موضوع ایمنی غذا و سلامت فرآروده های غذایی به عنوان شعار امسال وزارت بهداشت در هفته سلامت تعیین شده است تا به این بهانه اهمیت تغذیه و سلامت غذا، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. زیرا، نقش ایمنی مواد غذایی در سلامت و تندرستی انسان بسیار حائز اهمیت است، تغذیه‌ای که بر اساس اصول علمی تنظیم شود بی شک سلامت انسان را تامین می کند و در مقابل از بروز بیماری های ناشی از غذای ناسالم جلوگیری می کند. این وضعیت، علاوه بر اینکه موجب ارتقای سطح سلامت جامعه می گردد، باعث می شود که هزینه های چند صد میلیاردی درمان بیماری ها نیز کاهش یابد.
بنابراین، آنچه مسلم است، وزارت بهداشت به عنوان متولی امر سلامت مردم و جامعه، وظابفی در حوزه غذا بر عهده دارد که مهمترین آن، نظارت بر سلامت غذا از مزرعه تا بشقاب مردم است.
مهندس محمد هاشمی سخنگوی سازمان غذا و دارو، با توجه به شعار امسال روز جهانی بهداشت که «ایمنی غذا؛ از مزرعه تا سفره» نامگذاری شده است، گفت: یکی از راهبردهای مهم توسعه، تحقق شعار «پیشگیری مقدم بر درمان» است. از همین رو، تامین سلامت غذا از مزرعه تا بشقاب از پیش شرط های سلامت جامعه و عامل مهمی در برقراری شرایط ثبات رفاه صلح و امنیت ملی و بین المللی است.
وی افزود: امروزه ثابت شده که غذای ناسالم منشاء بسیاری از بیماری‌هاست. همچنین بروز بسیاری از بیماری‌ها ریشه در عدم سلامت مواد موجود در مواد غذایی دارد.با توجه به اینکه لازمه انجام هر فعالیتی شناخت نیازهای مردم و برنامه‌ریزی بر اساس آن نیازهاست؛ بنابراین برای تعیین اقدامات موثر در راستای کاهش آلاینده‌های غذایی می‌بایست ابتدا نیازهای گروه مخاطب در زمینه آگاهی، نگرش و رفتار ایشان در خصوص نحوه برخورد با آلاینده‌ها تعیین شود تا مبتنی بر نیازها مداخلات دقیق‌تری برای بهره‌گیری از ظرفیت اجتماعی جهت کاهش این مخاطرات تنظیم و اجرا شود.
هاشمی ادامه داد: از سوی دیگر تا زمانی که بستر مناسب برای اجرای این مداخلات فراهم نشود، بهترین و تکنیکی‌ترین اقدام نیز نخواهد توانست نتیجه مطلوبی را در بر داشته باشد. از آنجایی که بخش اعظم آلاینده‌ها منشاء انسانی دارند، تنها راه جلب حمایت مخاطبان در اجرای پروژه های اساسی بسترسازی فرهنگی است.
به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو، مداخلات فرهنگی می‌تواند مسیر مداخلات دیگر را برای تحلیل و پیاده‌سازی استراتژی‌های پیشگیرانه در سطح اجتماع هموار سازد و از مقاومت فرهنگی و محیطی در رابطه با راهکارهای تغییر وضعیت موجود بکاهد. این مداخلات در واقع بستری را فراهم می‌کند تا بتوانیم در طولانی مدت شاهد استقرار اقدامات پیشگیرانه برای کاهش رفع آلاینده‌های محیطی و غذایی در جامعه باشد.
دکتر حسین رستگار مدیر کل آزمایشگاه های مرجع سازمان غذا و دارو، بر ضرورت پرداختن به مبحث ایمنی غذا در سطح کلان و ملی تاکید کرد و گفت: بروز بسیاری از بیماری های بدخیم نظیر انواع سرطان ریشه در آلودگی ها و مواد مضر موجود در مواد غذایی دارد بطوریکه تعداد بیمارانی که بر اثر آلودگی ناشی از مواد غذایی مبتلا شده اند، بعد از بیماران قلبی و عروقی و سوانح و حوادث در رتبه سوم اهمیت قرار دارد.
وی افزود: مطالعاتی که طی سال های مختلف در زمینه آلودگی های میکروبی و شیمیایی مواد غذایی در کشور انجام شده، بیانگر چالش های جدی در وضع سلامت مواد غذایی است. از طرف دیگر محصولات کشاورزی در ایران بدون شناسنامه عرضه می شوند به همین دلیل امکان رهگیری محصولات کشاورزی وجود ندارد.
رستگار تاکید کرد: به طور کلی آلاینده های مواد غذایی به آن دسته از ترکیباتی می گویند که خواسته یا ناخوسته از طبیعت و یا به وسیله اعمال عملیات حین کاشت، داشت، برداشت، (در مورد دام و آبزیان پرورش، کشتار و صید) فرآیندهای پس از برداشت، فرآوری، بسته بندی، نگهداری و حتی هنگام عرضه، فروش و مصرف موادغذایی توسط انسان و از راه بکارگیری مواد و ابزار به زنجیره غذایی انسان راه می یابند.
