سال گذشته شرایط تغییر اقلیم اعم از کاهش بارندگی و سرمازدگی بهاره، تولید محصولات باغی را به چالش کشاند به طوری که نوسان قیمت برخی محصولات همچون سیب درختی، پرتقال و ... با واکنش بسیاری از مسئولان و مصرف کنندگان در بازار روبه‌رو شد.
این در حالیست که امسال به واسطه بارندگی‌های مناسب، محصولات باغی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ تا ۵۰ درصد رشد تولید دارد که به اذعان بسیاری از مسئولان این میزان حداقل ۲ برابر نیاز بازار داخلی است. اگر مسئولان امر هر چه سریع‌تر تدابیری برای اعطای مشوق‌های صادراتی و توسعه صادرات به کار نگیرند، بدون تردید بخش اعظم محصول تولیدی روی دست باغداران باقی می‌ماند که این امر افزایش ضایعات و هدر رفت منابع ملی را به همراه دارد.
اگر چه بسیاری از باغداران از وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید انتظار دارند که یارانه و مشوق صادراتی مورد نیاز را به صادرات محصولات باغی به منظور اُفت محسوس قیمت در بازار هر چه سریع‌تر اختصاص دهند تا با توسعه صادرات مشکلی از این حیث گریبانگیر تولیدکنندگان نشود، اما محمد علی طهماسبی معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی معتقد است که مسئولیت اعطای مشوق صادراتی بر عهده سازمان توسعه تجارت است و این موضوع هیچ ارتباطی به وزارت جهاد کشاورزی ندارد.
برآورد‌های مختلف از تولید محصولات باغی نشان می‌دهد که اگر راه چاره‌ای برای توسعه صادرات به کار گرفته نشود، باغداران با بحران جدی مواجه می‌شوند که جبران زیان آن‌ها غیر ممکن است چرا که بسیاری از تولیدکنندگان به واسطه افزایش قیمت نهاده‌های تولید، تعویق سررسید اقساط و ... راهی زندان می‌شوند. حال این سوال مطرح است که با وجود برنامه چشم انداز ۲۰ ساله مبنی بر توسعه باغات، چرا مسئولان امر برنامه مدونی برای توسعه صادرات نداشتند تا باغداران با مشکلات متعددی روبه‌رو نشوند؟
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت تولید محصولات باغی و چالش‌های پیش روی باغداران و صادرکنندگان با خبر شویم:
رشد ۳۱ درصدی تولید سیب درختی نسبت به سال قبل/اعطای مشوق صادراتی بر عهده سازمان توسعه تجارت است
محمد علی طهماسبی معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی از افزایش ۳۱ درصدی تولید سیب درختی در بازار خبر داد و گفت: با توجه به بارندگی مناسب بهاره و نبود سرمازدگی پیش بینی می‌شود که تولید سیب به حدود ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار تن برسد، در حالی که مجموع تولید سیب درختی در سال گذشته ۲ میلیون و ۹۳۴ هزار تن بود.
وی افزود: علی رغم پیش بینی وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر رشد ۳۱ درصدی تولید سیب درختی، اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی معتقد است که تولید سیب با رشد حدود ۵۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن خواهد رسید.
معاون وزیر جهاد کشاورزی متوسط صادرات سالیانه سیب درختی را ۴۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: بنابر آمار، سال گذشته ۶۰۴ هزار تن سیب به بازار‌های هدف صادر و مابقی در صنایع تبدیلی و بازار داخل مورد استفاده قرار گرفت که امسال با توجه به رشد چشمگیر تولید، صادرات سیب درختی به منظور جلوگیری از زیان باغداران باید افزایش یابد.
طهماسبی با اشاره به اینکه مسئولیت اعطای مشوق صادراتی بر عهده سازمان توسعه تجارت است، بیان کرد: با توجه به رشد قابل توجه تولید محصولات باغی از جمله سیب، متولیان امر هر چه سریع‌تر باید مشوق و یارانه صادراتی در اختیار صادرکنندگان قرار دهند تا از این طریق علاوه بر ایجاد درآمد ارزی مناسب از ماندن محصول روی دست کشاورزان جلوگیری شود.
معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی یکی از عوامل قیمت گذاری محصول را عرضه و تقاضا دانست و گفت: با وجود فراوانی و مازاد تولید محصولات باغی بیش از نیاز داخل، توسعه صادرات و حمایت از صادرکنندگان در شرایط فعلی تحریم امری ضروری است، در غیر این صورت با افت شدید قیمت و زیان باغداران در بازار روبرو خواهیم شد.
