سال گذشته بود که قیمت فزاینده گوجه‌فرنگی در شهرستان شاهرود بعضاً ارقامی چون ۱۰ و ۱۲ هزار تومان را هم در مقابل نام گوجه‌فرنگی در مغازه‌ها قرارداد تا کشاورزان به کشت این محصول در سال آتی یعنی کشت بهاره ۹۸ امیدوار شوند اما در اوایل پائیز سال جاری و هنگامی‌که محصول گوجه‌فرنگی کشت‌شده در این بزرگ‌ترین شهرستان استان سمنان، دست داد کشاورزان فهمیدند که موضوع به همین سادگی‌ها هم نیست.
اعتراض کشاورزان شاهرودی درباره عدم تثبیت قیمت گوجه‌فرنگی سبب بروز اعتراضاتی در شهرستان شد حتی کشاورزان قصد کردند تا ماشین‌های حامل گوجه‌فرنگی را هنگام برگزاری نشست شورای اداری شهرستان در مقابل درب فرمانداری تخلیه کنند که این امر با میانجی‌گری مسئولان صورت نگرفت اما از سوی دیگر دولتمردان هم می‌گویند این سیستم بین عرضه و تقاضا است و دولت گناهی دراین‌بین ندارد...
ایجاد شرکت تعاونی یک راهکار است
امیرحسین مسعودی دانش‌آموخته اقتصاد در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه سال گذشته با کاهش تولید و افزایش تقاضا، قیمت گوجه‌فرنگی بالا رفت اما امسال آن‌قدر گوجه‌فرنگی تولیدشده که دیگر بازار اشباع‌شده است، می‌گوید: درست است که سازوکار تثبیت قیمت‌ها نیز وجود ندارد اما از سویی هم این طبیعت بازار است که در یک سال اگر شما محصولی را فراوان بکارید، قطعاً قیمتش را خواهید شکست.
وی درباره راهکار برون‌رفت از این موضوع می‌گوید: اینکه کشاورزان صبر کنند تا دولت کاری صورت دهد یا کارخانه‌ها قیمت گوجه را افزایش دهند اشتباه است، کشاورزان باید اتحادیه یا سندیکا یا شرکت تعاونی را ایجاد کرده و خود همه‌چیز را در دست بگیرند وگرنه اینکه صبر کنیم تا دیگران مشکلاتمان را رفع کنند خیر، این‌گونه کاری پیش نمی‌رود.
این دانش‌آموخته اقتصاد می‌گوید: اگر بخواهیم تحرکی در بازار رخ دهد یا باید تلنگری به عرضه بزنیم یا به تقاضا؛ در سال‌های اخیر شاهد هستیم که به هر دو بخش تلنگر واردشده و این‌یک نوع سردرگمی عجیب‌وغریب ایجاد کرده است از سویی کشاورز نمی‌داند چه بکارد و از سوی دیگر دولت برای خریداری تضمینی محصول کشاورزان برنامه‌ای ندارد از طرفی دلالان سود می‌برند و از سوی دیگر کارخانه‌های رب‌سازی قیمت گوجه را تعیین می‌کنند و این مهم سازوکار اشتباهی است.
همه‌چیز دست کشاورزان نیست
دبیر اجرایی خانه کشاورز استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه طی هفته جاری شاهد اعتراض گوجه‌کاران شاهرودی نسبت به نرخ‌گذاری این محصول و عدم همخوانی آن باقیمت رب در بازار بودیم، ابراز داشت: در ابتدای امر این گلایه به مسئولان امر وارد است که در شرایطی که باید یک گام جلوتر از مردم باشند چرا به وضعیت کشت و ارائه الگوی مناسب به بهره‌بردار با توجه به سرمازدگی دو سه سال اخیر توجهی نشده است.
محمدحسین خنکال بابیان اینکه کشت گوجه صرفاً مختص شاهرود نیست، افزود: ۷۰ درصد گوجه از میامی و کالپوش تأمین می‌شود و بخشی نیز در بسطام وجود دارد و باید پرسید چرا الگوی مناسبی برای کشت وجود ندارد و مسئولان و برنامه ریزان درست بعد از فاجعه تازه به دنبال راه‌حل و چاره‌اندیشی هستند؟
توافق با یک کارخانه
دبیر اجرایی خانه کشاورز استان سمنان همچنین بابیان اینکه امسال به چند دلیل بهره‌برداران به سمت کشت گوجه‌فرنگی روی آوردند، ابراز داشت: سرمای چند سال اخیر عمده‌ترین دلیلی که کشاورز را به سمت کشت صیفی‌جات سوق می‌دهد زیرا برای گذران و ارتزاق زندگی باید محصولی را کشت و آن را به بازار فروش برسانند.
