نسرین امیدوار، اظهار کرد: شیوه زندگی سالم یادگرفتنی و تمرین کردنی است، یکی دو روزه حاصل نمی شود و به متخصصانی نیاز دارد که فرد را به سمت سبک زندگی سالم هدایت کنند.
وی با بیان اینکه بیشترین شاخصی که در سال های اخیر برای ارزیابی وزن افراد از آن استفاده شده شاخص نمایه توده بدن است، توضیح داد: سنجش وضعیت وزن افراد به تناسب قد آنان روشی است که متخصصان تغذیه برای ارزیابی وضعیت وزن آنان مورد استفاده قرار می دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: این شاخص از تقسیم وزن هر فرد به کیلوگرم بر قد برحسب متر به توان دو به دست می آید.
امیدوار ادامه داد: مطالعاتی که در کشورهای مختلف انجام شده نشان داده است که وقتی وزن فرد نسبت به قد، از حدی بالاتر می رود احتمال بروز بسیاری از بیماری ها در وی افزایش می یابد.
وی افزود: به همین دلیل علم پزشکی توصیه می کند نمایه توده بدنی افراد به خصوص در سنین بزرگسالی یعنی از ۲۰ تا ۶۵ سالگی در محدوده بین ۱۹ تا کمتر از ۲۵ قرار بگیرد.
این متخصص ادامه داد: وقتی که به هر دلیلی مقدار انرژی که دریافت می کنیم از مقدار کالری و انرژی که در اثر فعالیت مصرف می کنیم بیشتر باشد، مکانیسم بدن کالری های اضافی را به صورت چربی ذخیره می کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه این ذخیره چربی برای محافظت از بدن و تولید هورمون ها تا حدی لازم است، یادآور شد: اما اگر این چربی بیشتر از حد مجاز شود، احتمال بروز بیماری ها در فرد افزایش می یابد.
امیدوار اضافه کرد: البته کم وزنی نیز همچون اضافه وزن تهدیدی برای سلامتی محسوب می شود اما گاهی اوقات آنقدر نگرانی برای اضافه وزن وجود دارد که فراموش می شود کم وزنی نیز یک عارضه برای سلامت بدن است و هردوی این ها به عنوان سوتغذیه شناخته می شوند.
وی یادآور شد: بنابر این تعادل بین آنچه که می خوریم و انرژی که مصرف می کنیم می تواند یک وزن سالم را برای ما ایجاد کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: زمانی که شاخص توده بدنی فردی از ۲۵ بالاتر باشد، به دلیل اینکه شانس بیماری ها افزایش می یابد می گوییم فرد وارد منطقه خطر شده و دارای اضافه وزن محسوب می شود.
امیدوار با بیان اینکه اگر شاخص توده بدنی فرد از ۳۰ بالاتر رود فرد چاق محسوب می شود، گفت: چاقی شانس ابتلا به بیماری های غیرواگیر مانند بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ها و فشارخون را افزایش می دهد.
برخی بیماری ها احتمال بروز چاقی را افزایش می دهند
وی درباره علل چاقی توضیح داد: ممکن است در برخی از بیماری ها احتمال افزایش وزن و چاقی بیشتر شود اما در چنین حالتی نیز باید به نوعی بین کالری دریافتی و انرژی مصرفی تعادل برقرار شود.
امیدوار افزود: در بیماری هایی که سوخت و ساز بدن دچار اختلال می شود افراد سریعتر چاق می شوند اما در این شرایط نیز مشاورین سلامت می توانند به افراد کمک کنند که وزن افراد در محدوده سلامت باقی بمانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره مهم ترین راه های پیشگیری از اضافه وزن و چاقی توضیح داد: مهمترین مسئله برای حفظ تناسب وزن تغذیه سالم و فعالیت روزانه است.
امیدوار تصریح کرد: بهترین راه های پیشگیری از بروز اضافه وزن و چاقی این است که از مصرف غذاهایی که فاقد مواد مغذی اند و فقط کالری فراوان دارند پرهیز کرد، زیرا این نوع مواد غذایی در عین حال که نیازهای ما را مرتفع نمی کنند فقط به بدن کالری اضافه می رسانند.
این متخصص تغذیه با تاکید بر مصرف بیشتر غذاهای دارای فیبر که زودتر برای فرد احساس سیری ایجاد می کنند گفت: برای حفظ وزن در محدوده سلامت تازه خوری، مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات و غذاهایی که ارزش تغذیه ای بالایی دارند توصیه می شود.