وی افزود: بر همین اساس طرح های کلانی در حد و قامت ملی جهت مدیریت، سیاست گذاری و ارزیابی خطر آلاینده های مواد غذایی باهدف حذف و یا کاهش آلاینده های این مواد در جهت افزایش سلامت جامعه، جلوگیری از بیماری ها و مرگ و میر ناشی از آلودگی ها و بالاخره کاهش هزینه های درمان نیازی مبرم به نظر می رسد. امیدواریم در آینده نزدیک و مقارن با سالی که توسط بهداشت جهانی و با شعار «تامین سلامت غذا از مزرعه تا بشقاب» به نام «ایمنی غذا» نامیده شده است، بدان جامه عمل پوشانده شود.
دکتر رسول دیناروند معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو با توجه به شعار امسال سازمان بهداشت جهانی «ایمنی غذا؛ از مزرعه تا سفره»، گفت: سازمان غذا و دارو مسئولیت سنگینی در حوزه ایمنی و سلامت فراورده های غذایی مورد استفاده مردم دارد.
وی تصریح کرد: با توجه به نامگذاری امسال به نام ایمنی و سلامت غذا و همچنین معرفی موضوع غذا به عنوان یکی از محوری ترین برنامه هایوزارت بهداشت توسط دکتر هاشمی سازمان غذا و دارو برنامه های ویژه ای در این خصوص تدارک دیده است
معاون وزیر بهداشت با نام بردن از «سیاست های ترویج سلامت محوری»، گفت: میانگین اضافه وزن ۵۰ درصدی مردم کشور بر کسی پوشیده نیست لذا در صدد هستیم اسیدهای ترانس، اشباع، قند و نمک را در فراورده های غذایی کاهش دهیم و کالری دریافتی مردم را بطور قابل ملاحظه ای کنترل نماییم.
وی همچنین دیگر برنامه های ترویج سلامت محوری را کمک به مردم در جهت انتخاب غذاهای سالم برشمرد و اظهار داشت: با تعبیه چراغ راهنمای تغذیه ای و درج آن بر روی محصولات، این مهم عملیاتی خواهد شد کما اینکه اولین بسته های غذایی دارای چراغ راهنمای تغذیه ای از اوایل سال جاری وارد بازار خواهند شد.
رئیس سازمان غذا و دارو همچنین عنوان نمود: مصادف با هفته سلامت در ابتدای اردیبهشت ماه که یک روز آن مختص غذاست، به محصولاتی که ایمنی و سلامت را بر اساس معیارهای سازمان غذا و دارو رعایت نموده اند نشان ایمنی و سلامت اهدا خواهد شد.
دیناروند فعالیت اساسی دیگر سازمان غذا و دارو را بحث کنترل آلاینده های غذایی معرفی کرد و گفت: با راه اندازی سامانه جامع آزمایشگاهی و ارتقای شبکه آزمایشگاهی این موضوع نیز پیش خواهد رفت.
دکتر هدایت حسینی مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، گفت: دستکاری نامناسب غذا که در کشورهای در حال توسعه شایع است، بیماری های ناشی از آب و غذا را افزایش داده است.
به گفته وی، سلامت انسان و تغذیه سالم نتیجه مورد انتظار از یک سیستم یکپارچه غذایی است.
حسینی ادامه داد: رویکرد یکپارچه به این سیستم در زمینه تحقیق و توسعه سلامت انسان، با توجه کافی به مسائل زیست محیطی فوائد بسیار زیادی نسبت به رویکردهای یک جانبه دارد. جدا از اینکه آیا هدف سلامت انسان، بهبود تغذیه، بهبود سیستم غذا یا مدیریت پایدار باشد.
وی افزود: رویکرد سیستمی غذا موجب می شود اکثر عوامل پیچیده مرتبط که در رسیدن غذاهای سالم از مزرعه تا سفره دخیل هستند، همراه با نقش آنها در سلامت در نظر گرفته شوند سیستم های غذا شامل درون داده ها، فرایندها و ساختارهای ضروری در تولید، آماده سازی، فرآوری و توزیع غذا هستند.
حسینی گفت: با توجه به ضعف در سیستم های کنترل غذا، زیرساخت های ضعیف، استفاده بی رویه و نادرست از منابع در دسترس و دستکاری نامناسب غذا که در کشورهای در حال توسعه شایع است، بیماری های ناشی از آب و غذا، بار زیادی بر مردم فقیر و دولت ها تحمیل می کند.
مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، تاکید کرد: در این راستا همگام با دیگر سازمان های مسئول در امر تولید و توزیع محصولات غذایی در کشور، سازمان غذا و دارو وظیفه خود را در زمینه ایمنی غذاهای فراوری شده با تدوین قوانین و ضوابط مرتبط، تشویق تولید کنندگان محصولات غذایی به اخذ گواهی های سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی، استفاده از نیروی متخصص در بازرسی و ممیزی، آموزش و اطلاع رسانی ایمنی غذا به مصرف کنندگان، دریافت و پیگیری شکایات مرتبط با مواد غذایی فرآوری شده و نیز پیگیری و پایش محصولات غذایی در سطح مصرف، به انجام می رساند.
مهر