دکتر زهرا عبداللهی در همایش ملی غنی‌سازی آرد و سلامت جامعه، گذشته حال و آینده که از صبح امروز در محل انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور آغاز به کار کرد با بیان این که شیوع کمبود ریزمغذی‌ها یک مشکل جهانی است، اظهار کرد: در ایران نیز با مشکمل کمبود ریزمغذی‌ها به ویژه آهن مواجهیم.
وی در ادامه به پیامدهای کمبود آهن اشاره و اظهار کرد: افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های کمبود آهن، تضعیف سیستم ایمنی بدن و به دنیا آمدن کودکان کم وزن که خطر مرگ در آنها 30 برابر بیشتر از نوزادان معمولی است از جمله پیامدهای کمبود آهن هستند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، با بیان این که علاوه بر موارد گفته شده هزینه‌های زیادی نیز برای درمان مشکلات ناشی از کمبود آهن در سیستم نظام سلامت تحمیل می‌شود، گفت: کاهش کارایی و تولید، افت تحصیلی و کاهش بهره هوشی نیز از جمله دیگر پیامدهای کمبود آهن هستند. به همین علت با مشورت سازمان بهداشت جهانی، غنی‌سازی آرد و آهن و اسیدفولیک را پیشنهاد دادیم. غنی سازی آرد در بسیاری کشورهای دنیا از سال 1940 آغاز شده است. این طرح به صورت پایلوت در ایران و استان بوشهر از سال 1380 کلید خورد.
عبداللهی ادامه داد: در نهایت برنامه ملی غنی‌سازی آرد در سال 84-85 تدوین و از سال 1386 اجرایی شد.
وی در ادامه به نتیجه تحقیقات انجام شده وزارت بهداشت، در سال 1380 پرداخت و گفت: براین اساس 70 درصد خانوارهای ایرانی با کمبود آهن مواجه بودند و کم خونی در همه رده‌های سنی وجود داشت و این میزان در کودکان به حدود 40 درصد می‌رسید.
مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت همچنین به کمبود روی اشاره کرد و گفت: در سال 1380 تا 40 درصد زنان باردار کمبود روی را تجربه کرده‌اند.همچنین مطالعات ما نشان می‌دهد در برخی از نقاط کشور 70 تا 80 درصد جمعیت با کمبود ویتامین D مواجه بوده‌اند.
عبداللهی با بیان این که کمبود آهن و کم خونی سالانه میلیون‌ها دلار ضرر اقتصادی به دنبال دارد، گفت: در مقابل هزینه غنی‌سازی آرد به عنوان راهکار موثر پیشنهاد شد که برای انجام آن 10 میلیون دلار هزینه لازم است.
وی با بیان این که پس از آغاز برنامه غنی‌سازی اثربخشی آن مورد مطالعه قرار گرفت، گفت: در بوشهر با گذشت یک دهه از آغاز طرح غنی‌سازی شیوع کمبود آهن از 22 درصد به 15 درصد کاهش یافته و در استان گلستان کمبود ذخیره آهن تا 54 درصد برطرف شده است.
وی به مزایای غنی‌سازی آرد با اسیدفولیک نیز اشاره کرد و گفت: کاهش ریزفاکتورهای ابتلا به بیماری‌های قلبی و رفع نقایص مادرزادی لوله‌های عصبی از جمله مزایای غنی‌سازی آرد با اسیدفولیک هستند. بر این اساس شاخص نوزادانی که در ایران با نقص مادرزادی لوله‌های عصبی به دنیا می‌آید 3 تا 4 مورد در هر هزار نفر است اما این آمار در دنیا به یک در هر هزار نفر می‌رسد.
وی با بیان این که در حال حاضر با کمبود ریزمغذی‌های دیگری نیز در جامعه روبرو هستیم، عنوان کرد: ما در سال 1386 پیشنهاد دادیم در صورت امکان ریز مغذی‌هایی چون ویتامین B2 و D را در نان‌ها بگنجانند اکنون کشورهای حوزه خلیج فارس نان خود را با ویتامین D غنی می‌کنند. امروز کمبود ویتامین D به یک معضل تبدیل شده است و می‌توان با اضافه کردن آن به مواد غذایی این مشکل را تا حدود زیادی برای سال‌های آینده برطرف کرد.
در ادامه این همایش عبداللهی در پاسخ به این پرسش که آیا در حالی که از جوش شیرین در تولید نان در برخی نقاط کشور استفاده می‌شود، غنی‌سازی با آهن می‌تواند اثربخشی لازم را داشته باشد؟ گفت: برنامه حذف جوش شیرین از نان ازجمله اولویت‌های وزارت بهداشت است. براساس گزارشات حاصل و اقداماتی که طی سال‌های گذشته انجام شده است 85 درصد مراکز تولید نان جوش شیرین را حذف کرده‌اند. البته در برخی استان‌ها هنوز این اتفاق نیافتاده و برخی دیگر نیز موفق شدند تا 100 درصد جوش شیرین را از نان‌های خود حذف کنند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت ضمن تاکید بر این که اقدامات، پایش‌ها و نظارت‌ها برای حذف کامل جوش شیرین از نان ادامه دارد، اظهار کرد: ما به دنبال ارائه نان سالمی هستیم که جوش شیرین نداشته باشد و به غنی‌سازی‌ها بهتر پاسخ بدهد.
وی افزود: از 10 سال گذشته که غنی‌سازی نان آغاز شد اثربخشی آن در مقاطع مختلف مورد بررسی قرار گرفت. شکی نیست که اگر جوش شیرین از نان‌ها حذف شود غنی‌سازی نیز اثربخشی بهتری خواهد داشت.
عبداللهی با بیان این که بهبود کیفیت نان در کارگروه‌های تخصصی در حال بررسی به منظور ارائه به شورای عالی امنیت و سلامت غذایی است، گفت: مباحثی چون حذف جوش شیرین از نان، افزودن سبوس به آرد، بازنگری استانداردهای نان و کاهش نمک در این کارگروه تخصصی در حال بررسی است و سعی می‌کنیم مصوبات آن را دریافت کنیم.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این که اگر سبوس گندم مفید است چرا آن را از آرد می‌گیرند، گفت: سبوس همانند یک کارد دو لبه است از طرفی حاوی ویتامین‌های مفیدی است اما از سوی دیگر حاوی فیتات است. فیتات می‌تواند مانع جذب ریزمغذی‌های دو ظرفیتی همانند آهن، روی و کلسیم شوند. در دنیا سبوس را به میزان معینی از آرد جدا می‌کنند.
وی ادامه داد: درجه سبوس در نان‌های ما از 7 تا 18 درصد متغیر است. البته سیاست وزارت بهداشت بر این است که استانداردها طوری مورد بازنگری قرار بگیرند که سبوس بیشتری در نان‌ها داشته باشیم اما باید در نظر گرفت که نمی‌توان از حدودی بیشتر سبوس به نان اضافه کنیم.
ایسنا