آرش نبی‌زاده مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی در نشست خبری با بیان اینکه کشور در سال 80 در تولید تخم ماهی چشم زده کاملا خودکفا بود گفت: پس از آن تکثیرکنندگان کشور خودشان تبدیل به وارداتچی شدند و به دنبال آن بیماری‌های زیادی وارد کشور شد و تولید را فلج کرد. از سوی دیگر طعم شیرین پول به مذاق این تکثیرکنندگان وارداتچی آنچنان خوش آمد که تاکنون ادامه داده‌اند.
نبی‌زاده گفت: در سال‌های 80 ابتدا تکثیرکنندگان با هدف اینکه تخم ماهی چشم زده وارد کنند تا با تلاقی نسل داخلی نمونه‌های کیفی و بهتری ایجاد کنند و بتوانند اصلاح در داخل انجام دهند از سازمان شیلات درخواست واردات کردند و آنها هم مجوز دادند و واردات انجام شد.
وی ادامه داد: تخم ماهی چشم زده با ارز دولتی وارد کشور می‌شد و پول خوبی هم نصیب واردکنندگانی می‌شد که تا دیروز تکثیرکننده بودند، بنابراین آنها دیگر دل به کار تکثیر و تولید داخل نمی‌دادند و کار تولید تخم ماهی چشم زده تقریبا تعطیل شد به طوری که امسال با وجود نیاز بیش از 500 میلیون قطعه تنها 50 میلیون قطعه در داخل تولید می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی تاکید کرد: در کشور 140 مرکز تکثیر تخم ماهی چشم زده ثبت شده است که به جرات می‌توان گفت 130 واحد آنها کار واردات انجام داده‌اند و پول‌های واردات آنها را از مسیر تولید دور کرد.
*طرح تولید داخل بایگانی شد
وی در ادامه به کوتاهی برخی مسئولان هم در کار اصلاح نژاد تخم ماهی چشم زده اشاره کرد و گفت: برخی فعالان بخش خصوصی تمایل داشتند تا کار اصلاح نژاد را در داخل به هر نحوی پیش ببرند آنها طرحی را در سال 82-81 به سازمان شیلات دادند که با 200 هزار دلار کار اصلاح نژاد در داخل انجام شود اما آنها موافقت نکردند.
به گفته نبی‌زاده مشکلاتی که اکنون بر سر تولیدکنندگان تخم ماهی چشم زده آمده نتیجه کار خود آنها است، آنها در اوج خودکفایی کشور مسیر واردات را به غلط انتخاب و اجرا کردند. قرار بود اگر وارداتی هم انجام شود در کنار آن اصلاح نژاد صورت گیرد. یعنی با سرمایه شرکت واردکننده و با همکاری واردکنندگان در داخل کشور کار اصلاح تخم ماهی چشم زده انجام شود که هیچکدام از اینها انجام نشد.
*موازی کاری در اتحادیه‌های ماهی/تشکیل اتحادیه‌های مختلف برای یک کار
نبی‌زاده در ادامه به ساختار شکل‌‌گیری شرکت‌های تعاونی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بخش بازرگانی، وزارت تعاون و سازمان تعاون روستایی اتحادیه‌های تولید را شکل می‌دهند. در حوزه ماهیان 5 اتحادیه تولید، تکثیر و پرورش آبزیان؛ ماهیان گرم‌آبی، ماهیان سردآبی و بخش صیادی توسط وزارت تعاون شکل گرفته است و یک اتحادیه تولید و تجارت توسط بخش بازرگانی تشکیل شده و از سه سال پیش هم اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی و ماهیان سردآبی کشور توسط سازمان تعاونی روستایی به ثبت رسیده است.
مدیرعامل اتحادیه ماهیان سردآبی کشور گفت: این اتحادیه با دستور وزیر سابق وزارت جهاد کشاورزی در سازمان مرکزی تعاون روستایی شکل گرفت و در حال حاضر 8 استان عضو این اتحادیه هستند.
تشتت و پراکندگی اتحادیه‌ها به حدی زیاد شده که معمولا دو اتحادیه حرف‌های متناقضی مطرح می‌کنند مثلا اتحادیه‌‌ای که زیر نظر وزارت تعاون تشکیل شده دولت را مقصر واردات می‌داند که تولیدکنندگان را فلج کرده است اما شرکت تعاونی که زیر سازمان تعاون روستایی شکل گرفته معتقد است خود تولیدکنندگان واردات را بر تولید داخلی ترجیح دادند و این بلا سرشان آمد. اولی موافق حذف ارز دولتی و دومی مخالف آن است.
تناقض‌گویی در صحبت‌های اتحادیه‌ها به حدی است که رئیس سازمان شیلات در نشست خبری چند هفته پیش گفت: ما به دنبال این هستیم تا اصالت این اتحادیه‌ها و مسولانشان را بشناسیم چون در نشست‌ها واقعا حرف‌هایی مطرح می‌شود که معلوم است خود این اتحادیه‌ها هم به آراء واحد نرسیده‌اند و نظر واحدی ندارند.
وی گفت: باید بررسی کنیم که آیا واقعا چنین اتحادیه‌هایی اصلا وجود دارد یا نه.
