معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی وضعیت واردات برخی اقلام پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را مورد بررسی قرار داد.
در بخشی از این گزارش آمده است: با توجه به حذف برخی کالاهای اساسی، از جمله کَره، چای و حبوبات، از فهرست اقلام وارداتی مشمول ارز ترجیحی ٤٢٠٠ تومانی، انتظار میرود که شاهد تغییراتی در واردات این کالاها باشیم. از آنجایی که آمارهای رسمی گمرک هنوز برای ماههای اردیبهشت و خرداد منتشر نشده، معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، با تکیه بر آمارهای روزانه گمرک به بررسی این موضوع پرداخته است. با توجه به بررسی ها مشاهده شده که واردات «کَره» از ابتدای سال ١٣٩٨ تا ١٨ خرداد، با رشد قابل توجهی نسبت به سالهای قبل مواجه شده؛ به طوری که که رقم آن طی این مدت حتی از رقم واردات مربوط به کل سال ١٣٩٦ و ١٣٩٧ بیشتر شده است.
پس از اینکه در اواخر فروردین ماه سال جاری، تخصیص ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی برای واردات گوشت قرمز منتفی شد، طی نامهای از سوی دفتر برنامهریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت، در اواسط خرداد ماه (۱۳ خرداد ۱۳۹۸)، چند قلم کالای دیگر از جمله کره، چای، حبوبات و کاغذ نیز از فهرست اقلام وارداتی مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شدند.
طبق این تصمیم، مقرر شد که دریافت مابه التفاوت ارزی به ازای هر دلار ۴,۸۰۰ تومان از محمولههای تأمین ارز شده کره، حبوبات، چای و کاغذ که از تاریخ ۱۸ خرداد از گمرکات کشور ترخیص میشوند، اجرایی گردد و محمولههای ترخیص شده تا قبل از تاریخ فوق الذکر با ارز ۴,۲۰۰ تومان مشمول رصد، پایش و عرضه با نرخ مصوب سازمان حمایت بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی میباشد.
از آنجایی که آمارهای رسمی گمرک برای ماه اردیبهشت تاکنون منتشر نشده است، معاونت بررسیهای اقتصادی با استناد بر آمارهای رسمی (برای فروردین ماه) و آمارهای روزانه گمرک (برای اردیبهشت و خرداد) به بررسی واردات بخشی از این اقلام، از ابتدای سال جاری تا ۱۸ خرداد (تاریخ اجرایی شدن حذف ارز ترجیحی برای واردات ۴ قلم) پرداخته است.
ارقامی که آمارهای روزانه گمرک برای واردات این اقلام نشان میدهد مربوط به اقلام عمده وارداتی (۱۵ قلم) در هر روز است که مجموع واردات انجام شده برای تعرفههای مورد بررسی در این گزارش در بازه زمانی مورد نظر میتواند به عنوان رقم حداقلی برای واردات آنها در نظر گرفته شود و بدون تردید ارقام قطعی واردات، از مقادیر مزبور، بیشتر است.
نتیجه بررسیها نشان میدهد که طی دو ماهه سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۷، میزان واردات برخی کدهای تعرفه اقلام کره، چای، گوشت و کاغذ با افزایش و برخی با افت همراه بوده است؛ اما نکته قابل توجه در این آمارها رشد عجیب واردات کره طی این مدت است.
آمارهای گمرک نشان میدهد طی دو ماه نخست سال جاری، حداقل بیش از ۳۵ هزار تن وارد کشور شده که این رقم حتی از رقم واردات کل سال ۱۳۹۷ بیشتر است. اینکه حجم بالای واردات کره با دلار ۴۲۰۰ تومانی بر اساس کدام مجوزها صورت گرفته و نحوه نظارت بر تعیین میزان نیاز کشور و تخصیص ارز چگونه بوده هم قابل بررسی است. این میزان واردات کرده طی تنها دو ماه میتواند گویای این امر باشد که احتمالاً برخی واردکنندگان از تصمیم آینده دولت مبنی بر حذف ارز ترجیحی برای واردات این کالا مطلع بوده اند و به عبارتی در این زمینه برای برخی افراد رانت اطلاعاتی وجود داشته است.
مشخصاً این امر میتواند یکی از چندین مضرات و پیامدهای منفی تخصیص ارزهای ارزان برای واردات کالاهای اساسی و اتلاف منابع محدود ارزی کشور باشد.