وی با بیان اینکه زندگی شهری مستلزم در نظر گرفتن زمانی برای فعالیت بدنی منظم است، گفت: ساده ترین فعالیت بدنی پیاده روی است که می توان با برنامه ریزی مناسب زمانی را برای آن در نظر گرفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: برای مثال افراد می توانند با دورتر پارک کردن خودروی خود از مقصد مورد نظرشان فرصتی را برای پیاده روی فراهم کنند.
کودکی مهم ترین دوره شکل گیری عادات غذایی است
امیدوار درباره راه های پیشگیری از اضافه و وزن وچاقی کودکان اظهار کرد: بسیاری از عادات غذایی در دوره کودکی و نوجوانی شکل می گیرد، از این رو مهم است که افراد الگوی تغذیه فرزندانشان را به سمت سلامت سوق دهند.
این متخصص تغذیه ادامه داد: بنابر این مهم است که الگوی خرید و غذایی خانواده سلامت باشد و به میزان فیبر، میوه و سبزیجات و همچنین غذاهای فراوری شده و بسته بندی شده توجه شود.
وی توضیح داد: غذاهای فراوری شده معمولا پرکالری تر اند و برای همین امروزه در دنیا به تازه خوری، غذای فصل خوردن و پرهیز از مصرف فست فودها توجه ویژه می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: این ها عاداتی است که در جامعه شهری تا حدی از بین رفته است زیرا وقت مردم و مهارت های تهیه غذا کمتر شده است.
امیدوار افزود: بنابر این مهم است که عادات غذایی کودکان به شکل درستی در خانواده هدایت شود و در عین حال بچه ها در بازی های پرتحرک مشارکت داده شوند.
وی بر اهمیت ایجاد فرصت برای انجام بازی های پرتحرک توسط کودکان در محیط خانه، مهد کودک، مدرسه و محلات تاکید کرد و گفت: در حال حاضر با معضلی جدی رو به رو هستیم و آن سرگرم شدن کودکان با صفحات نمایش در مدت زمان طولانی است.
امیدوار با بیان اینکه انجمن های کودک در جهان و متخصصان تغذیه بر این باورند که زمان کار کودکان با صفحه نمایش باید محدود شود، اظهار کرد: میزان زمان کار کودکان نباید از دو ساعت در روز تجاوز کند تا کودکان فرصت کارهای خلاقانه و بازی های جسمی داشته باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه ساعت فراغت بچه ها باید با فعالیت های جذاب دیگری غیر از بازی با کامپیوتر و موبایل پر شود، گفت: محیط سازی برای کودکان بسیار مهم است.
امیدوار با تاکید بر اهمیت قوانین تبلیغات غذا در کشور، توضیح داد: باید بررسی شود که در این قوانین چه میزان به تغذیه کودکان پرداخته شده و چه میزان به این قوانین عمل می شود.
وی ادامه داد: همچنین نباید غذاهای حاوی قند، چربی و نمک اضافه و غذاهایی که با وجود کالری بالا ارزش غذایی پایینی دارند در محیط هایی که کودکان در آن حضور دارند مانند مدارس و مهد کودک ها عرضه و در آگهی های رادیو و تلویزیون تبلیغ شوند.
این متخصص تغذیه یکی دیگر از چالش های حوزه تغذیه کودکان را کمبود غذاهای سالم بسته بندی شده دانست و گفت: مسئولیت اجتماعی ایجاب می کند که صنایع غذایی نسبت به تولید بیشتر غذاهای سالم، مغذی و دارای فیبر اقدام کنند.
کم وزنی تهدیدی برای سلامت سالمندان
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره تغذیه افراد مسن گفت: اوج دوره اضافه وزن در بزرگسالان دهه چهارم و پنجم عمر است و هرچقدر افراد به سمت سالمندی می روند کم وزنی بیشتر آنان را تهدید می کند.
امیدوار یادآور شد: البته این به آن معنا نیست که در سالمندان مشکل چاقی و اضافه وزن وجود ندارد، زیرا سالمندانی هم وجود دارند که مشکل چاقی و اضافه دارند اما سالمندان به دلیل بیماری ها و محدودیت های مختلف، اغلب دچار بی اشتهایی و کمبود دریافت کالری می شوند.