* نان عده‌ای هم در قطع واردات و حذف ارز دولتی است
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی کشور که می‌گوید این اتحادیه تحت نظر سازمان تعاونی روستایی شکل گرفته و آنها بر عملکرد این اتحادیه نظارت دارند، گفت: کسانی که اکنون منتقد واردات تخم ماهی چشم زده هستند به دنبال منافع خودشان هستند اینها کسانی هستند که اندک تولیدات تخم ماهی چشم زده دارند و می‌خواهند با قطع واردات قیمت در داخل افزایش یابد و آنها با قیمت بالاتری بفروشند.
*قاچاق ماهی تخم چشم زده از ترکیه، عراق و ارمنستان
وی با بیان اینکه افزایش قیمت تخم ماهی چشم زده در داخل باعث قاچاق از ترکیه، عراق و ارمنستان می‌شود گفت: در سال‌های گذشته هم قاچاق تخم ماهی چشم زده از این کشورها بود و از طریق مرزها و توسط کولبران وارد کشور می‌شد که به تخم چشم زده سمندی معروف بودند. یعنی در خودروهای سمند جاسازی شده و به دست تولیدکنندگان داخل می‌رسید.
وی ادامه داد: همین تولیدکنندگان داخل بودند که زمانی که شرکت توروتلج آمریکا به دنبال سرمایه‌گذاری در داخل بود تا تخم ماهی چشم زده تولید کند آنها گفتند که این شرکت اسرائیلی است و اجازه ندادند این تولید انجام شود.
به گفته نبی‌زاده در حال حاضر هم واردات تخم ماهی چشم زده از این شرکت آمریکایی انجام می‌شود.
وی گفت: آنهایی که به دنبال حذف ارز دولتی هستند می‌خواهند قیمت داخل افزایش یابد و درآمد آنها بیشتر شود.
*500 میلیون قطعه نیاز داخل و 50 میلیون قطعه تولید تخم ماهی چشم زده
وی در پاسخ به این سوال که میزان تولید تخم ماهی چشم زده در داخل چقدر است، گفت: براساس آماری که رئیس بخش بهداشت آبزیان سازمان دامپزشکی ا علام کرده 36 میلیون قطعه تخم ماهی چشم زده تولید داخل ثبت شده و حدود 20 تا 50 درصد آن هم در خارج از شبکه GIS تولید شده است با این حساب حدود تولید داخل 50 میلیون قطعه می‌شود. در حالی که نیاز این صنعت سالانه 450 الی 500 میلیون قطعه است.
*از بین رفتن 60 هزار تن ماهی با سوغات بیماری واردات غیر رسمی و قاچاق
نبی‌زاده ادامه داد: زمانی که ارز 4200 تومانی به واردات تخم ماهی چشم زده اختصاص یافته بیماری تا حدود زیادی کم شده است. پیش از این قاچاق و واردات با گواهی‌های تقلبی و جعلی بیماری‌هایی نظیر VHS، IPN و IHN را به کشور آورد که در سال 91 به میزان 40 تا 60 هزار تن ماهی قزل‌آلا در کشور از بین رفت.
وی در ادامه با بیان اینکه واردات هیچ دردی از ما را دوا نمی‌کند و باید تولید داخل را تقویت کنیم گفت: برخی فکر می‌کردند که با واردات از کشورهای دیگر و آنها را به سرمایه‌گذار در داخل هم وادار می‌کنند اما مگر خارجی‌ها دیوانه هستند که بذر اولیه را در اختیار ما بگذارند تا ما بتوانیم اصلاحات انجام دهیم. معلوم است که آنها چنین کاری نمی‌کنند تا ما همواره به آنها وابسته باشیم.
وی تاکید کرد: مقصر تکثیرکارها هستند؛ اگر دو سال از آنها وارد نکنیم آنها به التماس کردن می‌افتند.
مدیرعامل اتحادیه ماهیان سردآبی کشور تاکید کرد: باید برای نجات از این گرفتاری‌ها اجرای شیوه‌نامه‌های تخم چشم زده را در اختیار اتحادیه‌ها بگذارند و این اتحادیه‌ها با کاهش پلکانی واردات به همان نسبت تولید را در داخل تقویت کنند و درنهایت پس از پنج سال با حمایتی که از تکثیر داخلی انجام می‌شود وابستگی قطع خواهد شد.
وی در پاسخ به اینکه اتحادیه شما چند نفر پرسنل دارد و چه میزان سرمایه دارید؟ گفت: 3 نفر پرسنل در اتحادیه وجود دارد که قرار است دفتری بگیریم و سرمایه‌ای هم نداریم اما به مرور از اعضا می‌گیریم.
وی گفت: در صورتی که ارز دولتی حذف شود قاچاق از عراق و ترکیه دوباره آغاز خواهد شد و بسیاری پول هنگفتی از آن بدست می‌آورند اگر ارز دولتی حذف شود قیمت تخم ماهی چشم زده داخل از 1100 تومان 2000 تومان افزایش می‌یابد و هزینه یک مزرعه 100 میلیونی به 170 میلیون می‌رسد.