در مورد اوراق مشارکت هم معمولا
سود سپردهها را بانک‌ها علیالحساب قطعی تلقی می‌کنند و هیچ وقت بالاتر از آن
پرداخت نمی‌کنند. اما مشکل همان سود سپرده 22 درصدی است که رئیس بانک مرکزی اعلام
کرده است. در هیچ جای دنیا این‌گونه نیست که سود سپرده بانکی از قبل تعیین شود.
اما در ایران این موضوع اتفاق افتاده است و بانک‌ها نرخ سود سپرده را
تعیین و انحصار ایجاده کردند و رقابت را از بین بردند. اگر تمامی بانک‌ها به طور
یکسان نرخ سود سپرده به مردم پرداخت کنند، دیگری رقابتی وجود نخواهد داشت. این در
حالی است که بانک‌ها در نرخ تسهیلات و نرخ وامها این امکان را برای خودشان فراهم
کردهاند که نرخ سود مباد‌له‌ای را کم می‌دهند اما نرخ عقود مشارکتی را با نرخهای
بالای 29 یا 30 درصد می‌دهند. این نشاندهنده این است که روند ثباتی وجود ندارد.
بسیاری از مردمی که در بانک‌ها سپردهگذاری می‌کنند به صورت سپردهگذاری
یکساله نیست. ممکن است سپردهگذاری کوتاهمدت یا 3 ماهه باشد. اما بانک‌ها
با توجه به تسهیلاتی که ارائه می‌دهند، سودهای بالای 25 یا 26 درصد می‌گیرند
اما به مردم سودهای پایینتری می‌دهند. بانک مرکزی با این کار به نوعی قصد داشته
که حالت ربوی بودن آن را از بین ببرد و بگویید که ما سود قطعی را سود علیالحساب
بالاتر میدهیم.
لذا باید بین بانک‌ها از طریق نرخ سود متفاوتی که به مردم پرداخت می‌کنند،
رقابت ایجاد شود. یعنی یک بانک ممکن است نرخ سود 18 درصدی و بانک دیگری 25
درصدی پرداخت کند. در این حالت بانک مرکزی با نظارت بر بانک‌ها بخشی از پول مردم و
نقدینگی بانک‌ها را میتواند به بخش تولید هدایت کند. نه اینکه با انحصاری کردن
بانک‌ها و تعیین نرخ قطعی سود سپردهها بازار را قبضه کند. چرا که این امر
باعث بهم خوردن سایر بازارها خواهد شد.
به عنوان نمونه صاحبخانهها و مالکین اگر نرخ سود سپردهها
بالا باشد، سعی می‌کنند از مستاجرین رهن دریافت کنند اما اگر نرخ سود سپردهها
پایین باشد، نرخ اجاره را بالا می‌برند. در این حالت ثابت نگه‌داشتن نرخ سود سپردهها
سبب بهم خوردگی سایر بازارها میشود. بنا به گفته یکی از بانک‌های خصوصی خیلی از
بانک‌ها نرخ سود سپرده قطعی را لحاظ نمی‌کنند. البته این امر به عینه قابل مشاهده
نیست و بانک‌ها اعلام می‌کنند که نرخ سود سپرده که لحاظ کردهاند همان نرخ
اعلامی بانک مرکزی است. مگر اینکه ارتباط رئیس شعبه و کارکنان بانک با مردم به
گونهای باشد که مردم متوجه شوند، بانک مورد نظر نرخ سوده سپرده بالاتری نسبت به
دیگر بانک‌ها پرداخت می‌کند. این در حالی است که خیلی از بانک‌ها اعلام می‌کنند به
نرخهای اعلامی بانک مرکزی وفا دارند اما به صورت غیر رسمی با نرخ سود سپرده
بالاتری کار می‌کنند.
مهدی جاویدپور
سردبیر اقتصادی فودنا
