فعالیت در بخش کشاورزی یکی از پرمخاطره ترین فعالیت های اقتصادی است، زیرا در فعالیت های کشاورزی انواع مخاطرات طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و عمدی دست به دست هم داده و مجموعه شکننده و آسیب پذیری را برای تولیدکنندگان دراین بخش فراهم می آورند. عوامل کنترل ناپذیر نظیر عوامل جوی، از جمله سیل، تگرگ، باران های تند، خشکسالی، گرما و سرمای شدید، باد و توفان از یک سو و هجوم آفات و بیماری ها و آتش سوزی از سوی دیگر همواره محصولات کشاورزی را با خطر مواجه می کند.
بیمه کشاورزی به عنوان یکی ازمؤثرترین روش های مدیریت ریسک در بخش کشاورزی و زیر پوشش حمایتی قراردادن تولیدکنندگان این بخش توسط کلیه کشورهای جهان اعم از کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت پذیرفته شده است و برهمین اساس کمتر کشوری است که نوعی از بیمه کشاورزی را ارائه نکرده باشد.
بیمه کشاورزی در ایران همانند بسیاری از کشورهای جهان با موانع و مشکلاتی رو به رو است که توسعه و گسترش فراگیر آن را محدود می سازد و چنانچه با بهره گیری از تجربه های جهانی راهکارهای مناسب برای آنها اندیشیده نشود در آینده نه چندان دور چالش های جدی در رابطه با پایداری بیمه کشاورزی در کشور را فرا روی صندوق بیمه و بخش کشاورزی قرار خواهد داد.
بحث کشاورزی در کردستان نیز یکی از فرصت های بسیار مهم در حوزه اشتغال و درآمدزایی در این استان است و براساس آمارهای موجود ما در چند محصول باغی و زراعی در سطح کشور رتبه های اول را داریم اما متاسفانه بعضی مواقع این مسئله دچار مشکلاتی می شود و کشاورزان و باغداران با ضررهای بسیاری مواجه می شوند.
بحث بیمه محصولات کشاورزی موضوع جدیدی نیست و سال های سال است که در استان کردستان در این رابطه مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز هم مسئولان نتوانسته اند کشاورزان را آنگونه که باید در راستای بیمه محصولات خود ترغیب کنند تا در زمان های بحران بتوان خسارت ناشی از عوامل طبیعی و غیر طبیعی را برای آنان جبران کرد.
پروسه بررسی و پرداخت خسارت زمان بر است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در خصوص میزان مشارکت و رغبت کشاورزان و باغداران از بیمه محصولات کشاورزی گفت: طی دو سال اخیر بحث بیمه محصولات کشاورزی تا حدودی کاهش یافته که البته این قضیه تنها مختص استان کردستان نبوده و در کل کشور اینگونه است و یکی از مهمترین دلایلی که در این خصوص می توان به آن اشاره کرد بحث پرداخت به موقع حق بیمه است.
فرید سپری افزود: کشاورزان و باغداران ما انتظار دارند اگر خسارتی به آنها وارد می شود، صندوق بیمه استان کردستان به موقع وارد بحث کارشناسی شده و پروسه دریافت خسارت که مقداری زمان بر است را کوتاه کنند و همین مسئله دغدغه ای را برای کشاورزان ایجاد کرده است.
وی اظهارداشت: برای ترویج فرهنگ بیمه در سازمان جهاد کشاورزی اقدامات خوبی طی چند سال گذشته انجام گرفته و خوشبختانه ۴۴ مرکز کشاورزی در مراکز دهستان های سطح استان فعال است و کارشناسان کشاورزی در این حوزه حضور دارند و به کشاورزان آموزش های لازم را ارائه می دهند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان یادآور شد: بیمه به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای بخش کشاورزی، می تواند کشاورزان را به تولید دلگرم و امیدوار کند چرا که حوزه کشاورزی به دلیل قرار گرفتن در معرض حوادث طبیعی و تنش های محیطی بسیار پرخطر است به گونه ای که هر لحظه ممکن است آسیب جدی به باغات، مزارع و تولید وارد کند.
