شیرینی عسل در چنبره تلخ مشکلات

صنعت زنبور داری استان مرکزی با ظرفیت های بکر اقتصادی و اشتغالزایی به سبب برخی کاستی ها روزگار سختی را می گذراند و کام شیرین زنبورداران تلخ شده است.
یک هزار و 262 زنبورستان و 110 هزار و 900 عدد کلنی در استان مرکزی وجود دارد و در سال زراعی جاری حدود 840 تن عسل در این زنبورستان ها تولید و روانه بازار مصرف شده است.
این استان در کشور جایگاه نوزدهم را در تولید عسل دارد که با توجه به طبیعت منطقه زمینه توسعه زنبورداری و بهبود جایگاه تولید ممکن است.
15 کیلوگرم ژل رویال، 500 کیلوگرم گرده گل و 19 هزار کیلوگرم موم امسال به عنوان محصولات جانبی عسل در استان مرکزی تولید و تمامی این محصولات در داخل استان مصرف شده است.
به گفته تولیدکنندگان و زنبورداران استان مرکزی، تشدید خشکسالی و به تبع آن پدیده گرد و غبار، خساراتی را در صنعت زنبورداری استان به دنبال داشته و کاهش تولید عسل و مشکلات اقتصادی را برای شاغلان این بخش رقم زده است که توجه به تولید محصولات جانبی می تواند با ارزش افزوده بالاتر از عسل بخشی از مشکلات را برطرف کرده و درآمدهای اقتصادی بالاتری را سبب شود.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان مرکزی در این خصوص گفت: زنبورستان های استان سال گذشته به دلیل بارندگی مطلوب فصول پاییز و زمستان شرایط خوبی را پشت سر گذاشتند اما تولید عسل در سال جاری در پی کاهش بارندگی افت داشته است.
«مسلم فراهانی» افزود: دولت متعهد شد که از محل افزایش قیمت حامل های انرژی زمینه بهره مندی زنبورداران را از بیمه تامین اجتماعی فراهم کند اما این مهم هنوز محقق نشده و در پی آن تولیدکنندگان عسل و شاغلان زنبورداری در سه سال گذشته از نعمت بیمه بی بهره هستند.
وی ادامه داد: دولت در سه دهه گذشته در بخش دام و طیور سرمایه گذاری بزرگی انجام داده و کشور از مزایای آن بهره مند است و زمینه صادرات محصولات خام دامی نیز فراهم شده است.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان مرکزی خاطرنشان کرد: بازتعریف در حوزه زنبور داری و نگاه هدفمند به سرمایه گذاری در پرورش زنبور نیز باید به عنوان یکی از رشته های مهم اقتصادی در کانون توجه تصمیم سازان کلان باشد و زنبورداران در قالب راهبردی هدفمند از بودجه عمومی کشور سهم مطلوب داشته باشند.
فراهانی گفت: زنبورداران به دلیل شرایط کاری مجبور به زندگی در مراتع و عرصه های طبیعی هستند و این مهم فرصت پیگیری مطالبات را کمتر کرده و نیاز است که در سایه اهداف کارشناسی خواسته های این حوزه به صورت علمی و برنامه ای دنبال شود.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان مرکزی عنوان کرد: تقویت کار تیمی و تشکل زنبورداران نیز از امور ضروری است چراکه برخی دلالان در گلوگاه های تعاونی ها و تشکل ها قرار می گیرند و باید قدرت نفوذ آن ها را به حداقل رساند.
فراهانی گفت: سالانه تعهدی توسط وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه سامانه آبیاری نوین در استان ها وجود دارد در صورتی که در زمینه توسعه زنبورداری که افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح را رقم می زند، اقدام مناسبی انجام نشده است.
وی گفت: پرورش زنبور عسل در مزارع کلزا تا 2 برابر، آفتابگردان تا 97 درصد و باغ های میوه تا پنج برابر افزایش تولید را به همراه دارد و می توان در سایه برنامه ای ارزشمند از فرصت های کشاورزی درامد اقتصادی بیشتری را کسب کرد.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان مرکزی ادامه داد: حضور زنبورداران در کنار باغ های میوه در سراسر جهان ماهانه 10 میلیون دلار برای این تولیدکنندگان درآمد زایی دارد در صورتی که زنبورداران ما برای حضور در اطراف باغ ها مجبور به پرداخت هزینه می شوند.
فراهانی حرکت به سمت تولیدات جانبی عسل را از برنامه های اتحادیه زنبورداران استان مرکزی عنوان کرد و گفت: با توجه به افزایش عسل های تقلبی و افزایش داروهای مورد نیاز زنبورستان ها فعالیت تک محصولی در این حوزه صرفه اقتصادی نداشته و می طلبد که در کنار تولید عسل انواع محصولات مرتبط به صنعت زنبورداری نیز در دستور کار فعالان این حوزه قرار گیرد.