خنکال در ادامه تصریح کرد: دولت موظف است طبق تورم قیمت محصولات استراتژیک را افزایش دهد که چغندر ازجمله این محصولات است، لذا با توجه به پایین بودن نرخ چغندر و عدم تعهد دولت، کشاورز ناگزیر به کشت محصولاتی نظیر گوجه‌فرنگی خواهد بود.
وی افزود: دولت باید برای محصولات کشاورزی بحث صادرات را مطرح کند و زمانی نتوانی مازاد تولید را صادر کنیم نتیجه نظیر همین اتفاقات شاهرود خواهد بود لذا دولت باید هر محصولی نظیر گوجه را با در نظر گرفتن هکتار کاشت و سرانه مصرف رصد و سپس محاسبه کند که چه میزان باید کاشت، تولید و صادر شود.
دبیر اجرایی خانه کشاورز استان سمنان بابیان اینکه برای حل مشکل گوجه کاران کمیته کشاورزی در فرمانداری شاهرود تشکیل و مقرر شد اکیپ سه‌نفره برای مذاکره با کارخانه رب دامغان به این شهرستان اعزام شود، ابراز داشت: گوجه مازاد درجه‌دو و درجه سه می‌بایست برای تولید رب ارسال شود، البته به دلیل اینکه این کارخانه نرخ را پایین اعلام کرد این امر در روزهای اخیر صورت نگرفت و لذا با کارخانه دیگری در استان گلستان توافق صورت گرفت تا از این طریق بخشی از مشکلات گوجه کاران رفع شود.
کشاورزان به سمت گوجه‌فرنگی روی آوردند
یک کشاورز بخش بسطام در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه امسال دو هکتار از مزرعه خود را به کشت گوجه اختصاص دادم زیرا کشاورزی شغل و محل گذران زندگی من است، ابراز داشت: سال قبل به دلیل کم بودن سطح زیر کشت و صادرات، مشکلات امروزی وجود نداشت لذا عمده‌ترین مشکلی که برای بهره‌برداران محصول گوجه اتفاق افتاده است در این دو حوزه شامل می‌شود که افراد ناگهان به این محصول روی آوردند.
عباس شمس بابیان اینکه نبود نظارت در بخش کشاورزی ازجمله مشکلات موجود این حوزه است، تصریح کرد: اگر کارخانه صنایع تبدیلی با مشارکت مردم از طریق شرکت تعاون روستایی راه‌اندازی شود که مردم در آن سهیم شوند بسیار می‌تواند به بخش کشاورزی کمک کند.
وی بابیان اینکه عملکرد بسطام و شاهرود در حوزه صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی تقریباً صفر بوده است، افزود: صنایع غذایی دامغان چرا برای گوجه ۵۵۰ تومان نرخ گذاشته است که این‌طور زحمت یک سال کشاورز خریداری شود؟ علاوه بر نبود صنایع تبدیلی نبود راهکار مناسب دیگر مشکلات موجود است که به‌عنوان امسال می‌خواهد کدو صادر شود و بهره‌برداران با خیال راحت به کاشت بپردازند؟!
کاشت بستگی به شرایط است
نظرات متفاوت هستند، بهره‌برداران هر کدام نظری دارند، برای مثال مجید رفعتی دیگر بهره‌بردار بخش بسطام نیز که پنج هکتار امسال گوجه‌فرنگی دارد در گفتگو با خبرنگار مهر، ابراز داشت: بسته به شرایط یک محصول را در مزرعه خود می‌کارم اما می‌بایست شرکت تعاونی با انتخاب نماینده در سطح شهرستان و هر بخش و شهر محصول را از کشاورز خریداری و سپس به کارخانه بفرستد.
