هر ساله برای خرید تضمینی گندم، به دلیل حجم بالا، رقم هنگفتی هزینه می شود به طوریکه سالانه حدود 10 میلیون تن گندم از کشاورزان و واسطه ها خریداری می شود و رقم پرداخت شده برای این محصول حدود 12 هزار میلیارد تومان است.
در میان این ارقام بالا و حجم زیاد خرید و فروش گندم، هرگونه تخلف در وزن و خلوص این محصول می تواند هزینه اضافی زیادی را به دولت تحمیل کند.
بر اساس اسنادی که به دست ما رسیده، هر ساله بخشی از گندم خریداری شده از کشاورزان مخلوط به ضایعاتی همچون سنگ، شن و خاک است که طبق برآورد انجام شده وزن این ضایعات حدود 700 هزار تن در سال است که رقمی بیش از 1200 میلیارد تومان می شود. به عبارتی به دلیل عدم رعایت برخی استانداردها دولت سالانه 1200 میلیارد تومان خرج خرید سنگ و خاک می کند که ظاهراً بخش عمده این پول هم به جیب دلالان فروش گندم و نه کشاورزان می رود.
این مساله علاوه بر اینکه منافع بیت المال را هدر می دهد، سلامت مردم را نیز به مخاطره می اندازد، چرا که ممکن است همین گندم ها به همراه خاک و شن و سنگ در کارخانه تبدیل به آرد شود و در نانوایی ها به خورد مردم داده شود.
بر اساس نامه محمدرضا مرتضوی رئیس هیات مدیره انجمن آردسازان به رئیس سازمان ملی استاندارد ایران، دلیل اصلی ورود این حجم از ضایعات به خرید تضمینی گندم، عدم رعایت استانداردهای سازمان استاندارد توسط شرکت بازرگانی دولتی و استفاده از توری نامناسب در زمان خرید تضمنی گندم است.
برای خرید تضمینی گندم معیاری تحت عنوان «جدول پاکی گندم» در نظر گرفته شده است و تعیین میزان خلوص گندم در زمان خرید در مراکز خرید تضمینی نیز بر این اساس اطلاعات مندرج در این جدول تعیین می شود، بر این اساس سازمان ملی استاندارد برای خرید تضمینی گندم توری 2*20 میلی متر را معرفی کرده است اما وزارت جهاد کشاورزی به جای استفاده از توری استاندارد، توری غیر استاندارد 2*2 میلی متر را به مراکز خرید تضمینی گندم معرفی کرده است.
این توری توان جداسازی ضایعات را بر اساس جدول پاکی گندم ندارد؛ این امر باعث شده که نه تنها ضایعات گندم به همراه گندم به چرخه خرید تضمینی وارد شود بلکه این امکان را نیز فراهم می کند که برخی واسطه به طمع سوء استفاده از این شرایط، سنگ و خاک اضافی نیز به محوله های خرید تضمینی اضافه کنند تا بتوانند پول بیشتری به دست آورند.
جدول پاکی گندم بر اساس جلسه ای با حضور نمایندگان سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان، سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت و شرکت بازرگانی دولتی ایران تصویب می‌شود.