وی افزود: بر این اساس کارگروهی برای تولید ژل رویال و موم در استان تشکیل شد و آموزش های لازم برای تولید محصولات جانبی و افزایش درآمد تولیدکنندگان به آنان ارایه شده است.
«حشمت الله حسنی» یکی از زنبورداران استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: وجود عسل های تقلبی در بازار کاهش اعتماد مردم را به تولیدات زنبورداران کاهش داده و موجب افت قیمت عسل و ضرر و زیان به زنبورداران شده است.
این زنبوردار استان مرکزی گفت: داروهای مورد نیاز زنبورداران به میزان کافی در استان وجود دارد اما، قیمت بالای آن ها مشکلاتی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده است.
حسنی، وجود برخی مراحل اداری پیچیده را از دیگر مشکلات زنبورداران استان مرکزی عنوان کرد و افزود: در برخی استان ها با تصمیم یک کارشناس و بدون پرداخت هزینه زمینه اسکان زنبورداران فراهم می شود در صورتی که اسکان زنبورداران در این استان باید با استعلام انجام شود که این مهم 20 تا 40 میلیون ریال برای برای تولیدکنندگان این بخش هزینه به همراه دارد.
«عباس سهیلی» یکی دیگر از زنبورداران استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: پدیده گرد و غبار بر کیفیت زیست زنبور و تولید عسل تاثیر نامطلوبی دارد.
وی ادامه داد: مراحل اداری پیچیده و صدور دیرهنگام مجوز حمل کندو موجب شده تا کوچ این مجموعه های تولیدی با تاخیر همراه باشد و اثر مستقیم آن بر تولید عسل نمایان می شود.
این تولیدکننده عسل در استان مرکزی قیمت بالای دارو مقابله با بیماری ها و کنه را از دیگر مشکلات زنبورداران عنوان کرد و گفت: به دلیل گرانی داروها تولیدکنندگان مجبور به استفاده از انواع بی کیفیت و قاچاق می شوند که این مهم در برخی مواقع ضرر و زیان های بسیاری را برایشان رقم می زند.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی در این خصوص گفت: 669 واحد زنبورستان در این استان وجود داشته و 74 هزار کلنی در این زنبورستان ها پرورش داده می شود و به منظور بهره گیری از گل و گیاه تازه سالانه 2 بار به نقاط قشلاقی و ییلاقی استان و کشور کوچ می کنند.
دکتر«محسن شانقی» افزود: استان مرکزی به دلیل واقع شدن در منطقه ای با اقلیم خشک و نیمه خشک پوشش گیاهی تنک و کمی دارد و با خشکسالی های اخیر و وجود گرد و غبار کوچ زنبورداران و کاهش تولید عسل رخ داده است.
وی ادامه داد: کاهش پوشش گیاهی در استان مرکزی، افزایش استفاده از آب و شکر و کیک ها فرآوری شده در سال های اخیر ضعیف شدن کلنی ها و افزایش بیماری در زنبورستان ها و کاهش 50 درصد زنبور عسل در استان شده است.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی گفت: 365 مورد بازدید و 86 مورد نمونه برداری سال 92 از زنبورستان های استان انجام شدهو 51 مورد کانون در استان مشاهده شد که سال گذشته با انجام 82 مورد بازدید و 320 مورد نمونه برداری تعداد کانون ها به پنج مورد و امسال به 12 مورد کاهش یافته است.
دکتر شانقی افزود: کانون بیماری زنبور عسل در سال های 92 و 93 تلفات سنگینی را در رنبورستان های استان مرکزی به همراه داشت که پش از آن اقدام های پیشگیرانه انجام شده و روند بیماری ها رو به کاهش گذاشته است.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی ادامه داد: سالانه 10 درصد از زنبورستان های برای مقابله با بیماری های احتمالی توسط این اداره کل پایش شده و گزارش بیماری توسط خود زنبورداران انجام و ثبت بیماری می شود.
وی، بهره گیری از داروهای بیولوژیکی برای مقابله با بیماری در بین زنبورستان ها را از برنامه های دامپزشکی استان مرکزی دانست و گفت: مقابله با بیماری ها به صورت طبیعی کاهش باقی مانده سموم در عسل و اثرات نامطلوب در زنبورستان ها را به همراه دارد.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی خاطر نشان کرد: استفاده از داروهای قاچاق از جمله مهمترین مشکلات زنبورستان های این استان است و می طلبد که زنبورداران برای جلوگیری از کاهش کلنی ها و باقی ماندن سموم داروها در عسل از استفاده از این داروها خودداری کنند.
دکتر شانقی افزود: مشکلی در زمینه تهیه دارو در زنبورستان های استان مرکزی وجود ندارد و افزایش قیمت دارو به یکی از مشکلات زنبورداران استان تبدیل شده است.