با وجود آنکه جلوگیری از ورود خسارت به بخش کشاورزی از لحاظ کمیت و کیفیت قابل کنترل است و تنها نمی توان جلوی وقوع آن را گرفت، بنابراین کشاورزان برای کاهش زیان خود باید اقدام به بیمه محصولات کشاورزی کنند.
ناگفته نماند که جبران خسارت اندک و تاخیر در پرداخت غرامت باغداران موجب شده تا صندوق بیمه محصولات کشاورزی کارایی لازم را نداشته باشد و بخش غالب فعالان این بخش را از بیمه کردن باغات و مزارع خود در برابر خسارت احتمالی منصرف کند.
این در حالی است که صندوق بیمه محصولات در بخش کشاورزی می تواند خسارت در مراحل مختلف تولید ناشی از خشکسالی و وقوع بلایای طبیعی به حداقل برساند و کشاورزان را نسبت به آینده کشت و کار امیدوار کند اما در سال های اخیر به سبب عملکرد ضعیف پاسخگوی نیاز کشاورزان نیست.
کشاورزان با ما قهر کرده اند
معاون امور بیمه ای بانک کشاورزی استان کردستان در خصوص عدم رغبت کشاورزان در بحث بیمه محصولات کشاورزی، بیان کرد: متاسفانه کشاورزان با ما قهر کرده اند و کشاورزان کردستانی که در زمان ۵۵۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت خود، ۴۷۰ هزار هکتار آن را بیمه می کردند، امروز این رقم را تنها به ۸۰ هزار هکتار رسانده اند.
اسماعیل حیدری با بیان اینکه نحوه پرداخت غرامت و مخاطرات مالی دولت از جمله عوامل کاهش بیمه کشاورزی و عدم استقبال کشاورزان بوده است، ادامه داد: آسیب شناسی و عوامل مختلف کاهش این کار بررسی شده که بخشی از این کار به نگرش نادرست کشاورزان نسبت به بیمه باز می گردد و بخشی نیز به عملکرد خود بیمه و ساختار مالی بیمه باز می گردد.
وی در ادامه گفت: نگرش کشاورزان نسبت به بیمه نگرشی انتفاعی است و کشاورزان ما این نگرش را دارند که چون بابت بیمه پول داده اند، باید از صندوق بیمه در زمان عدم خسارت نیز حتما پول دریافت کنند، اما باید این را بدانند که تعریف بیمه یعنی توزیع ریسک نه توزیع پول و همین مسئله یکی از عوامل استقبال کم کشاورزان از بیمه طی چند سال گذشته بوده است.
معاون امور بیمه ای بانک کشاورزی استان کردستان افزود: بیمه وظیفه دارد حق بیمه را بفروشد و در قبال آن بخشی را از مشتری و بخشی را از دولت دریافت کند و به تعدادی که واقعا خسارت دیده اند پرداخت کند.
حیدری اظهارداشت: بحث دیگری که کشاورزان را بی رغبت کرده عملکرد مالی بوده و در کنار این مسئله کشاورز انتظار دارد چون ۱۰ هکتار از اراضی خود را بیمه کرده و در زمان سرمازدگی و تگرگ به بخشی کوچک و یا یک هکتار از اراضی او خسارت وارد شده درخواست خسارت ۱۰ هکتار را دارد که در واقع نباید اینگونه باشد و همین مسئله باعث شده کشاورزان دیدگاهشان نسبت به بیمه تغییر کند.
مشارکت کشاورزان توان دولت برای پرداخت بیمه را افزایش می دهد
وی یادآور شد: ۷۰ درصد منابع مالی بیمه از طریق دولت تامین می شود و تنها ۳۰ درصد این منابع توسط کشاورزان آورده می شود و اگر دولت وضع مالی خوبی داشته باشد ممکن است بتواند این کار را انجام دهد اما عملا با توجه به شرایط اقتصادی کشور این کار عملی نیست.
معاون امور بیمه ای بانک کشاورزی استان کردستان بیان کرد: کشاورزان باید این مسئله را بدانند که با بیمه نکردن محصلات خود تنها خودزنی کرده و سال گذشته دولت هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان به صندوق بیمه کشاورزی کشور کمک کرد و امسال نیز در بودجه سال آینده هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان را برآورد کرده است.