این کشاورز بسطامی می‌گوید: به فرض آنکه کارخانه با نرخ خوب محصول را بخرد اما ضرر دو ماه گذشته را چه طور می‌توانند جبران کنند؟ این کار باید دو ماه قبل صورت می‌گرفت نه اینکه الآن متوجه و تازه بخواهند ماجرا را پیگیری کنند جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی باید الگوی مناسب را در اختیار قرار دهند.
باید عامل خرید تعیین شود
نماینده خانه کشاورز بخش بسطام در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه مشکل عمده در بحث گوجه‌فرنگی مالکان بزرگ و عمده نیستند، ابراز داشت: مشکل ازآنجا است که خرده‌مالکان و کشاورزان خرد چقدر باید کرایه دهند تا یک نیسان گوجه بتوانند به درب کارخانه تحویل دهند؟
محمدرضا فردوسی در ادامه تصریح کرد: شرکت تعاون روستایی می‌بایست عامل فروش در بسطام، زیراستاق، میامی، کالپوش و مجن برای خرید گوجه قرار دهند هرچند عملکرد چندان مثبتی هم نداشتند تا ارائه کارنامه خوب دهند و مردم به آن‌ها اعتماد داشته باشند اما این موضوع می‌توانست به حل بحران کمک کند.
وی افزود: این موضوع را سال ۷۷-۷۸ تجربه کردیم که بازار گوجه‌فرنگی خراب شد و فرماندار وقت شاهرود با مجتمع غذایی داورآباد قرارداد بستند و پنج نفر به‌عنوان عامل فروش مرکز خرید ایجاد و حدود ۱۲ الی ۱۳ هزار تن گوجه‌فرنگی مردم را توانستیم مدیریت کنیم پول به‌موقع تحویل گرفته و تحویل داده شد بااینکه هدف سوددهی نبود اما یک‌چیزی هم در انتها ماند که به خیریه‌ها کمک کردیم، لذا این راهکار ساده و راحت که مسئولان فعلی آن را مدیریت نکردند.
صنایع تبدیلی نیاز شرق استان سمنان
رئیس اداره تعاون روستایی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه در این خطه صنایع تبدیلی شده، در دست اقدام و جز طرح‌های آینده است، ابراز داشت: بسته به منطقه و هر محصول صنایع آن نیز متفاوت است به‌عنوان‌مثال امسال در ری‌آباد میامی دستگاه فراوری پسته راه‌اندازی شد تا شرکت‌های تولیدی منطقه را پشتیبانی کند.
احسان عباسپور بابیان اینکه کنسانتره انگور شاهرود، تولید عرقیات سنتی تویه دروار دامغان و تولید عسل در منطقه آرادان نمونه کارهایی که در صنایع تبدیلی انجام‌شده است، تصریح کرد: کارخانه لبنیات تعاونی گرمسار و کارخانه بسته‌بندی فلفل برای فرومد جز سیاست‌های جدی برای پیگیری است اما در خصوص گوجه‌فرنگی امسال سطح کشت زیاد بود اگر این میزان کاهش یابد ایجاد صنایع تبدیلی ر کاری بیهوده خواهد بود.
وی افزود: از امروز خرید حمایتی گوجه‌فرنگی به قیمت یک هزار و ۱۵۰ تومان در استان سمنان آغاز شد تا از کاهش قیمت محصول گوجه‌فرنگی و ضرر و زیان کشاورزان پیشگیری شود لذا برای همین تا قبل از آن تعاون روستایی ورودی نداشت و خرید گوجه‌های میامی، پشت بسطام و دیباج دامغان در دستور کار قرار گرفت.
اقدامات ترویج صورت می گیرد
رئیس اداره جهاد کشاورزی شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه به دلیل اقدامات ترویجی و اتفاقاتی که در حوزه فنی کشاورزی افتاد عملکرد واحد سطح ۳۰۰ درصد رشد کرد، ابراز داشت: امسال به خاطر شرایطی که در باغات ایجاد شد اقبال عمومی به سمت کشت محصولات بهاره نظیر سیب‌زمینی، پیاز و گوجه بیشتر سطح زیر کشت تولید از ۱۳۰ هکتار سال قبل به حدود ۳۲۰ هکتار افزایش یافت.
