کینوا یا خاویار گیاهی به عنوان نوعی غله با وجود دارا بودن خواص فراوان کمتر شناخته و معرفی شده در حالی که کینوا یک شبه غله است که خواص حیرت انگیزی دارد.
کشت کینوا با نام علمی Chenopodium quinoa willd که بومی کوه‌های آند در بولیوی، شیلی و پرو است در کرمان با توجه به ارزآوری می‌تواند اقتصاد بخش کشاورزی این استان را متحول کند و در رونق تولید نقش بسزایی ایفا کند.
کینوا را به خاطر دانه‌های خوراکی اش کشت می‌کنند و اخیراً ادانه خوراکی فراوری شده این گیاه که یک پروتئین کامل است در فروشگاه‌های اینترنتی و سوپرمارکت‌ها یافت می‌شود.
کشت کینوا در کرمان صرفه اقتصادی دارد
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان نیز گفت: با توجه به وجود محدودیت منابع آبی در کرمان یکی از اولویت‌های این سازمان تعیین الگوی کشت مناسب برای کشاورزان در شرایط فعلی است و کشت این گیاه در کرمان صرفه اقتصادی دارد.
احمد مسعودی افزود: سازمان جهاد کشاورزی در راستای شناسایی محصولات مقاوم به کم آبی و شوری آب و خاک برنامه ریزی و تلاش می‌کند چنانچه محصول کینوا در همین راستا وارد و به کشاورزان معرفی شده است.
وی اظهار داشت: گیاه کینوا سال گذشته به صورت آزمایشی در سه هکتار از اراضی شهرهای ماهان، راین و باغین به صورت آزمایشی کشت و ۸۰۰ کیلوگرم در هکتار برداشت شد.
مسعودی ادامه داد: این گیاه قابلیت رشد در اراضی شور و با کیفیت نامناسب را دارد لذا کشت آن برای تمام مناطق استان و شهرستان کرمان توصیه می‌شود.
وی با اشاره به برگزاری کلاس‌های آموزشی در زمینه معرفی گیاه کینوا برای کشاورزان تصریح کرد: استقبال خوبی تاکنون از کشت این محصول توسط بهره برداران انجام شده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان گفت: تاکنون ۶۰ هکتار بذر کینوا بین کشاورزان شهرستان کرمان توزیع شده و امید می‌رود با توجه به استقبال انجام شده تا ۱۰۰ هکتار بذر توزیع شود.
وی با اشاره به اینکه کشت این گیاه از روز پنجشنبه گذشته در جوپار کرمان به صورت مکانیزه آغاز شده است افزود: طبق تحقیقات انجام شده کشت کینوا در مناطق سردسیر تا اواخر مرداد و در مناطق گرمسیر مانند شهداد تا شهریور قابل انجام است.
مسعودی افزود: حداقل از هر هکتار مزرعه کینوا ۲ و نیم تن تولید محصول برداشت می‌شود که می‌تواند جایگزین خوبی برای محصولات پر مصرف آبی باشد.
وی با بیان اینکه کشت محصولات پر مصرف به لحاظ آبی در بسیاری از مناطق حذف شده و محصولاتی مانند کینوا، کلزا و گیاهان دارویی جایگزین آن شده است گفت: کینوا می‌تواند با ارزش غذایی بالا در سبد تغذیه خانوار جایگزین برنج شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان بیان کرد: سال قبل هر کیلو از محصول کینوا پنج هزار تومان از کشاورز خریداری شد و امسال این قیمت هشت هزار تومان خواهد بود و درآمد ریالی حاصل از فروش یک هکتار از محصول کینوا طی سال جاری حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان است.
وی گفت: بسته‌های فراوری شده آماده مصرف کینوا در برخی فروشگاه‌ها در وزن ۲۵۰ گرم حدود ۳۵ تومان به فروش می‌رسد.
مسعودی افزود: برای توسعه کشت کینوا در هر هکتار پنج میلیون تومان تسهیلات سرمایه در گردش کم بهره به کشاورزان واگذار می‌شود و همچنین برای خرید ادوات کاشت و برداشت این محصول نیز می‌توانیم کشاورزان را در خرید دستگاه‌ها با تسهیلات یاری کرد.
وی افزود: شرکت تعاونی بهره برداران گیاهان دارویی به منظور فروش محصولاتی از جمله کینوا شکل گرفته و کشاورزان برای فروش محصولات خود عضو این شرکت تعاونی می‌شوند.
مسعودی ادامه داد: در بخش صادرات محصول کینوا نیز به دلیل ارزآوری مناسب برنامه ریزی خواهد شد.
معرفی گیاهان مقاوم یکی از سیاست‌های مرکز تحقیقات کشاورزی است
حمید نجفی نژاد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان با اشاره به وجود مشکلات کم آبی و خشکسالی در این استان تصریح کرد: یکی از سیاست‌های متولیان امر در مرکز تحقیقات، معرفی گیاهان مقاوم به کم آبی و شوری آب و خاک است.
وی افزود: کینوا گیاهی مقاوم به شوری و خشکی آب و خاک است لذا مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان از پنج سال گذشته تحقیق بر روی این گیاه را با کشت آزمایشی در چند نقطه از این استان آغاز کرد.
