البته این بدان معنا نیست که ظرفیت مالیاتی در کشور پایین باشد بلکه ابزار، امکانات، منابع انسانی، کارایی سازمان امور مالیاتی، قوانین و ساختارها همگی به‌گونه‌ای کارآمد نبودند که بتوان استفاده لازم را برد. به‌نوعی می‌توان گفت شبیه معدنی غنی است که ظرفیت بالایی دارد، اما ابزار مناسب برای استفاده از آن وجود ندارد.
اگر درآمدهای مالیاتی سهم بالایی در اقتصاد ندارد به دلیل آن است که ابزارهای لازم وجود ندارد. در بحث مالیات نیز، برای استفاده از ظرفیت‌های مالیاتی نیاز به ابزار داریم. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزارها، وجود اطلاعات مالیاتی جامع است. اساس کار مالیات، اطلاعات است.
زمانی سیستم مالیاتی می‌تواند کارآمد عمل کند که اطلاعات جامعی نسبت به معاملات ملکی، شهرداری‌ها، گمرک، حساب‌های بانکی افراد، نقل‌وانتقالات و درآمدها داشته باشد. ظرفیت مالیاتی با نسبت به درآمد ملی یا نسبت به سرمایه‌های ملی محاسبه می‌شود که عامل‌های تعیین ظرفیت‌های مالی کشور هستند. هر اندازه سیستم مالیاتی بتواند بر اساس ابزارها و فناوری‌های جدید، الکترونیکی کردن مالیات، به سمت پیاده‌سازی طرح جامع مالیاتی حرکت کند و سیستم‌های مالیاتی را به روز کند، بهتر می‌تواند اطلاعات مالیاتی را دریافت کند. پیاده‌سازی طرح جامع مالیاتی منجر شده که دسترسی به اطلاعات مالیاتی با سهولت بیشتری انجام شود و البته بی‌تاثیر در این رشد تحقق یافته نیست. همچنین می‌توان یکی از دلایل تحقق 95 درصد درآمدهای پیش‌بینی شده برای این مدت 7 ماهه را رشد 2 درصدی نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده عنوان کرد به‌گونه‌ای که هر سال نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده 1درصد افزایش می‌یافت اما امسال شاهد رشد 2درصدی نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده بودیم.
البته سطح آستانه آن هم وسیع‌تر شده است و مشمولیت اشخاص حقیقی و حقوقی که باید مالیات پرداخت کنند، افزایش یافته است. همواره یکی از اهداف برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم این است که حداقل بودجه جاری و اعتبارات جاری کشور از طریق مالیات تامین شود و درآمدهای نفتی برای سرمایه‌گذاری و کارهای عمرانی لحاظ شود. یعنی به‌گونه‌ای نباشد که از خود سرمایه هزینه کنیم. اما متاسفانه به دلایل مختلف نتوانستیم به این اهدف دست یابیم. هم‌اکنون اگر بخواهیم که درآمدهای مالیاتی جایگزین درآمدهای نفتی شود، انتظار بالایی است، اما می‌توان تا حدی به این سمت حرکت کرد و بخشی از کسری بودجه در صورت کاهش قیمت نفت را از این طریق درآمدهای مالیاتی جبران کرد.
اما اینکه بخواهیم یک‌مرتبه مالیات را جایگزین نفت کنیم، زمان‌بر است.