علی‌اصغر حجی در ادامه تصریح کرد: کشاورزان در زمان کشت به توصیه‌های الگوی کشت توجه ندارند یکروی سکه اما از سویی ما نیز هنوز زیرساختی فراهم نکردیم که کشاورز اگر محصولی را بکارد قیمت تضمینی دارد؟ و موضوع بعدی تصمیم‌گیری کشت و فروش در کشور ما عموماً نادیده گرفته می‌شود این مجموعه عوامل باعث تکرار مثالی نظیر گوجه می‌شود.
وی افزود: نیازهای اساسی نظیر روغن کلزا بسیار اهمیت دارد قیمت تضمینی آن به همه بهره‌برداران اعلام شد اما تغییر این باور ذهنی کشاورزان نسبت به کشت‌هایی که از قبل انجام می‌دادند کاری بسیار سخت است و لذا تلاش برای حل موضوع گوجه به اینجا ختم شد که کارخانه گرگان یک هزار و ۱۵۰ تومان گوجه را خریداری کند که در اینجا طرف حساب تعاون روستایی است.
ضرورت ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری
رئیس اداره جهاد کشاورزی شاهرود در پاسخ به این پرسش که چرا صنایع تبدیلی گوجه‌فرنگی در بسطام وجود ندارد، ابراز داشت: این سؤالی که به مراجع بالاتر نیز گفته‌شده است اما بحث عمده ازاینجا ناشی می‌شود که در شاهرود باید امنیت سرمایه‌گذاری ایجاد کنیم اینکه گفته می‌شود شهر کشاورزی هستیم باید این باور را بپذیریم شهری در حاشیه کویر قرار داریم که چندان پتانسیل کشاورزی ندارد که بخواهد صنایع بزرگ تبدیلی داشته باشد
حجی بابیان اینکه امسال ۱۰۰ هکتار گوجه‌فرنگی کشت‌شده است، تصریح کرد: به‌جرئت گفت که کارخانه رب زمانی می‌تواند پاسخگو باشد که محصولات دیگر نیز در کنار آن تعریف شود تا کارخانه در ایام غیر کشت نیز بتواند فعالیت کند، شاهرود در حوزه صنایع تبدیلی و زنجیره تولید خیلی عقب است.
وی افزود: میدان بار باوجود فراوانی بار استقبالی نداشت کشش بازار با توجه به جیب خالی مردم پایین آمده است و مایلیم کشاورزان توانمند و شرکت‌های تعاونی آن‌ها فعال شود در بحث صادرات با توجه به تحریم‌ها و مسئله بازگشت پول ورود به این عرصه سختی‌هایی دارد ولی تا جایی که توانستیم بازرگان‌ها را دخیل کردیم تا در حوزه‌های دیگر نیز ورود کنند و توصیه کشت محصولاتی نظیر کلزا است که خرید تضمینی دارند.
نیاز به یک توافق مهم احساس می‌شود
به نظر می‌رسد کشاورزان می‌بایست با ایجاد یک سندیکا یا تعاونی شکل نظام‌مندتری به فعالیت‌هایشان در زمینه کشت محصولات باغی و زراعی بدهند تا شاهد کاهش این مشکلات باشیم از سوی دیگر همه‌چیز هم به کشاورزان باز نمی گردد و اداراتی نظیر جهاد کشاورزی نیز دراین‌بین دخیل هستند و می توانند بهترین مشاور برای بهره برداران باشند.
در دهه قبل شاهد جمع شدن حوزه ترویج در جهاد کشاورزی بودیم که ضربات مهلکی را به اقتصاد کشور زد اما در این سال‌های اخیر هم با وجود احیای این بخش گویا چندان فعالیتی از آن شاهد نیستیم، عجیب‌تر اما اینکه مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان در شاهرود و در دو هزار متری بسطام وجود دارد اما معلوم نیست این مرکز بالاخره قرار است چه زمانی به میان کشاورزان رفته از آنان دعوت کند تا طبق برنامه علمی و مدونی که تعریف می‌شود، کشت کنند.
به هر روی تا این مسائل باشد شاهد ضرر کردن کشاورزان، سود دلالان و کارخانه‌های صنایع تبدیلی استان‌های مجاور باشیم یک سال سیب زمینی کم می‌شود قیمتش به بیش از پنج هزار تومان می‌رسد و سال دیگر همه به سوی کشت آن می‌روند و قیمتش را تا ۵۰۰ تومان کاهش می‌دهند اما سال بعد نوبت پیاز است!