وزارت جهاد کشاورزی ممنوعیت کشت برنج در استان های غیر شمالی را از سال ۹۳ به منظور مدیریت مصرف آب اعلام کرد که این امر مورد انتقاد کارشناسان و دست اندرکاران قرار گرفت چرا که آنها معتقدند حذف کشت برنج راهکار مناسبی نیست و طبق قانون تنها کشت خشخاش در کشور ممنوع است.
اگرچه کمبود آب به سبب خشکسالی های اخیر ، بهره برداران بخش کشاورزی را با چالش های متعددی روبرو کرده است، اما آنها براین باورند که سطح زیر کشت در استان های غیر شمالی چندان چشمگیر نیست که وزارت جهاد کشاورزی به منظور مدیریت مصرف بخواهد کشت برنج را ممنوع و محصولات دیگر را جایگزین کند.
بسیاری از مسئولان و نمایندگان مجلس معتقدند که با توجه به شرایط مساعد اقلیمی، بارش بی سابقه باران طی ۴۰ سال گذشته در خوزستان و منابع آبی استثنایی در بسیاری از استان ها کشت برنج محدودیتی ندارد و در سال هایی که میزان بارش چندان چشمگیر نیست، کشت این محصول حتی در استان های شمالی به سبب حفظ منابع آبی باید ممنوع اعلام شود.
علی رغم آنکه علیمراد اکبری معاونت امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در ۴ تیر امسال در همایش کارگروه ملی سازگار با کم آبی، کشت برنج جز در استان های گیلان و مازندران را ممنوع اعلام کرد و براین اساس طرح ممنوعیت کشت در هیئت دولت مصوب و به استان ها ابلاغ شد، اما همچنان شاهد برداشت و دوباره کشت برنج در استان های ممنوعه هستیم.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین جزئیات ممنوعیت کشت برنج در استان های غیر شمالی و بی توجهی کشاورزان به کشت این محصول آب بر در استان های غیر شمالی با خبر شویم:
کاهش مصرف آب به ۱۳ هزار متر مکعب در هر هکتار بیانگر آب بر نبودن کشت برنج است
جعفر حسینی مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی درباره آخرین جزئیات کشت برنج در استان‌های غیر شمالی اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی یک بار بحث کشت برنج در استان‌های غیر شمالی را ممنوع اعلام کرد و سپس ممنوعیت به محدودیت و کاهش کشت ظرف مدت زمان سه ساله تغییر پیدا کرد.
وی با اشاره به اینکه با ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیر شمالی مخالف هستم، افزود: براساس قانون اساسی، کشت خشخاش تنها در کشور ممنوع است و در خصوص سایر محصولات ممنوعیتی وجود ندارد و برای کاهش مصرف محصولات آب بر تنها از راهکار‌ها نباید غافل شویم.
حسینی ادامه داد: با توجه به محدودیت منابع آبی، در حوزه آب‌های زیرزمینی با نصب کنتور‌های هوشمند حجمی امکان کنترل کشت، تعادل بازار و تامین نیاز مصرف کننده و عدم ممنوعیت وجود دارد و در حوزه آب‌های سطحی به سبب بارندگی‌های مناسب اخیر در استان‌های خوزستان، فارس و ... کشاورزان اقدام به کشت برنج کردند.
مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با تاکید بر ضرورت تعریف کشت برنج برای آب‌های سطحی و زیرزمینی بیان کرد: با توجه به مکانیزه شدن کشت برنج، دیگر همانند گذشته آب چندانی مصرف نمی‌کند و به عبارت دیگر تولید این محصول جز کشت‌های آب بر نیست.
به گفته وی، کشاورزان در صورت استفاده از روش‌های نوین همچون خشکه کاری، آبیاری با طیف و روش کشت تناوبی می‌توانند میزان آب مصرفی برنج را به طور چشمگیری کاهش دهند.
حسینی با اشاره به اینکه در گذشته برای کشت برنج در هر هکتار ۲۵ هزار متر مکعب آب مورد استفاده قرار می‌گرفت، اظهار کرد: این در حالی است که با استفاده از روش‌های جدید، مصرف آب به ۱۳ هزار متر مکعب کاهش می‌یابد که به همین خاطر کشت برنج جز محصولات آب بر نیست.
این مقام مسئول افزود: با توجه به وقوع سیل اخیر و شرایط مساعد بارندگی در خوزستان، شرایط مساعد آب‌های سطحی و امکان کشت برنج از ذخیره آب‌های سطحی جای این سوال مطرح است که چرا ممنوعیت برای کشت اجرا شود؟
وی با بیان اینکه حذف کشت برنج در استان‌های غیر شمالی راهکار مناسبی نیست، گفت: با وجود آنکه ذائقه مردم برنج ایرانی است، از این رو برای تامین نیاز کشور و کاهش واردات باید از طریق آبیاری به شیوه تناوبی، طیف و کشت برنج به صورت خشکه کاری راهکار‌های کاهش مصرف آب در برنج را دنبال کنیم.
مشاور نظام صنفی کشاورزی درباره تاثیر بارندگی‌های اخیر بر میزان تولید برنج بیان کرد: با توجه به شرایط مساعد بارندگی و آبی، امسال علاوه بر استان‌های شمالی، تولید برنج در استان‌های خوزستان و بخش‌هایی از فارس بسیار مناسب بوده است، اما تا پایان فصل برداشت نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان تولید داشت.
