باغهای موجود در استان کرمان را نهالستان و درختان غیربارور تشکیل می دهد.
معاون سازمان جهادکشاورزی کرمان گفت: 150 هزار بهره بردار پسته در این استان فعال هستند و بطور غیرمستقیم یک میلیون نفر نیز از همین طریق بکار مشغول شده اند.
وی افزود: بیش از 70 درصد بهره برداران بخش کشاورزی شناسنامه دار هستند.
پورخاتون پیش بینی میزان محصول پسته استان کرمان را 200 هزار تن اعلام و بیان کرد: تغییرات ناگهانی جوی در چند سال اخیر مانع از رسیدن سطح محصول پسته به این مقدار شده است.
او مقدار محصول پسته تولیدی کرمان را در سال جاری 120 هزار دانست و افزود: خشکسالی، بروز آفات، سرمازدگی، آفتاب سوختگی و غیره مانع از رسیدن محصول پسته به مقدار پیش بینی می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی کرمان از کاهش شدید منابع آبی از نظر کمی و کیفی به عنوان مهمترین معضل بخش کشاورزی و پسته یاد کرد.
وی ادامه داد: این امر مهمترین عامل تاثیرگذار بر کاهش عملکرد تولید پسته است.
او در ادامه از واگذاری تسهیلات به کشاورزان برای اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار خبر و ادامه داد: 85 درصد هزینه اجرای این سامانه توسط دولت پرداخت می شود.
وی افزود: در سالهای اخیر روند اعطای تسهیلات اجرای سامانه های تحت فشار نسبت به گذشته کند شده که با از سرگیری این روند رقم قابل توجهی از باغهای کرمان به این سامانه مجهز خواهند شد.
او استفاده از سفره های آبخیز استانهای همجوار و استفاده و مدیریت صحیح آب را مهمترین عامل بعد از انتقال آب و کاهش سطح زیرکشت محصول پسته به عنوان راهکارهای مهم به منظور صرفه جویی در مصرف آب یاد کرد.
پورخاتون گفت: کشاورزان باید باغهای پسته غیراقتصادی خود را از چرخه خارج کنند زیرا بر اساس میزان مصرف آب در برخی باغها مقدار محصول دهی توجیه اقتصادی ندارد.
وی استفاده از آب شیرین کن را در باغهایی که آب با ای. سی بالا روبرو است راه حلی برای رفع مشکل کم آبی و کیفیت پایین آب دانست.
معاون سازمان جهادکشاورزی کرمان از آبیاری به شیوه سنتی به عنوان یکی از مشکلات بخش کشاورزی و پسته کاری یاد و بیان کرد: کشاورزان باید از سامانه های آبیاری نوین برای آبیاری استفاده کنند.
وی همچنین با اشاره به اجرای طرح خاموشی موتور پمپها در برخی ماههای فصل زمستان و پاییز گفت: این طرح تحقیقاتی در گذشته در برخی باغها اجرا شده که نتایج خوبی نیز داشته است.
او در ادامه از بالا رفتن شوری، قلیایی شدن و پایین آمدن کیفیت خاک به عنوان معضل دیگر بخش کشاورزی یاد و بیان کرد: اصلاح خاک راه حلی برای جلوگیری از پیشرفت این مشکل است که در این زمینه دولت باید اعتبار و تسهیلاتی به کشاورزان واگذار کند.
وی تاکید کرد: دولت باید به منظور اصلاح خاک کشاورزی برای دستیابی به سوددهی و مقرون به صرفه بودن محصول، سرمایه گذاری کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی کرمان همچنین بروز آفات و بیماریها را دیگر مشکل کشاورزان پسته کار دانست و افزود: بروز خشکسالیهای متناوب منجر به ظهور آفات و بیماریها در باغهای پسته شده است.
وی مدیریت باغهای پسته را پیچیده عنوان و بیان کرد: مدیریت باغ پسته به شیوه گذشته کاری نادرست و غیراقتصادی است.
او تصریح کرد: شرایط اقلیمی هم اینک مانند گذشته نیست بنابراین کشاورزان پسته کار باید با توجه به تغییرات آب و هوایی و با استفاده از رهنمودهای کارشناسان کشاورزی باغها را مدیریت کنند.