نجفی نژاد با بیان اینکه طبق بررسی و تحقیق‌های علمی کارشناسان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان امکان کشت گیاه کینوا در مناطق مختلف آب هوایی گرم، سرد و معتدل و همچنین کشت دیم کینوا در برخی مناطق پر بارش تر وجود دارد.
این محقق بخش کشاورزی با بیان اینکه کینوا ارزش غذایی فوق العاده ای دارد و از نظر عناصر غذایی کامل است گفت: این گیاه خواص دارویی دارد و فاقد گلوتن است و مصرف آن برای بیماران حساس به گلوتن بسیار مفید است.
وی قیمت محصول کینوا را برای کشاورزان اقتصادی و مقرون به صرفه دانست و افزود: کشت این گیاه با توجه به عملکرد و توقع کم گیاه برای کشاورزان صرفه اقتصادی دارد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان ادامه داد: یکی از مشکلات در زمینه تولید کینوا، فروش این محصول است که باید تمهیداتی برای آن اندیشیده شود تا کشاورزان با آسایش خیال به تولید آن بپردازند.
وی با بیان اینکه محصول کینوا نیاز به فرآوری دارد گفت: لازم است دستگاه‌هایی برای فرآوری محصول از خارج کشور وارد شود.
نجفی نژاد تصریح کرد: بعد از انجام تحقیقات از کشاورزان به منظور آشنایی با چگونگی کشت کینوا و همچنین خواص و شرایط دعوت شد و کارشناسان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بهترین زمان کاشت محصول کینوا بر اساس تحقیقات انجام شده در مناطق مختلف را بررسی و به کشاورزان اعلام کردند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بیان کرد: همچنین ارقام مختلف محصول کینوا با توجه به سازگاری با محیط بررسی و اصول فنی زراعت گیاه مشخص و به کشاورزان اعلام شد.
نجفی نژاد تصریح کرد: کارگاه‌های آموزشی نیز به منظور آشنایی کشاورزان با گیاه کینوا و چگونگی کشت آن از طریق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان برگزار شد که در این راستا و در وهله نخست حدود ۳۰۰ نفر از بهره برداران آموزش‌های لازم را فرا گرفتند و بعد از آن کارشناسان کشاورزی نیز با برگزاری کلاس‌هایی در شهرستان‌های مختلف استان کرمان بیش از ۶۰۰ نفر از کشاورزان را در این زمینه آموزش دادند.
وی با بیان اینکه بسیاری از کشاورزان اطلاعی در مورد گیاه کینوا ندارند گفت: برخی کشاورزان در حوزه منابع آبی و خاکی کم اطلاع هستند و نمی‌دانند کدام گیاه را در شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشت کنند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان تصریح کرد: کینوا با توجه به مقاومت بالا می‌تواند جایگزین مناسبی برای گیاهان پر مصرف در آب
شود.
کینوا از نظر ژنتیکی دستکاری نشده و به صورت طبیعی بدون گلوتن است؛ این غله را معمولاً به صورت ارگانیک کشت می‌کنند.
کینوا گیاهی است که به خاطر دانه‌های خوراکی‌اش کاشته می‌شود و به خانواده اسفناج شباهت دارد، این گیاه در آمریکای جنوبی می‌روید و نحوه طبخ دانه‌های آن مشابه برنج است.
گیاه کینوا برای تمامی گروه‌های خونی مفید است و منبع غنی از آهن، فسفر، ویتامین B، اُمگا سه، منیزیم، کلسیم و لیزین (یک اسید آمینه ضروری) است.
مصرف گیاه کینوا همچنین قند خون را متعادل کرده و دیابت را کنترل می‌کند.
این گیاه قدمتی بیش از پنج‌هزار سال دارد و اکنون نیز در آمریکای جنوبی در سطح وسیعی در حال کشت است. در دهه اخیر کینوا به عنوان یکی از «دانه‌های باستانی» و جایگزین سالم‌تر و جذاب‌تر گندم در کشورهای غربی شناخته شده‌است.
در سال ۱۳۸۷، مؤسسه اصلاح تهیه نهال و بذر، با واردات بذر این گیاه تنها توانست عملکرد یک تن در هکتار داشته باشد که موفقیت‌آمیز نبود. در سال ۲۰۱۳ که سال کینوا نامگذاری شده بود، فائو برخی ارقام این گیاه را به هشت کشور منتقل کرد که ایران یکی از این کشورها بود عملکرد چهار تنی در آب شیرین به‌دست آمد.
در حال حاضر در ایران تلاش می‌شود کاشت این گیاه در مناطق شور صورت گرفته و افزایش عملکرد به دست آید.
کینوا به عنوان ماده غذایی مجاز برای افرادی که به گلوتن موجود در گندم حساسیت دارند استفاده می‌شود و در حال حاضر از این گیاه برای تولید آرد، غنی کردن آرد، گندم، تولید بیسکوئیت و پاستا استفاده می‌شود.
از برگ‌های جوان کینوا به عنوان سبزی تازه یا به صورت پخته در ترکیب غذایی مانند، خوراک سبزیجات، کوکو و آش استفاده می‌شود.