مغز گردو به دلیل ارزش غذایی فوق العاده و خواص فراوان یکی از محبوب ترین، پرطرفدارترین و گران ترین مغزهای آجیلی در داخل و خارج کشور است و در عرصه جهانی نیز محصولی پرطرفدار و جزو اقلام صادراتی لوکس و گران محسوب می شود.
سطح باغات گردو در جهان ۱.۲ میلیون هکتار و میزان تولید آن سه میلیون تن است که این سطح در ایران معادل ۱۵۷ هزار هکتار می باشد و از این نظر مقام دوم و از نظر تولید نیز مقام سوم جهان را دارد.
کشور چین با ۴۲۵ هزار هکتار و آمریکا با ۱۱۰ هزار هکتار به ترتیب رتبه های نخست و سوم را از نظر سطح زیر کشت گردو به خود اختصاص داده اند و همچنین چین با تولید سالانه ۱.۶ میلیون تن و آمریکا با تولید ۵۱۸ هزار تن گردو در جایگاه های نخست و دوم تولید این محصول هستند.
در این میان صادرات گردو به عنوان یکی از مهمترین محصولات غذایی و خشکبار دارای اهمیت فراوان است و به خاطر ارزش اقتصادی، تمام قسمت های گردو شامل برگ، پوست، میوه، ریشه، ساقه، چوب برای موارد مختلف همچون تغذیه، رنگ آمیزی، منبت کاری و دارو استفاده می شود.
گردوی خراسان رضوی از نظر تولید رتبه چهارم کشور را داراست و البته کیفیت خوبی هم دارد اما به رغم تلاشهای انجام شده حجم صادرات این محصول با وجود تولید سالانه بیش از هشت هزار تن در سال حدود ۴۰۰ کیلوگرم بوده است.
تولید بیش از هشت هزار تن گردو
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه گردو یکی از محصولات پرطرفدار در این استان است گفت: هم اکنون چهار هزار و ۷۰۰ هکتار سطح زیر کشت بارور و ۹۵۰ هکتار نیز سطح زیر کشت غیربارور گردو در استان است.
سید هاشم نقیبی افزود: خراسان رضوی در تولید گردو رتبه های چهارم یا پنجم کشور را دارد و سال گذشته هشت هزار و ۳۰۰ تن گردو از باغات این استان برداشت شد.
جای خالی فرآوری گردو برای صادرات
وی با بیان اینکه در زمینه فرآوری گردو امکانات و صنایع لازم را نداریم اظهار داشت: عدم برخورداری از صنایع فرآوری موجب شده است علاوه بر از دست دادن فرصت ایجاد اشتغال در این حوزه، فرصت صادرات فراورده های این محصول نیز از دست برود.
وی گفت: در زمان حاضر تنها بخش اندکی از گردوی تولیدی استان به صورت فرآوری شده، پودر شده و پوست کنده شده در بسته بندی های خاص صادر می شود.
نقیبی افزود: در تمام محصولات خاص مانند زعفران، پسته و گردو می توان با راه اندازی صنایع فرآوری نسبت به ایجاد تنوع و تسهیل در امر صادرات و بازاریابی مناسب گام مثبت برداشت.
وی ادامه داد: در این حوزه بخش خصوصی باید وارد عمل شود و با استفاده از فرصت فراهم شده در زمینه تولید اقدام لازم را انجام دهد.
صادرات ناچیز گردو
رئیس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: میزان صادرات محصول گردوی استان بسیار کم و ناچیز است.
فرهاد فرخ منش افزود: سال گذشته سه هزار و ۸۰۰ تن محصول گردو به ارزش ۷.۷ میلیون دلار از ایران به کشورهای دیگر صادر شد که از این میزان سهم صادرات استان خراسان رضوی معادل ۴۰۰ کیلو گرم به ارزش ۴۲۰۰ دلار بوده است.
وی اظهار داشت: در حوزه صادرات کشورهای خلیج فارس مقصد اصلی صادرات گردوی استان است.
وی ادامه داد: علاوه بر تقویت کیفیت باید تنوع در ارقام گردو و صنایع فرآوری ایجاد کرد و به شناخت نیاز بازار و مصرف کننده خارجی در این زمینه توجه نمود.
راهکار چیست
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه مشکل فعلی در زمینه گردوی استان سنتی بودن باغات و پراکندگی آنهاست گفت: پراکندگی باغات، نبودن باغات متراکم، یک دست و با کیفیت های متفاوت موجب شده است محصول تولیدی در استان نتواند آنطور که باید و شاید به جایگاه خوبی برسد.
نقیبی افزود: گردو در استان اغلب در مناطق کوهپایه ای و حاشیه رودخانه ها یا در زمین هایی که دارای چاه عمیق است، کشت می‌شود چون باید آب کافی برای این محصول فراهم شود.
وی اظهار داشت: متناسب با این شرایط و با استانداردهای آب و تغذیه‌ای، میزان عملکرد کیفیت گردو نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اغلب از زمان گرده افشانی در اواسط فروردین حدود پنج ماه فرصت برای اجرای عملیات تغذیه و آب این محصول وجود دارد.
وی گفت: این عملیات باید به نحو احسن انجام شود و هرچه کشاورزان و باغداران در این زمینه دقت کافی داشته و با کودهای دامی و آبی گیاه را تغذیه کنند، میزان برداشت و نتیجه خوبی را شاهد خواهند بود.
نقیبی افزود: اقداماتی در زمینه اصلاح و نوسازی باغات گردو در این استان انجام شده بطوریکه از سال گذشته درختانی که پیر شده و بازدهی آن‌ها کاهش یافته است سربرداری شده اند که با این عملیات درخت جوان می شود.
وی ادامه داد: همچنین کاشت اقلام جدید و مقاوم به سرما با کیفیت بهتر و پوست نازکتر به منظور احداث باغات یکدست در استان با مزیت صادراتی مورد توجه و پیگیری قرار دارد.
مدیرباغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: احداث باغات متراکم با ارقام جدید در شهرستانهای کلات، طرقبه، جوین و جغتای این استان آغاز شده است.
باغ مادری برای نخستین بار
نقیبی افزود: ایجاد و راه اندازی باغ مادری گردو به منظور تولید ارقام اصلاح شده و با کیفیت در استان در دستور کار قرار گرفته و به زودی این باغ افتتاح می شود.
وی اظهار داشت: تا پارسال تمام ارقام جدید و پیوندک گردو از خارج کشور وارد می شد که با این اقدام می توان نسبت به تسهیل در استفاده کشاورزان و باغداران از گونه ها و ارقام جدید امیدوار بود.
وی گفت: طی ۲ سال گذشته حدود ۱۴ هزار پیوندک ارقام جدید گردو در استان توزیع شد که افزایش این میزان در صورت استقبال کشاورزان محقق می شود.
نقیبی افزود: باغات پراکنده با ارقام بذری و بومی گردو موجب شده است این محصول باغی نقش و سهم خوبی در صادرات نداشته باشد زیرا در شیوه های سنتی باغداری گردو هشت سال طول می کشد تا گردو به محصول برسد اما در ارقام و شیوه های جدید این زمان به پنج سال کاهش می یابد.
وی ادامه داد: در حال حاضر میزان برداشت گردو در هر هکتار ۱.۵ تن است در حالی که با تغییر ارقام و سرشاخه زنی این میزان به ۲ برابر افزایش می یابد.