رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی مشهد چهارشنبه شب در این نشست گفت: موضوع خشکسالی و مشکلات بخش کشاورزی از جمله عدم سرمایه گذاری باعث شده بهای تمام شده کالاهای صادراتی به مرور افزایش پیدا کند.
علی شریعتی مقدم افزود: با اینکه حمایت هایی از سوی دولت در حوزه صادرات زعفران انجام شده اما مشکلات بسیار زیاد است. علاوه بر تحریم ها که باعث قطع ارتباط تجاری ایران با تعدادی از کشورهای خارجی شده تغییر قوانین و محدودیت ها در بخش ارزی به مراتب تبعات سنگین تری داشته و به صادرکنندگان لطمه وارد کرده است.
وی ادامه داد: به دلیل محدودیت در تامین بودجه، منابع تخصیصی برای توسعه صادرات خیلی کمتر از گذشته شده و آن نهضتی که در توسعه صادرات و جهش صادراتی انتظار داریم به محاق رفته است. شاید راهکارهای تکمیلی که سازمان توسعه تجارت اراه دهد بتواند کمک کند تا صادرکنندگان چشم انداز مشخص تری برای فعالیت هایشان داشته باشند.
رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی مشهد گفت: خراسان رضوی تنوع در اقلیم، محصولات کشاورزی، بازارهای متنوع و مزیت دار در اطراف خود دارد که مزیت نسبی برای آن ایجاد کرده اما آنچه هم اینک در صادرات این محصولات از استان اتفاق می افتد در شان خراسان رضوی نیست. نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت در اولویت قرار دادن زعفران به عنوان یک محصول صادراتی و یک بخش از سوغات در شرق کشور بود تا برای این محصول به عنوان پیش قراول و پیشران محصولات صادراتی کشاورزی ایران یک بسته حمایتی یا جهش صادراتی در نظر گرفته شود.
وی افزود: مهمترین مشکل کنونی صادرات زعفران در بخش ارزی است که جلسات متعددی در این خصوص با سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی برگزار شده است. بخشی از صادرات زعفران پارسال با کارت های یکبار مصرف در گمرک انجام شد. این اقدام بر قیمت زعفران در خارج از کشور تاثیر گذاشته و قیمت این کالا را با داخل کشور یکسان گرده است.
شریعتی مقدم گفت: برخی زعفران را برای دستیابی به ارز می خرند و صادر می کنند یا خریداران از شهرها و کشورهای مختلف یک کارگزاری در ایران پیدا می کنند تا از طریق صرافی پول را برایشان تغییر دهند، سپس به قیمت روز زعفران را می خرند و با یک هزینه جزئی آن را صادر می کنند و کالا با این نرخ که خیلی کمتر از نرخ واقعی است در بازار جهانی عرضه می شود.
افزایش قابل توجه قاچاق زعفران
نائب رئیس شورای ملی زعفران و رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران مشهد نیز در نشست با سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران گفت: با اینکه در سال زراعی جاری تولید زعفران بسیار افزایش یافته اما قیمت آن کاهش داشته است. در شرایطی که صادرکنندگان معتبر زعفران دیگر صادرات نمی کنند، زعفران در حال خروج از کشور به صورت قاچاق است لذا باید تدبیری اندیشید که صادرکنندگان قدیمی با صادرات زعفران آشتی کنند.
غلامرضا میری افزود: قاچاق زعفران به شدت افزایش یافته است. باید ارز حاصل از صادرات شفاف شود تا صادرکننده تکلیف خود را با ارز حاصل از صادرات بداند و شرایطی فراهم شود که ارز خود را در خارج از کشور به بانک یا واردکننده کالا تحویل دهد.
وی ادامه داد: حاشیه سود زعفران بسیار کاهش یافته و اگر صادرکننده بخواهد در هر کیلوگرم زعفران تفاوت نرخ ارز را به سامانه نیما بدهد دیگر صادرات سودی برایش ندارد. اینکه ارز حاصل از صادرات به بانک تحویل داده شود، دیگر صادرات ارزآوری ندارد بلکه این کار مصداق پولشویی است.
از دست رفتن بخش عمده بازار صادرات زعفران
دبیر شورای ملی زعفران نیز در این نشست گفت: تهیه برنامه جامع توسعه زعفران از سوی دولت به شورای ملی زعفران واگذار شده که این مهم با همکاری تشکلهای بخش خصوصی در حال انجام است.
فرشید منوچهری افزود: پارسال از کل ۳۸۶ تن حجم تولید زعفران از سطح ۱۱۲ هزار هکتار زیر کشت این محصول در کشور ۲۸۱ تن به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار صادر شد که در مقایسه با صادرات سال ۹۶ به میزان ۳۷ درصد رشد صادرات یافت.
وی ادامه داد: این افزایش صادرات مورد رضایت ما نیست زیرا بخش عمده ای از آن توسط کسانی انجام شد که در سالهای قبل هیچ تجربه ای در صادرات زعفران نداشتند و به تعبیری با کارت های یکبار مصرف صادرات را انجام دادند. این افراد هر کیلوگرم زعفران را به قیمت ۷۵۰ تا ۸۰۰ یورو در بازارهای عمده هدف صادراتی مثل اسپانیا، هنگ کنگ و امارات و کشورهای دیگر به فروش رساندند در حالی که قیمت زعفران در سال ۹۶ و قبل از آن کیلویی ۴۰۰ تا ۱۵۰۰ یورو بود.