وی ادامه داد: بسیار مهم است که غذاهایی که چگالی مواد مغذی در آن ها بالاست و کالری کمتر دارند در دسترس سالمندان قرار داشته باشد.
این متخصص با تاکید بر اهمیت خوردن غذاهای با ارزش غذایی بالا برای سالمندان گفت: با توجه به اشتهای کم سالمندان بسیار مهم است که غذاهای با ارزش در اختیار و دسترس آنان قرار داده شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه ژنتیک و وراثت قطعا در بروز چاقی نقش دارد توضیح داد: اگر افرادی که زمینه ژنتیکی چاقی در خانواده آنان وجود دارد، شیوه زندگی نامناسبی داشته باشند سریعتر و بیشتر دچار اضافه وزن و چاقی می شوند.
امیدوار ادامه داد: از طرفی افرادی هم که زمینه ژنتیکی برای چاقی ندارند، در صورت کم تحرکی و دریافت کالری بالا ممکن است بیان ژن هایشان تغییر کند و شانس چاقی در آن ها افزایش یابد.
ردپای وراثت در چاقی و اضافه وزن
وی با بیان اینکه چاقی یک چالش و رقابت بین ژن ها و محیط است، گفت: سبک زندگی ما عامل تعیین کننده چاقی است اما افراد دارای زمینه وراثتی در صورت سبک زندگی نامناسب شانس بیشتری برای چاقی دارند.
این متخصص درباره روش های مناسب درمان چاقی توضیح داد: ما نباید به دنبال روش هایی باشیم که به سرعت نتیجه می دهند، زیرا در این روش ها معمولا خطرات زیادی وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: مهم ترین نکته در برنامه های کاهش وزن این است که کاهش وزن به آرامی اتفاق بیفتد و فرد هفته ای بیش از دو کیلوگرم وزن کم نکند.
امیدوار ادامه داد: اولین قدم برای کاهش وزن این است که فرد طرز تغذیه صحیح و اضافه کردن فعالیت های بدنی به زندگی روزمره خود را یاد بگیرد.
وی با بیان اینکه علت اضافه وزن و چاقی شیوه زندگی ناسالم است، گفت: شیوه زندگی سالم یادگرفتنی و تمرین کردنی است، یکی دو روزه حاصل نمی شود و به متخصصانی نیاز دارد که فرد را به سمت سبک زندگی سالم هدایت کنند.
این متخصص تغذیه افزود: از طرف دیگر در افرادی که شاخص توده بدنی آنان بالاتر از ۳۰ است، خیلی اوقات به درمان های دارویی برای کم کردن اشتها احتیاج است، همچنین گاهی اوقات برای درمان چاقی های بیمارگونه از روش های تهاجمی تر همچون جراحی هایی برای کوچک کردن اندازه معده و کم کردن ظرفیت آن استفاده می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره این روش های تهاجمی یادآور شد: طبیعتا این روش ها عوارض و اثرات جانبی نیز دارند.
دستگاه های کمک لاغری یا دستگاه های کاهش سایز
وی ادامه داد: در بازار آشفته درمان چاقی، آوازه دستگاه هایی که بعضی ها به غلط آن را به اسم کمک لاغری می شناسند نیز پیچیده است، این دستگاه ها غالبا با انجام ماساژهایی که به شکل علمی طراحی شدند، تنها به کاهش سایز کمک می کنند.
امیدوار با بیان اینکه از این دستگاه ها می توان برای کمک به کل برنامه کاهش وزن کمک کرد، تاکید کرد: اما گاهی اوقات می شنویم که افراد به غلط از این دستگاه ها به عنوان جایگزین کل برنامه کاهش اضافه وزن استفاده می کنند.
این متخصص تغذیه ادامه داد: برخی افراد فکر می کنند بدون اینکه تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد کنند، می توانند با پرداخت هزینه، ماهانه از این نوع دستگاه ها استفاده کرده و اضافه وزن خود را از بین ببرند، در حالی که این تصور اشتباه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: مردم باید آگاه باشند که این دستگاه ها فقط می توانند تاثیر کمکی داشته باشند و بیشتر هم برای چاقی های موضعی و سلولیت ها موثر هستند.
وی در پایان تاکید کرد: اما موضوع اضافه وزن باید با رفع مسائل فردی و اجتماعی که باعث ایجاد اضافه وزن شده اند حل شود.