ضرورت واگذاری بازرگانی محصولات کشاورزی به تشکل ها/بی مهری مسئولان نسبت به کشاورزان
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی از رشد بیش از ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی در بازار خبر داد و گفت: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و فراوانی تولید محصولات باغی، مسئولان امر باید توجه ویژه‌ای به توسعه صادرات داشته باشند یا امور بازرگانی محصولات کشاورزی را به تشکل‌ها واگذار کنند.
وی افزود: با واگذاری امور بازرگانی محصولات کشاورزی به تشکل‌ها این امکان وجود دارد که آن‌ها مشوق‌هایی را به صادرکنندگان اختصاص دهند، در حالی که متاسفانه دولت حمایتی در این زمینه ندارد و در نهایت این موضوع در کنار مسائل سیاسی و شرایط تحریم موجب شده اکثر مرز‌ها به روی ما بسته شود.
ملک زاده، اعطای مشوق صادراتی، کاهش تعرفه‌ها و بهبود روابط با کشور‌های مقصد صادراتی را امری ضروری دانست و گفت: اگر بنا به هر دلیلی در امر صادرات توفیق نداشته باشیم، باغداران به سبب پیک بالای محصولات باغی متمحمل زیان سنگینی می‌شوند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ادامه داد: برآورد‌ها حاکی از آن است که امسال ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن سیب در کشور تولید شود که اگر تمهیداتی برای صادرات اندیشیده نشود، حداقل ۲ میلیون تن محصول مازاد روی دست باغداران باقی می‌ماند که این امر بر افت چشمگیر قیمت در بازار دامن می‌زند.
به گفته وی، با وجود برنامه چشم انداز ۲۰ ساله توسعه باغات، باغداران از مسئولان دولتی گلایه‌مند هستند که چرا در زمان کاهش تولید و نوسان قیمت تنها به بازار ورود می‌کنند و در زمانیکه با مازاد تولید بیش از نیاز داخل مواجه هستیم، حمایتی به عمل نمی‌آورند.
ملک زاده با انتقاد از بی توجهی مسئولان به تولید ملی در تاریخ بخش کشاورزی بیان کرد: در سنوات گذشته این اولین بار نیست که به تولیدکننده بها داده نمی‌شود یا نگاه جدی به تولید داخل صورت نمی‌گیرد چرا که مسئولان امر در طول تاریخ کشاورزی همیشه به بهانه حمایت از مصرف کنندگان، در مواقعی که قیمت محصولات در بازار افزایش می‌یابد، نسبت به این موضوع انتقاداتی دارند و همواره امر واردات را به سبب سود شیرین یا امنیت غذایی کشور دنبال می‌کنند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی با بیان اینکه تولیدکننده جایگاهی در کشور ندارد، گفت: در مواقعی که با ازدیاد تولید ناشی از شرایط مساعد اقلیمی و ماندن محصول روی دست کشاورزان روبرو می‌شویم، اما هیچ یک از مسئولان توجهی به این موضوع ندارند که این امر بدان معناست که تولیدکننده در کشور ما هیچ بهایی داده نمی‌شود، در حالیکه با استفاده از ظرفیت‌های بخش کشاورزی و تشکل ها، شاهد این مشکلات در کشور نخواهیم بود.
نبود برنامه مدون صادراتی چالش پیش روی باغداران/خبری از مشوق صادراتی نیست
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با تاکید بر ضرورت توسعه صادرات محصولات باغی اظهار کرد: براساس برنامه چشم اندازه ۲۰ ساله مبنی بر توسعه باغات و تحقق این موضوع، مسئولان ذی ربط برنامه ریزی مدون و منسجمی در این خصوص ندارند.
وی افزود: در تمامی کشور‌ها قرار نیست که تمامی کار‌ها را دولت انجام دهد، از این رو با واگذاری بخشی از وظایف همچون بازرگانی به تشکل‌ها و اتحادیه‌ها شاهد رونق تولید و صادرات محصولات کشاورزی خواهیم بود.