پورخاتون تاکید کرد: باید راهکارهای اساسی و اصولی برای حفظ نباتات اندیشیده شود.
وی همچنین با بیان اینکه برخی کشاورزان به دلایل مختلف برخی باغهای پسته خود را رها کرده اند گفت: این امر موجب تبدیل باغ رها شده به کانون آفات و بیماریها و در نتیجه سرایت آن به سایر باغها می شود.
وی از رها کردن باغهای پسته در مناطق مختلف به عنوان یک مشکل در زمینه حفظ نباتات اشاره کرد و ادامه داد: متاسفانه در زمینه مقابله با رها شدن باغها قانون با ضمانت اجرایی نداریم.
او استفاده نکردن کشاورزان از ماشین آلات و مکانیزه نبودن کشاورزی را دیگر مشکل پسته کاران دانست و ادامه داد: ضریب استفاده از مکانیزاسیون در باغهای پسته استان کرمان هشت دهم اسب بخار بر هکتار است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی کرمان گفت: این میزان باید به منظور سوددهی بیشتر پسته به 2/1 افزایش پیدا کند که به این منظور دو هزار و 500 دستگاه تراکتور نیاز است.
وی افزود: اعتبارات خوبی امسال برای بالا بردن ضریب استفاده از مکانیزاسیون در باغهای کشاورزی و به خصوص پسته در نظر گرفته شده است.
او در ادامه کاهش کیفیت سموم و کودهای کشاورزی را دیگر مشکل کشاورزان پسته کار دانست و گفت: سازمان حفظ نباتات نمونه برداری از سموم کشاورزی را به منظور حفظ کیفیت در دستور کار دارد لذا بر اساس استانداردهای فائو کیفیت سم از نظر درصد مواد و غیره توسط این سازمان بررسی می شود.
وی تاکید کرد: اگر سموم کشاورزی یکی از فاکتورهای استاندارد فائو را نداشته باشد سازمان حفظ نباتات از ورود آن به بازار جلوگیری خواهد کرد.
پورخاتون همچنین گفت: بطور معمول کشاورزان توقع دارند همه مشکلات و بیماریهای باغات پسته خود را از طریق سمپاشی برطرف کنند که این دیدگاهی نادرست است زیرا کشاورزان برای سالن نگه داشتن باغ اقدامات متعددی را باید انجام دهند که استفاده مدیریت شده از سموم کشاورزی یکی از آنها است.
وی کیفیت آب را برای حل کردن سموم کشاورزی پایین دانست و افزود: یکی از دلایلی که سموم کشاورزی تاثیر دلخواه را بر باغهای پسته ندارد پایین بودن کیفیت آب است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی کرمان گفت: مدیریت کشاورزان پسته کار برای مبارزه با آفات ضعیف است زیرا با روشهای سنتی گذشته با آفات و بیماریها مقابله می کنند در حالی که بسیاری از آفات نسبت به سموم شیمیایی مقاوم شده اند.
وی وارد شدن سموم کشاورزی با فورمولاسیون جدید به بازار را برای مبارزه با آفات راهی برای کاهش مشکلات حفظ نباتات عنوان و بیان کرد: کشاورزان علاوه بر این باید مبارزه تلفیقی و غیرشیمیایی را با آفات و بیماریهای گیاهی در دستور کار قرار دهند.
او از توجه نکردن کشاورزان و باغداران پسته به مدیریت تغذیه باغ نیز به عنوان معضل بخش پسته یاد و بیان کرد: تغذیه باغهای پسته تاثیر بسزایی بر عملکرد این محصول دارد.
پورخاتون با اشاره به تغییرات خاک و آب گفت: الگوی تغذیه ای باغها نیز باید به همین نحو تغییر کند.
وی تغییرات ناگهانی اقلیمی را از دیگر مشکلات باغداران پسته کار کرمانی عنوان کرد و ادامه داد: بروز پدیده های خاص جوی، بیابانزایی، سرمازدگی در فصول گرم، نوسانات دمایی و آفتاب سوختگی از جمله این موارد است.
ارنا