وی ادامه داد: داروهای مقابله با کنه تا 2 سال گذشته به صورت یارانه ای در اختیار زنبورداران قرار می گرفت و با قطع یارانه این داروهای هزینه تامین دارو برعهده زنبورداران است و اداره کل دامپزشکی استان نتوانسته حمایتی را در این زمینه زنبورداران داشته باشد.
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: یک هزار و 262 زنبورستان و 110 هزار و 900 عدد کلنی در این استان فعال است و امسال 840 تن عسل در این زنبورستان ها تولید شده است.
«حمیدرضا اخوان» افزود: فعالیت زنبورستان ها و تولید عسل 186 شغل مستقیم در این استان به همراه داشته است.
اخوان، از اختصاص یک میلیارد و 400 میلیون ریال اعتبار در سال جاری برای حمایت از زنبورداران در استان مرکزی خبر داد و گفت: 40 درصد این اعتبار برای حمایت و افزایش تولید عسل به استان اختصاص یافته است.
وی افزود: این منطقه تنها استانی است که از اعتبارات دولتی برای حمایت از زنبورداران بهره مند شده است.
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی گفت: یک هزار و 430 تن عسل در این استان مصرف می شود و کسری مصرف نیز از تولیدات سایر مناطق کشور تامین می شود.
اخوان اظهار داشت: تولید عسل و انجام فعالیت زنبورستان ها بستگی به شرایط آب و هوایی و پوشش گیاهی منطقه دارد و واقع شدن استان مرکزی در منطقه خشک و نیمه خشک کشور و وجود مراتع درجه 2 و سه در این خطه از مهمترین عوامل کاهش تولید این محصول در استان است.
وی افزود: وجود ریزگردها، گرما و سرمای ناگهانی و بارندگی های خارج از فصل نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار در کاهش تولید و ماندگاری زنبورداران در استان و سایر نقاط کشور است.
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی گفت: تامین شکر دولتی و غذای نگهداری زنبورها و تامین ملکه از مهمترین مشکلات زنبورستان های استان است.
اخوان ادامه داد: تولید بیشتر ملکه ها در زنبورستان های استان مرکزی توسط تولیدکنندگان انجام می شود و اصلاح نژاد در استان در حد ناچیز صورت می گیرد.
وی نیمه صنعتی بودن و خرد بودن زنبورستان ها را از دیگر مشکلات این حوزه در استان مرکزی عنوان کرد و خاطرنشان کرد: اصلاح ژن در زنبور ملکه بیشتر در زنبورستان های صنعتی انجام می شود و نیمه صنعتی بوده این واحدها موجب شده از توان کافی برای اصلاح ژن برخوردار نباشند.
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی تولید محصولات جانبی در زنبورستان های استان از جمله ژل رویال و موم را از برنامه های سازمان جهاد کشاورزی استان عنوان کرد و گفت: تولید عسل در این واحدها به تنهایی پاسخگوی هزینه ها نیست و به منظور محصولات جانبی برگزاری کلاس های آموزشی در چند سال اخیر در دستور کار قرار گرفته است.
استان مرکزی به عنوان دومین قطب صنایع مادر تخصصی، چهارمین قطب صنعت کشور محسوب می شود و در زمینه تنوع تولیدات صنعتی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با وجود صنعتی بودن در زمره 10 استان نخست کشور در بخش کشاورزی است که 90 هزار بهره بردار شامل 20 درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
670 هزار هکتار اراضی باغی و کشاورزی در استان مرکزی وجود دارد که یک و 2 دهم درصد تولیدات کشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می شود.
استان مرکزی با تولید حدود 54 هزار تن گوشت سفید، 53 هزار تن تولید گوشت قرمز، 320 هزار تن شیر، حدود 41 هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در تولیدهای بخش کشاورزی و دامداری در سطح کشور برخوردار است.
استان مرکزی رتبه اول صادرات ماهیان زینتی را به خود اختصاص داده و حدود 90 درصد صادرات این ماهیان از این استان انجام می شود.
این استان رتبه چهارم تولید بچه ماهی قزل آلا، رتبه اول در تنوع تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم تولید گل ها شاخه بریده، رتبه سوم در تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم سطح زیر کشت و تولید انار کشور، رتبه ششم تولید پسته، مقام هشتم تولید گل محمدی، مقام نهم در تولید انگور، رتبه سوم در تولید لوبیا و رتبه پنجم در تولید جو را به خود اختصاص داده است.
استقرار ایستگاه انار ساوه، پژوهشکده گل و گیاهان زینتی محلات، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، وجود شعبه ششم تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، وجود ایستگاه تحقیقات ماهیان زینتی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیز از ظرفیت های علمی و تحقیقاتی استان مرکزی است.