دبیر شورای ملی زعفران گفت: در چنین شرایطی صادرکنندگان باتجربه و باسابقه به دلیل اینکه هزینه خرید مواد اولیه و ظروف بسته بندی و نرخ حمل و نقل خود را براساس نرخ بازار پرداخت کردند باید ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه می کردند. در این شرایط امکان رقابت آنان با دارندگان کارت های بازرگانی یکبار مصرف و قاچاق زعفران که بعد از سال گذشته با شدت بیشتری به عرصه زعفران ورود پیدا کردند میسر نبود و صادرات زعفران توسط صادرکنندگان واقعی به میزان چشمگیری کاهش یافت.
وی افزود: در مقابل، دارندگان کارت های یکبار مصرف بازرگانی و قاچاقچیان حتی افزایش صادرات زعفران را برای کشور رقم زدند که به بهای کاهش چشمگیر قیمت زعفران و نابسامانی و هرج و مرج در بازار این محصول ختم شد. طی سالهای اخیر در خارج از کشور شاهد حضور نمایندگان خریداران خارجی در بازار زعفران ایران و حتی حضور آنان در مزارع و خرید و ارسال زعفران به خارج از کشور توسط واسطه ها بودیم.
منوچهری ادامه داد: از سوی دیگر خرید زعفران توسط واردکنندگان و فروش آن در بازار خارجی به زیر قیمت اصلی انجام گرفت که این عامل مهمی در تخریب بازار زعفران بود و چنانچه برای آن تمهیدی اندیشیده نشود در آینده در بخشهای فرآوری و بسته بندی و تجارت آن در خارج از کشور با مشکلاتی مواجه خواهیم شد.
وی گفت: برای برون رفت از این مشکلات شورای ملی زعفران اقدام به ثبت برند ملی زعفران ایران با همکاری سازمان توسعه تجارت نموده و در آینده نزدیک نیز نسبت به ثبت جهانی این برند اقدام خواهد کرد.
دبیر شورای ملی زعفران صدور کارت اهلیت توسط شورای ملی زعفران برای صادرکنندگان، راه اندازی سامانه نظارت بر عملکرد حوزه صادرات زعفران، توسعه زیرساخت های صادرات زعفران و شناسنامه دار کردن زعفران را از دیگر راهکارهای برون رفت حوزه صادرات این محصول برشمرد.
بازار کشاورزی ایران نظام مندی مناسبی ندارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در نشست با سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران در قالب نشست کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی مشهد گفت: اگر می خواهید تجارت کشورمان چه داخلی یا خارجی سامان یابد باید از فرصت کنونی استفاده کرده و به سمت یکسان سازی نرخ ارز به قیمت نیمایی پیش رویم.
محمدرضا اورانی افزود: تا زمانی که مابه التفاوت ارز در حوزه صادرات وجود داشته باشد اصلاح اقتصاد کشور امکان پذیر نخواهد بود. در بازار رقابتی با یک قیمت واقعی امکان تجارت وجود دارد لذا باید ارز به نرخ نیمایی تبدیل شود تا فساد مترتب بر این رانت از سیستم اداری حذف شود.
وی ادامه داد: اگر زندگی کشاورز سامان یابد اقتصاد کشاورزی رونق می گیرد در غیر این صورت همه به کشاورز و تولیدش به عنوان یک طعمه نگاه می کنند. سالانه ۷.۵ میلیون تن محصول کشاورزی به ارزش ۲۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان در خراسان رضوی تولید می شود که از این میزان ۴۳ درصد باغی، ۳۵ درصد دامی و ۲۲ درصد زراعی است. پسته و زعفران بخش عمده ای از این محصولات را شامل می شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: ۱۳۸ هزار بهره بردار بخش کشاورزی این استان در حوزه زعفران فعالیت دارند و در مجموع ۸۰۰ هزار نفر در خراسان رضوی در امور مرتبط با کاشت، برداشت، فراوری و صاردات همین محصول فعالیت دارند. ۹۰ درصد زعفران تولیدی ایران محصول مزارع خراسان است. ۸۷ هزار هکتار از مزارع این استان زیر کشت زعفران قرار دارد و بطور میانگین از هر هکتار چهار تا پنج کیلوگرم محصول برداشت می شود.
وی افزود: آن نظام مندی که در بازرگانی حوزه صنعت و خدمات در کشور وجود دارد در بخش کشاورزی صورت نگرفته لذا در بخش کشاورزی نیاز به نظام مندی و ساماندهی حوزه بازار داریم به این معنا که متناسب با بخشهای کشاورزی باید الزامات صادرات و بازار آن نیز تعریف شود.
مشکل اصلی پدیده های نوظهور بازار صادرات زعفران است
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: شرایط صادرات زعفران از ایران به کشورهای دیگر مسیر درستی را طی نمی کند به طوری که کشوری مانند عربستان زعفران ایران را از هنگ کنگ می گیرد، در حالی که عربستان در نزدیکی ما است.
محمدعلی امیرفخریان افزود: باید مصرف کننده نهایی در زعفران شناسایی شود، نباید اجازه داد در این حوزه واسطه ها سود اصلی را از آن خود کنند.
وی گفت: مشکل اصلی حوزه صادرات زعفران، قاچاق یا کارت های بازرگانی یکبار مصرف نیست بلکه مشکل بازارهای نوظهور برای زعفران است که ایران را تهدید می کند.