با وجود محدودیت منابع آبی در کشور، سال ۸۳ برای اولین بار به خودکفایی گندم دست یافتیم که برخی اقدامات نادرست مسئولان وقت موجب شد واردات گندم از سر گرفته شود که این روند تا روی کارآمدن دولت یازدهم ادامه داشت.
با روی کارآمدن دولت یازدهم و اتخاذ سیاست‌های جدید حمایت از تولیدکنندگان داخل و اجرای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی در سال زراعی ۹۳-۹۲ با رشد ۱۴۰ درصدی تولید، مجدد طعم شیرین خودکفایی گندم را چشیدیم که متاسفانه برخی سیاست دولتمردان در نرخ خرید تضمینی گندم و بی توجهی به اجرای قانون خرید، کام کشاورزان را تلخ کرد که استمرار این روند به سبب دلسردی کشاورزان نسبت به کشت می‌تواند ضربه مهلکی به تولید این محصول استراتژیک وارد کند.
اگرچه با روی کارآمدن دولت یازدهم و دست یابی مجدد به خودکفایی و تولید ۱۴ میلیون تنی گندم از واردات بی نیاز شدیم، اما گلایه مندی کارخانه‌های آرد سازی مبنی بر فعالیت با ظرفیت ناقص موجب شد تا دولت مجوز واردات گندم به شرط تبدیل آرد و صادرات به دیگر کشور‌ها را صادر کند که به سبب انحراف گندم‌های وارداتی در چرخه خرید تضمینی به اذعان برخی مسئولان از واردات آن جلوگیری شد.
با وجود اظهارات ضد و نقیض مسئولان امر مبنی بر واردات گندم و خلاف نظر وزیر جهاد کشاورزی در خودکفایی این محصول استراتژیک، آمار نشان می‌دهد ایران مقصد اول گندم صادراتی قرقیزستان است؛ که برای صحت و سقم این موضوع به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم:
پایداری تولید گندم ارتباطی به خودکفایی ندارد/ تامین گندم مورد نیاز صنف و صنعت از محل واردات
علی خان محمدی دبیر بنیاد ملی گندمکاران درباره اینکه صادرات گندم از قرقیزستان صحت دارد، اظهار کرد: با توجه به آنکه امکان صادرات آرد داخل وجود ندارد، از این رو بسیاری از کارخانه‌های مدرن با خرید گندم از دیگر کشور‌ها همچون قرقیزستان و تبدیل آن به آرد در کشور اقدام به صادرات می‌کنند.
به گفته وی، هم اکنون گندم مورد نیاز صنف و صنعت از جمله صنایع ماکارانی و بیسکویت از محل واردات تامین می‌شود.
خان محمدی درباره اینکه با وجود اظهارات وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر خودکفایی گندم، چرا مقصد اول گندم صادراتی قرقیزستان ایران است، بیان کرد: در حال حاضر تولید گندم در کشور پایدار است و این امر هیچ ارتباطی به خودکفایی ندارد.
دبیر بنیاد ملی گندمکاران ادامه داد: اظهارات مسئولان مبنی بر خودکفایی گندم در کشور درست نیست چرا که در ۲ سال گذشته تنها برای مدت زمان یکسال با خرید ۱۲ میلیون تن گندم از کشاورزان به خودکفایی رسیدیم که این امر ماندگار نشد چرا که در سال‌های بعد تنها حدود ۱۰ میلیون تن گندم خرید تضمینی شد.
به گفته این مقام مسئول، هم اکنون در شرایطی نیستیم که مصرف یکسال نیاز کشور به طور کامل تکمیل و تا برداشت سال آینده از منابع تولید داخل ذخیره داشته باشیم.
وی مجموع گندم مورد نیاز کشور را با احتساب مصرف صنایع ۱۲ میلیون تن اعلام کرد و گفت: با توجه به خرید تضمینی حدود ۱۰ میلیون تن گندم به احتمال زیاد ۲ میلیون تن گندم مورد نیاز از منابع وارداتی تامین می‌شود.
دبیر بنیاد ملی گندمکاران تصریح کرد: هم اکنون بسیاری از کارخانه‌ها با خرید گندم‌های وارداتی، پس از فرآوری محصول اقدام به صادرات آرد به کشور‌های روسیه، یمن و عراق می‌کنند.
اخباری مبنی بر واردات گندم در ۲ تا ۳ سال اخیر دریافت نکردیم/افت خرید تضمینی نسبت به سال قبل به معنای دور ریز گندم نیست
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی درباره اینکه آیا با وجود اذعان مسئولان مبنی بر خودکفایی گندم، واردات آن از کشور قرقیزستان را تایید می‌کنید، اظهار کرد: مسئولان وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی امر ادعا می‌کنند که طی ۲ تا ۳ سال اخیر وارداتی در خصوص گندم به کشور صورت نگرفته است.