وی با بیان اینکه سال گذشته صنایع تبدیلی شالیکوبی‌های شمال کشور نیمه فعال بودند، تصریح کرد: این در حالی است که امسال به صورت ۲۴ ساعته فعال هستند که با وجود شرایط مساعد تولید نسبت به مدت مشابه سال قبل از الان نمی‌توان اعلام کرد که نیازی به واردات داریم یا خیر؟
سیاست وزارت جهاد کشاورزی همچنان ممنوعیت کشت برنج در استان های غیر شمالی است
عباس زارع مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی درباره ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیر شمالی اظهار کرد: با توجه به کم آبی و خشکسالی‌های اخیر، وزارت جهاد کشاورزی کشت برنج در استان‌های غیر شمالی را ممنوع اعلام کرده است.
وی افزود: با توجه به بارندگی‌های اواخر سال گذشته و امسال، استان‌های خوزستان، لرستان، فارس به سبب شرایط مساعد آب‌های سطحی اقدام به کشت برنج کردند، در حالیکه این امر سیاست وزارت جهاد کشاورزی نبوده است.
زارع ادامه داد: با توجه به محدودیت منابع آبی و سطحی، وزارت نیرو در جلسه کارگروه سازگاری با کم آبی قرار است به موضوع کشت برنج در استان‌های غیر شمالی و تاثیر آن بر وضعیت منابع آبی بپردازد چرا که مصوبه وزارت جهاد کشاورزی در خصوص ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیر شمالی همچنان پابرجاست و مسئولان این وزارتخانه مساعدتی در ارتباط با کشت این محصول نداشتند.
مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری با اشاره به اینکه فراوانی آب سطحی در سال گذشته و آب‌های رهاشده از روان آب‌ها و سد‌ها بر موضوع کشت برنج در استان‌های غیر شمالی دامن زده است، بیان کرد: این در حالی است که یک سال پربارشی نبایددلیلی بر ممنوعیت کشت شود.
وی ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی، علی رغم یک سال پربارشی تغییر سیاستی در خصوص الگوی کشت نداشته است و همانند گذشته روند عادی خود را طی می‌کند.
قیمت بالای برنج دلیل اصلی کشت در استان های غیر شمالی
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه کشت برنج در استان‌های غیر شمالی منع قانونی ندارد، اظهار کرد: با توجه به شرایط مساعد بارندگی در ابتدای سال و وقوع سیل اخیر، بسیاری از استان‌های غیر شمالی اقدام به کشت برنج کردند.
وی افزود: با وجود شرایط مساعد آب‌های سطحی، روان آب‌ها و سد‌های کشور به کشاورزان نمی‌توان گفت که اقدام به کشت رنج نکنند چرا که مصوبه و منع قانونی در این خصوص وجود ندارد.
خان محمدی ادامه داد: اگرچه خشکسالی‌های اخیر مرتفع نشده است، اما هم اکنون کشاورزان استان خوزستان در حال برداشت برنج و دوباره کشت هستند.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با تاکید بر این مسئله که باید برنامه مدونی در اختیار کشاورزان قرار گیرد، بیان کرد:تا زمانیکه الگوی کشت اجرا نشود و آمار دقیقی از تولید محصولات ارایه نشود، بدون تردید کشت‌های ممنوعه به سبب تفاوت چشمگیر قیمت با کشت دیگر محصولات روی کار می‌آیند.
به گفته وی، با وجود بازار مناسب برنج و خرید هر کیلو محصول به قیمت ۱۵ هزار تومان به بالا از کشاورزان بدیهی است که آنها به سراغ کشت گندم و دیگر محصولات نمی‌روند و در هر کجا که امکان کشت برنج وجود دارد، اقدام می‌کنند.
خان محمدی با بیان اینکه تامین معیشت خانوار مهم‌ترین چالش پیش روی کشاورزان است، تصریح کرد: با توجه به آنکه مسئله مالی و درآمد برای کشاورزان حائز اهمیت است، از این رو آنها در استان‌های غیر شمالی به سبب صرفه اقتصادی تولید برنج، اقدام به کشت این محصول می‌کنند و به مسائل دیگر از جمله از بین رفتن منابع آب و خاک توجهی نمی‌کنند.
نیازی به اجرای ممنوعیت کشت برنج در سال های پر بارشی نیست!
عنایت اله بیابانی قائم مقام خانه کشاورز با اشاره به اینکه در سال های پربارش نیازی به اجرای قانون ممنوعیت کشت در استان های غیر شمالی نیست، اظهار کرد: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و بارش های اخیر نه تنها در استان های گلستان، مازندران و گیلان، بلکه در استان های غیر شمالی همچون خوزستان، فارس و ... وضعیت کشت برنج بسیار مساعد بود که همین امر موجب شد به سبب تولید مناسب، نیازی به واردات نداشته باشیم.
وی افزود: اگرچه حفاظت از منابع آبی جز دستاوردهایی است که باید استمرار یابد، اما در شرایطی که کشت برنج با نیازهای آبی در تناقض نیست، مشکلی ندارد.
بیابانی با اشاره به اینکه ممنوعیت کشت برنج در استان های غیر شمالی به قوت خود باقی است، بیان کرد: البته در شرایط مساعد نزولات آسمانی، دیگر نیازی به اجرای این قانون نیست، کما اینکه امسال به سبب وضعیت مساعد سیلاب و روان آب ها این محدودیت در استان های غیر شمالی اجرا نشد و در نهایت این امر موجب شد تا نیازی به واردات نداشته باشیم که امیدواریم این روند در سال های آتی استمرار یابد.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز در پایان تصریح کرد: با وجود شرایط مساعد تولید، مجوزهایی برای واردات برنج داده شده که این مجوزها همچنان به قوت خود باقی است، اما در مجموع امیدواریم میزان واردات در حدی باشد که آسیبی به تولید داخل وارد نکند.