حیدری ادامه داد: سهمی که ما می توانیم برای کشاورزان سطح استان کردستان از این میزان دریافت کنیم تنها یک راه دارد و این است که بیمه نامه صادر کنیم و هر چه میزان صدور بیمه نامه بیشتر باشد سهم ما نیز افزایش می یابد.
وی گفت: ضریب نفوذ بیمه وقتی پایین می آید، طبیعتاً پولی که دولت می دهد را نیز با کاهش مواجه می کند و ما نیز به طبع کمتر می توانیم جوابگوی کشاورزان باشیم.
معاون امور بیمه ای بانک کشاورزی استان کردستان اظهارداشت: کشاورز انتظار دارد وقتی محصول خود را بیمه می کند پس از پایان سال زراعی در صورتی که خسارتی نداشته، پول بیمه را به وی بازگردانیم که در هیچ شرکت بیمه ای این مسئله قابل قبول نیست و همین مسئله نیز نگرش کشاورزان را نسبت به بیمه تغییر داده است.
کشاورزان و باغداران روز به روز نسبت به بیمه محصولات خود بی رغبت تر می شوند
یکی از باغداران کردستانی با گلایه از وضعیت پرداخت های نامناسب صندوق بیمه کشاورزی، گفت: پولی که بیمه کشاورزی به ما می دهد به درد حال و روزمون نمی خورد و صندوق بیمه کشاورزی نه پرداخت هایش به موقع است و نه رقمی که برای جبران خسارت به کشاورزان و باغداران پرداخت می کند، متناسب با میزان خسارت وارده است.
وی افزود: کشاورزان باید بیمه کشاورزی را به عنوان ضمانت تولید خود در نظر بگیرند، چرا که بیمه کشاورزی در زمینه های مختلف و در برابر حوادث غیر مترقبه می تواند منبع آرامشی برای کشاورزان و باغداران باشد، اما در حال حاضر با اینگونه رفتارها کشاورزان و باغداران روز به روز نسبت به بیمه محصولات خود بی رغبت تر می شوند.
پرداخت نشدن به موقع غرامت و پرداخت کم باعث نارضایتی کشاورزان شده است
یک کشاورز دیگر بیان کرد: پرداخت نشدن به موقع غرامت، بالا بودن حق بیمه، برآورد پایین و پرداخت کم غرامت از جمله دلایلی است که باعث نارضایتی کشاورزان شده و این قشر تمایلی به بیمه محصولات خود در سال زراعی جاری ندارند.
این کشاورز کردستانی اظهارداشت: صندوق بیمه باید به نوعی عمل کند که کشاورزان راغب باشند محصول خود را بیمه کنند و نیاز است که از بخش کشاورزی حمایت موثر و اصولی صورت بگیرد و گرنه در شرایط خشکسالی و ریزش درآمد و حجم بالای خسارت های ناشی از بلاهای طبیعی کشاورزی نابود می شود.
باید تاکید کرد نقشی که بیمه های کشاورزی بر عهده دارند یکی از مهمترین بازیگران اصلی سناریوی غم انگیز سرمازدگی تولیدات کشاورزی و باغی است و در حالی که بیمه کشاورزی باید همان نقطه امیدی باشد که بعد از وقوع حوادث غیر مترقبه وارد صحنه شود، اما مدتی است چنین اتفاقی نیافتاده است.
با وجود اینکه بیمه کشاورزی و باغداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما متاسفانه برخی کشاورزان به طور جدی به فکر بیمه کردن محصولات کشاورزی و باغی خود در برابر سرمازدگی نیستند.
قطعا یکی از دلایل اصلی این بی رغبتی موضوع بدعهدی و تأخیرهای طولانی مسئولان مربوطه در پرداخت غرامت ها است و این مساله بسیاری از کشاورزان و باغداران را دچار دلسردی کرده است و به همین دلیل یکی از نیازهای اصلی برنامه ریزی در راستای پوشش این مشکل جدی است.