وی افزود: اگر واردات گندم به تازگی صورت گرفته باشد ممکن است برخی کارخانه‌ها به سبب کیفیت، آن را برای مواد اولیه خود وارد کرده باشند که بنده از آن بی اطلاع هستم.
به گفته ملک زاده، براساس شنیده‌ها و اطلاعاتی که داشتیم، واردات گندم در چند سال اخیر به منظور تبدیل به آرد و صادرات به دیگر کشور‌ها همچون عراق صورت می‌گرفت.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با بیان اینکه طی ۲ تا ۳ سال اخیر اخباری مبنی بر واردات گندم نشنیده ایم، گفت: سالانه حدود ۱۰ میلیون تن گندم مورد نیاز کشور است که بنابر آمار امسال حدود ۱۴ میلیون تن گندم تولید کردیم، هر چند که به سبب نارضایتی کشاورزان از قیمت تنها ۷ تا ۷.۵ میلیون تن گندم تولیدی به مراکز دولتی تحویل داده شد، اما این امر به معنای دور ریز تولید نیست و به هر حال مابقی گندم تولیدی در کشور مصرف می‌شود.
وی با اشاره به اینکه نیازی به واردات گندم نداریم، بیان کرد: براساس میزان تولید و اظهارات مسئولان مبنی بر ذخیره سازی بیش از چند میلیون تن گندم در سیلو‌ها مربوط به تولید سال‌های گذشته نیازی به واردات نیست.
ملک زاده درباره اینکه طبق آمار اعلام شده مبنی بر آنکه مقصد اول صادرات گندم قرقیزستان ایران است، امکان قاچاق وجود دارد، افزود: گزارشی مبنی بر قاچاق گندم از قرقیزستان به ایران به دست ما نرسیده و تنها ممکن است براساس تفاوت قیمت گندم داخل و خارج، برخی دلالان ممکن است اقدام به خرید گندم و خروج غیرقانونی آن از مرز‌های کشور می‌کنند، اما بنده اطلاعی از قاچاق گندم ندارم.
انحراف گندم وارداتی به چرخه خرید تضمینی منجر به ممنوعیت واردات شد
علیقلی ایمانی نایب رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران واردات گندم از قرقیزستان را تکذیب کرد و گفت: تا سال گذشته گندم به منظور تبدیل آرد و صادرات به دیگر کشور‌ها وارد می‌شد که به سبب انحراف مسیر گندم‌های وارداتی به چرخه خرید تضمینی، واردات ممنوع شد.
وی افزود: قبل از نوسانات نرخ ارز، قیمت گندم وارداتی نسبت به تولید داخل بسیار کمتر بود که همین امر موجب شد تا بخشی از گندم‌های وارداتی به چرخه خرید تضمینی ورود کنند که درنهایت مسئولان به سبب سو استفاده برخی افراد از این موضوع، واردات را ممنوع اعلام کردند و بنابر آمار ما، هم اکنون هیچ گندمی وارد کشور نمی‌شود.
ایمانی ادامه داد: هم اکنون دولت صنف و صنعت را وادار کرده که گندم مورد نیاز خود را از داخل تهیه کند چرا که تولید داخل جوابگوی نیاز کشور است، از این رو بخشی از اختلاف آمار خرید تضمینی گندم با مدت مشابه سال قبل به خرید گندم توسط صنف و صنعت مربوط می‌شود که هنوز بخشی از آن در سامانه خرید ثبت نشده است.
نایب رئیس بنیاد توانمند سازی گندمکاران آخرین آمار واردات گندم از قرقیزستان را مربوط به ۲ سال گذشته دانست و گفت: در گذشته کارخانه‌های آرد سازی مدعی بودند که با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند، از این رو دولت اجازه داد تا مقداری گندم به منظور تبدیل به آرد و صادرات به دیگر کشور‌ها وارد شود که به سبب انحراف گندم‌های وارداتی به چرخه خرید تضمینی از این موضوع جلوگیری شد.
وی در پایان با اشاره به اینکه آمار دقیقی از واردات گندم سال‌های گذشته نداریم، تصریح کرد: طی ۲ تا ۳ سال اخیر، دولت تنها برای تکمیل ظرفیت کارخانجات آرد مقداری مجوز واردات صادر کرد که بنده معتقدم میزان آن چندان چشمگیر نبوده است.