خان محمدی ادامه داد: نبود بسته بندی مناسب، ضعف در فرآوری محصول و فقدان برنامه ریزی منسجم و مدون صادراتی موجب شده تا در برخی سال‌ها با مازاد تولید روی دست کشاورزان و افت شدید قیمت در بازار روبه‌رو شویم.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با تاکید بر بازاریابی محصولات کشاورزی در بازار‌های خارجی، گفت: با وجود پتانسیل‌های بالای بخش کشاورزی، افزایش کیفیت و رایزنی وزارت امور خارجه برای رفع مسائل سیاسی به منظور حضور در بازار‌های خارجی در شرایط فعلی تحریم امری ضروری است تا باغداران به واسطه افزایش تولید محصولات باغی نسبت به مدت مشابه سال قبل متحمل زیان نشوند.
وی با انتقاد از این موضوع که خبری از مشوق صادراتی نیست، بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید باید علاوه بر اعطای مشوق صادراتی به صادرکنندگان، یارانه و مشوق صادراتی برای تولید داخل در نظر بگیرد تا با کاهش قیمت تمام شده، امکان رقابت برای صادرکنندگان در بازار‌های جهانی فراهم شود چرا که به واسطه عدم پرداخت یارانه به بخش و افزایش هزینه ها، محصول نهایی گران تمام می‌شود که با این وجود امکان صادرات نیست.
استمرار بی توجهی به توسعه صادرات محصولات باغی کشاورزان را راهی زندان می کند
محمدی یکی از باغداران نمونه از افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی خبر داد و گفت: علی رغم افزایش تولید محصولات باغی نسبت به سال قبل و هشدار‌های مکرر تشکل‌ها و اتحادیه‌ها به مسئولان، اما تدابیری برای این موضوع اندیشیده نشده است.
وی افزود: با توجه به مازاد تولید محصول بیش از نیاز داخل، اگر تدابیری برای صادرات اندیشیده نشود، به سبب افت چشمگیر قیمت و تعویق اقساط بانکی تمامی کشاورزان راهی زندان می‌شوند.
محمدی ادامه داد: بسیاری از باغداران طی نامه نگاری‌های متعدد خواستار راه چاره‌ای برای افزایش تولید محصولشان شدند چرا که به هر طریق این مازاد باید از سطح بازار جمع آوری شود تا با ازدیاد عرضه در برابر تقاضا، تولید دچار چالش نشود.
تولید محصولات باغی ۲ برابر نیاز داخلی است
مجتبی شادلو نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران با اشاره به اینکه تولید محصولات باغی نسبت به مدت مشابه سال قبل قابل قیاس نیست، اظهار کرد: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و بارش‌های مناسب، امسال در بسیاری از محصولات باغی نسبت به مدت مشابه سال قبل حداقل ۵۰ درصد رشد خواهیم داشت.
وی افزود: با توجه به افزایش صد درصدی هزینه‌های تولید اعم از سم، کود، نیروی انسانی، ماشین آلات و سایر نهاده‌ها شرایط بازار باید به گونه‌ای باشد که جوابگوی معیشت تولیدکنندگان باشد.
شادلو از افزایش تولید ۲ برابری برخی محصولات باغی مازاد بر نیاز داخل خبر داد و گفت: اگرچه در چشم انداز ۲۰ ساله در بسیاری از زیر بخش‌ها موفق نبودیم، اما در بخش باغبانی تولید رشد چشمگیری داشته که مصداق بارز این امر در تولید امسال قابل مشاهده است.
نایب رئیس اتحادیه باغداران با تاکید بر حمایت مسئولان از بخش صادرات بیان کرد: با توجه به رشد حداقل ۵۰ درصدی تولید محصولات باغی، مسئولان امر به سبب مازاد بر نیاز کشور باید تمهیداتی برای صادرات بیندیشند و در غیر این صورت بی رغبتی تولیدکنندگان به استمرار تولید افزایش ضایعات و کاهش کیفیت محصولات را در بر خواهد داشت.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی که فروش نفت کشور تحریم است، صادرات محصولات باغی فرصت طلایی برای کل اقتصاد به ویژه بخش کشاورزی محسوب می شود.
شادلو در پایان تصریح کرد: در شرایطی که با محدودیت ارز مواجه هستیم، استمرار صادرات محصولات باغی در تامین ارز مورد نیاز کشور تاثیر بسزایی دارد. از این رو تلاش ارکان نظام و روابط دیپلماسی باید به گونه‌ای دنبال شود تا صادرات به طور قابل توجهی افزایش یابد و بازار محصولات به تعادل برسد.