طی دو دهه اخیر بیشتر تلاش دولت های مختلف بر روی رونق کشاورزی و توسعه این حوزه با هدف رسیدن به خودکفایی در محصولات غذایی و تامین امنیت غذایی کشور بوده گرفته، غافل از اینکه هر سال نیز با مشکلاتی که برای کشاورزان به وجود می آید خود دولت باز هم مجبور می شود در راستای جلوگیری از ورود ضرر و زیان به کشاورزان در بحث خرید محصولات آنان به صورت تضمین، حمایتی و اشکال مختلف دیگر وارد کار شود.
طی یک دهه اخیر در حوزه کشاورزی یک سال با مشکل کمبود سیب زمینی، یک سال پیاز، یک سال گوجه فرنگی، یک سال گندم و یک سال دیگر محصولات پر مصرف کشاورزی رو به رو شده ایم که به همین دلیل قیمت این محصولات در عرض چند روز با افزایش ناگهانی مواجه می شود و کشاورزان نیز به طمع سود بیشتر در سال بعد از آن سطح زیر کشت محصولی که در بازار دچار کمبود شده را افزایش داده و در نهایت در زمان برداشت با مشکل عرضه و کاهش قیمت و ضرر و زیان مواجه می شوند.
سال گذشته به دلیل وقوع سیل در مناطق جنوبی کشور تمامی محصول گوجه کاران زیر آب رفت و در نتیجه با کمبود این محصول در بازار مصرف مواجه شدیم و همین امر باعث شد تا قیمت گوجه فرنگی به یکباره از کیلویی هزار و ۵۰۰ تومان تا ۱۰ هزار تومان افزایش یابد و به تبع آن قیمت رب های گوجه فرنگی نیز از هر کیلو چهار هزار تومان تا ۲۵ هزار تومان نیز افزایش یافت.
همین مسئله باعث شده تا در سال زراعی جدید کشاورزان الگوی کشت را رعایت نکنند و به هوای بالا بودن قیمت گوجه فرنگی سطح زیر کشت این محصول را افزایش دهند که همین امر هم باعث شد امسال در فصل برداشت به علت تولید بیش از نیاز مصرف کسی دیگر خریدار گوجه فرنگی کشاورزان نباشد و از این رو شاهد کاهش شدید قیمت این محصول تا ۴۵۰ تومان به ازای هر کیلوگرم در بازار باشیم.
اجرای طرح حمایتی خرید گوجه فرنگی در کردستان
بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی هزینه تولید هر کیلوگرم گوجه فرنگی از زمان کاشت تا زمان برداشت در مناطق پر آب کشور بین ۵۰۰ تا ۵۵۰ تومان بوده و در مناطق کم آب نیز این هزینه بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ تومان است که با این احتساب کشاورزان بدون شک دچار خسارت های بسیاری می شوند.
از همین رو وزارت جهاد کشاورزی امسال اجرای طرح خرید حمایتی گوجه فرنگی با قیمت هر کیلوگرم هزار تومان را در دستور کار خود قرار داد تا هم قیمت بازار را کنترل کرده باشد و هم از ضرر و زیان به کشاورزان جلوگیری شود.
از آنجا که کشاورزی یکی از اصلی ترین منابع درآمدی مردم کردستان محسوب می شود و امسال گوجه کاران کردستانی نیز همچون دیگر کشاورزان کشور سطح زیر کشت گوجه فرنگی خود را بدون رعایت الگوی کشت که از سوی سازمان جهاد کشاورزی کردستان تدوین شده بود، افزایش دادند، مشکلات این حوزه گریبان آنان را نیز گرفت.
کشت گوجه‌فرنگی در ۱۸۰۰ هکتار از مزارع کردستان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان اظهار داشت: در سال زراعی جاری بیش از هزار و ۸۰۰ هزار هکتار از مزارع استان زیر کشت این محصول رفته است در حالی که الگوی کشت تعریف شده از سوی این سازمان تنها ۹۰۰ هکتار بود.
خالد جعفری اظهار داشت: با توجه به افزایش قیمتی که سال گذشته گوجه فرنگی داشت کشاورزان خود اقدام به افزایش سطح زیر کشت این محصول کردند و از همین رو امسال با توجه به افزایش تولید در کشور با مشکل عرضه مواجه شده و رغبتی برای برداشت محصول خود ندارند.
وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی در راستای حمایت از کشاورزان خرید حمایتی گوجه فرنگی را در دستور کار خود قرار داد تا به تبع آن جهاد کشاورزی کردستان اقدام به این کار کند و سازمان تعاون روستایی و کارخانجات صنایع تبدیلی خرید این محصول را آغاز کردند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان با بیان اینکه امسال پیش بینی می شود ۱۲۰ هزار تن از این محصول در استان برداشت شود، ادامه داد: از آنجایی که ظرفیت تنها کارخانه رب سازی موجود در استان بسیار پایین است نمی توان به موقع این محصول را فراوری کرد و بخش عمده آن در حال فاسد شدن و کپک زدن است.
جعفری یادآور شد: در کنار این مشکل امسال با عدم مجوز ورود گوجه فرنگی به بازار اقلیم کردستان عراق بودیم و امکان صادرات این محصول وجود نداشته و همین مسئله باعث شده تا کشاورزان در صورت عدم دخالت به موقع دولت با ضرر و زیان بسیاری مواجه شوند.
خرید بیش از هشت هزار تن گوجه فرنگی در کردستان
مدیرکل تعاون روستایی کردستان نیز گفت: هشت هزار و ۱۰۰ تن از محصول گوجه‌فرنگی بهره برداران در این استان توسط مراکز خرید وابسته به صورت حمایتی خریداری شده است.
پیمان اسکندری اظهار داشت: خرید حمایتی به علت کاهش قیمت گوجه فرنگی و برای جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان، از بین رفتن انگیزه کشت و تولید این محصول از سوی تعاون روستایی انجام می‌شود.
وی افزود: سازمان تعاون روستایی کردستان این طرح را با همکاری یکی از کارخانه های رب گوجه‌فرنگی در استان کرمانشاه انجام می‌دهد و بهره برداران می توانند تا اطلاع ثانوی محصول خود را به این کارخانه تحویل دهند.
مدیرکل تعاون روستایی کردستان ادامه داد: در قالب این طرح حمایتی، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به نمایندگی از دولت نسبت به خرید حمایتی گوجه فرنگی در قالب ساز و کار تعریف شده و با رعایت سقف قیمت هزار تومان به ازای هر کیلوگرم محصول تحویل درب کارخانه اقدام می‌کند.
فرآوری گوجه فرنگی راه پیشنهادی دولت
یکی دیگر از راه حل هایی که دولت برای بهبود وضعیت کشاورزان و جلوگیری از خراب و کپک زدن گوجه فرنگی تولید شده ارائه داده فرآوری این محصول به صورت رب برای خود دولت است به صورتی که کارخانه های فرآوری رب به ازای فرآوری هر کیلوگرم رب از گوجه فرنگی های خریداری شده توسط دولت مبلغی را بابت دستمزد دریافت کرده و پس از فرآوری محصول آن را تحویل دولت دهند.
مدیرکل دفتر بازرگانی محصولات کشاورزی سازمان مرکزی تعاون روستایی در خصوص اقدمات دولت در راستای حمایت گوجه فرنگی کاران، بیان کرد: دولت حاضر است به ازای فرآوری هر بشکه رب بسته بندی به صورت اسپتیک مبلغ ۱۶۵ هزار تومان به عنوان دستمزد به کارخانه های فرآوری پرداخت کند.
علیرضا معتمد گفت: بشکه اسپتیک، کیسه مخصوص داخل بشکه و همچنین پالت برای حمل بشکه ها در اختیار کارخانه های فرآوری قرار می گیرد تا پس از فرآوری محصولات خریداری شده به دولت تحویل داده شود.
وی اظهار داشت: با توجه به حجم گوجه فرنگی برداشت شده انتظار داریم کارخانه های فرآوری به صورت ۱۰۰ درصدی توان خود را در اختیار تعاون روستایی قرار دهند و روزانه ۵۰۰ تن گوجه فرنگی را فرآوری کنند.
مدیرکل دفتر بازرگانی محصولات کشاورزی سازمان مرکزی تعاون روستایی افزود: در حال حاضر ۲۵ هزار تن رب آماده در کشور وجود دارد که با توجه به اینکه استان کردستان با اقلیم کردستان عراق هم مرز است، سعی می کنیم بتوانیم بخشی از این تولید را صادر کنیم.
معتمد یادآور شد: وزارت جهاد کشاورزی در چند سال گذشته به خوبی نشان داده در راستای حمایت از کشاورزان و صنعت کشاورزی کشور در هر زمانی که نیاز باشد به مشکلات پیش آمده در حوزه های مختلف ورود می کند تا مشکلی در امنیت غذایی کشور به وجود نیاید.
حال با تمام این تفاسیر باید بار دیگر نشست و منتظر ماند که این بار دولت می تواند به موقع دست کشاورزانی که تمام سرمایه خود را در راه توسعه و تولید محصولات کشاورزی به کار گرفته اند را بگیرد یا بار دیگر شاهد ضرر و زیان های هنگفت به کشاورزان خواهیم بود.